Beyaz cüce

Başlığın diğer anlamları için Beyaz cüce (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Hubble Uzay Teleskobu'yla çekilmiş Sirius A ve Sirius B resimleri. Beyaz cüce olan Sirius B, çok daha parlak olan Sirius A'nın sol altında sönük bir nokta olarak görülmektedir

Yaşamının son evresindeki soğuk yıldızlar olarak tanımlanan beyaz cüceler, güneş kütlesinin % 60’ı kütlesinde olmasına karşılık hacmen Dünya büyüklüğündedir.

Güneş benzeri bir yıldız, nükleer yakıtını tükettikten sonra kırmızı dev olur. Kırmızı dev aşamasında çok genişleyen yıldız, beyaz cüce olurken içe doğru çökümü, yıldızın çekirdeğinin etrafında bulunan helyumun daha çok sıkışmasına ve belli bir aşamadan sonrada patlamasına yol açar daha sonra dış katmanlarını uzaya püskürtür ve geriye kalan parçası beyaz cücedir. Yıldızın savurduğu maddeler, gezegenimsi bulutsu halini alır. Kütlesi bunun üzerindeki bir değere sahip olan yıldızlar da Nötron yıldızına dönüşürler.

Beyaz Cüce Sistemlerinde Yaşama Uygun Gezegenlerin Bulunması

Beyaz Cüceler soğuk yıldızlar oldukları için az ısı ve ışık yayarlar.Bu yüzden beyaz cüce sistemindeki yaşama uygun bir gezegenin bulunması daha kolay olur.Çünkü beyaz cücelerde gezegenin yaşama uygun olması için ona çok yakın olması gerekir. Yakın bir gezegen de yıldızının önünden geçerken ışığın parlaklığında daha fazla bir azalma saaa.

Beyaz Cüce Sistemlerinde Yaşama Uygun Gezegen Oluşması

Yıldız kırmızı deve dönüştükten sonra, yıldız kabuklarını salmaya başladığında merkeze doğru bir kütle çekimi olur ve -kırmızı dev büyüdüğünde ondan etkilenmeyen- dış gezegenler bu çekimden etkilenerek beyaz cücenin yaşamsal alanına doğru çekilir ve ya kırmızı devin yok ettiği gezegenlerden kalan enkazlardan yaşamsal alanda yeni gezegenler oluşur.

Tarihçe

• 1926'da Ralph Fowler tarafından Beyaz cücelerin dışlama ilkesi (ing. exclusion principle) açıklandı
• 1933'de Baade ve Zwicky Beyaz cüce'nin çöküşü nötron yıldızından süpernovaya geçişi açıklandı.
• 1935'de Subrahmanyan Chandrasekhar Beyaz cüce çöküşü kütle limitini hesapladı.
• Uzaybilimciler yaklaşık 5 milyar yıl sonra Güneş ve FG Sagittae gibi düşük kütleli yıldızlar yaşamlarının sonlarında birer beyaz cüce olacakları tespitinde bulunmuşlardır. Böylece; Dünya buzul çağa girecek ve bu sistemin çevresinde bir bulutsu oluşacaktır.

Özellikleri

• Çekirdekleri kararlı haldeyken,çekirdek kütlesi 1.4 güneş kütlesinden küçüktür.(Mçekirdek < 1.4 Mgüneş)
• Tamamen karbon çekirdeğinden oluşurlar.
• Dünyanın boyutunda fakat aşırı derecede yoğundurlar.
• Beyaz cüceler etrafına ısı ve ışık dağıtmaya devam eder. Fakat çekirdekte herhangi bir füzyon işlemi gerçekleştiremedikleri için sürekli ısı ve ışıma kaybı içindedirler. Işımaları yıldızdan yıldıza değişiklik göstermekle birlikte yaklaşık olarak 10¹⁵ - 10²⁵ yıl sürer. Işımaları durduğunda Kara cüceye dönüşürler. Bu zaman dilimi evrenin yaşından daha fazla olduğu için evrende şu an için bir kara cüceye rastlamak mümkün değildir.
• Yüzey tabakalarından püskürttükleri madde çekim bölgelerine akar,viskoz ve türbülanslı enerji kaybı ile, bu madde akışı, beyaz cüce yüzeyi etrafında bir spiral oluşturur. Örneğin Sarmal Bulutsu (Helix Nebula) merkezindeki yıldız bir Beyaz Cücedir.
• Yoğunlukları yaklaşık 2x10⁹ kg/m³ dür.
• Yüzey sıcaklığı yaklaşık 100.000 C°'dir.
• Gökyüzünde gözlemlenebilen en parlak yıldız unvanlı Sirius(alpha canis majoris) yakınlarında gözlemlenen Sirius-B belirlenen ilk beyaz cücedir. Sirius büyük köpek takımyıldızının alfa yıldızı olduğu için yakınındaki beyaz cüce Köpek Yavrusu olarak adlandırılır. Birbirlerinin çevresinde dönerler.

Yıldızların Ölümü

Yıldız Kütlesi	Yarıçap	Yoğunluk	Son Ürün
Myıldız< 0,08 Mgüneş		10-103 gr/cm3	Kahverengi cüce veya Kara cüce
0,08 Mgüneş< Myıldız < 1,44 Mgüneş	7000 km	106 gr/cm3	Beyaz cüce
~1,35 Mgüneş< Myıldız <~2,1 Mgüneş	10-20 km	8x1013-2x1015 gr/cm3	Nötron yıldızı
Myıldız > ~3 Mgüneş	4 km	>1016 gr/cm3	Kara delik

Nötron yıldızından alınan bir çay kaşığı tozun ağırlığı 1,000,000 tona eşittir.

Dış bağlantılar

• NASA
• Teknik Bilgiler

Şablon:Link KM Şablon:Link SM Şablon:Link SM Şablon:Link SM Şablon:Link SM Şablon:Link SM Şablon:Link SM