Cıva: Revizyonlar arasındaki fark

Cıva, sembolü "Hg" ve atom numarası 80 olan kimyasal element. "Hg" sembolü, Latince'deki hydrargyrum (sulu/sıvı gümüş) sözcüğünden gelir. Cıva için İngilizcede ise iki sözcük kullanılır: "mercury" ve "quicksilver" (akıcı gümüş).

Cıva, hava, su ve toprakta birkaç şekilde bulunur. Bunlar, elementel cıva, inorganik ve organik cıva bileşikleri şeklindedir.

Özellikleri

Gümüş renkli, ağır bir metal olan cıva, oda sıcaklığında (25^oC)sıvı halde bulunan 5 elementten (galyum, brom, sezyum, cıva ve fransiyum) birisidir. Cıva zehirli ve pahalı bir maddedir. İnhibitör (enzimlerin çalışmasına olumsuz etkide bulunur) olduğu için çok tehlikelidir.

Kullanıldığı Alanlar

Termometre (sıcaklık ölçer) ve barometre (basınç ölçen alet) gibi bilimsel aygıtlarda kullanılır. Ancak bu uygulamadan günümüzde vazgeçilmektedir.

Cıva, platin ve demir hariç diğer metallerle "amalgam" adı verilen alaşımlar yapar. Gümüş, kalay, bakır, çinko ve cıva kullanılarak üretilen amalgam alaşımı dişleri doldurmakta kullanılır. Bu alaşım hazırlandığında elle şekil verilir bir durumdayken zamana bağlı olarak kısa zamanda sertleşmektedir.

Kırmızı cıva "(2)" sülfür (HgS) vermilion adı altında kırmızı boya olarak kullanılır. Gemi teknelerinin su altındaki kısmı, bu boyayla boyanarak midye ve istiridyelerin tekneye yapışarak toplanmaları önlenir.

Cıva buharlı lambalarda kullanılır. Cıva buharlı lambalar, beyaz parlak bir ışık verir. Cıva buharı çok zehirlidir. Koklamak tehlikelidir.

Ayrıca, aynaların sırlanmasında, altın ve gümüş üretiminde, tıpta tedavi maddesi olarak cıvadan faydalanılır.

Bazı elektrik devre anahtarlarının yapımında da cıva kullanılır.

Canlılar üzerine etkileri

Cıva, doğada mevcut olan bir elementtir. İnsanlar cıvayı; yiyeceklerden, çevresel ve endüstriyel ortamlarda ve amalgam bileşiklerinden alırlar. Bazı mikroorganizmalar cıvayı daha zehirli bir hali olan metilcıvaya dönüştürür. Bu bileşik, çevrede en çok karşılaşılan organik cıva bileşiğidir ve besin zincirinde birikir.

Ayrıca birinci derece cıvaya maruz kalınan besin maddesi, metilcıva içeren balık etidir. Metilcıva, mikroorganizmalarla birlikte, besin zincirinin daha üst organizmalarında birikir.

Cıvanın buharını solumak, insanlarda gelişmekte olan sinir sistemlerine zarar verir. Çoğu insan çevrede dağılmış bulunan cıva nedeniyle, dokularında eser miktarda cıva taşır. Cıvaya maruz kalan insanın zarar görüp görmeyeceği birçok faktöre bağlı olmakla birlikte genelde zehirleyicidir.

Kaynakça

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Mercury ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Şablon:Link KM

Şablon:Link SM

@@ 66. satır: / 66. satır: @@
 * Bazı elektrik devre anahtarlarının yapımında da cıva kullanılır.
-== [[http://www.xn--aciltp-t9a.com/civa-zehirlenmesi|Civa Zehirlenmesi]] ==
-Civa oda sıcaklığında sıvı halde olan tek metal olup, kolayca buharlaşabilir. Tepkimeye girmemiş metalik civa (elemental civa), inorganik ve organik civa bileşikleri kağıt, deri, boya endüstrisinde ve elektrikli aygıtlar, pil, termometre gibi ölçüm gereçlerinde, antiseptik olarak, diş hekimliğinde amalgam yapımında kullanılmaktadır. Civa, klorür ve yakıcı madde üretiminde elektroliz basamağında ve altının arıtılmasında da yaygın olarak kullanılır. Deniz canlılarında biyolojik olarak metil civa biriktirebilir ve bunların tüketilmesi sonucu civa zehirlenmesi görülebilir.
 == Canlılar üzerine etkileri ==
 [[Dosya:Amalgam.jpg|thumb|left|150px|İçinde cıva bulunan amalgam diş dolgusu]]
@@ 76. satır: / 74. satır: @@
 Cıvanın buharını solumak, insanlarda gelişmekte olan [[sinir]] sistemlerine zarar verir. Çoğu insan çevrede dağılmış bulunan cıva nedeniyle, [[doku]]larında eser miktarda cıva taşır. Cıvaya maruz kalan insanın zarar görüp görmeyeceği birçok faktöre bağlı olmakla birlikte genelde zehirleyicidir.
-=== Toksik Miktarı: ===
-Metalik civa buharının acil yaşam tehdidi oluşturan miktarı 10 mg/m<sup>3</sup>‘tür. Ortamda izin verilebilecek en yüksek civa (buhar) miktarı 0,1 mg/m<sup>3</sup>‘tür. Civa klorür en toksik inorganik civa bileşiklerindendir. Ağız yoluyla alındığında 0,5-2 g’ı öldürücüdür. Organik civanın öldürücü miktarı 10-60 mg/kg’dır. Kronik olarak 10 mikrogram/ kg/gün alındığında ise sinir sistemi ve üreme sistemi üzerine toksiktir.
-=== Toksik Etki Mekanizması ===
-Civanın toksik etkisi kimyasal bileşimine ve karşılaşma yoluna göre değişir.  <strong><em>Elementsel Civa:</em></strong> Buharlaşmasından dolayı birincil olarak inhalasyon yoluyla emilir. Zehirlenme daha çok metalik civa buharının solunması sonucu olur. Elementel civanın vakumlanması buharlaşma oranını arttır. Termometrelerde elemetsel civa mevcuttur. Buharı renksiz ve kokusuz olduğundan varlığı fark edilmeyebilir. Civa organizmada sülfidril gruplarıyla etkileşime girer, enzim etkinliğini bozar, hücre ölümüne neden olur. Elementel civa deri yoluylada emelebilir.
-<strong><em>İnorganik Civa Tuzları:</em></strong> Gastrointestinal yolla emilir ve deridende amilebilir. Karaciğer ve böbekte depolanır, santral siinirsitemine ve plesantaya önemli oranda geçmez.
-<em><strong>Organik Civa Bileşenleri:</strong> </em>öncelikle gastrointestinal yolla emilir, lipit memranlardan kolayca geçerler kan hücreleri, karaciğer böbrek ve santral sinirsisteminde birikerek inorganik civa bileşenine dönüşürler. inorganik ve aril oraganik civalar vücuttan idrar ve dışkı yoluyla atılır.
 == Kaynakça ==
 * <small>http://www.kimyaodası.org/elementler/civa/civa.asp</small>
 * <small>http://www.polisiye.com/devam.asp?yazid=610#</small>
-* http://www.xn--aciltp-t9a.com/civa-zehirlenmesi
 == Dış bağlantılar ==