Çıyanlar

Çıyanlar
Biyolojik sınıflandırma
Üst âlem: Eukaryota Âlem: Animalia Alt âlem: Eumetazoa Şube: Arthropoda Alt şube: Myriapoda Sınıf: Chilopoda Latreille, 1817
Takımlar
Geophilomorpha Lithobiomorpha Scolopendromorpha Scutigeromorpha

Çıyanlar (Chilopoda) (Latince centi-, "yüz", ve , pedis, "ayak") , çok hızlı hareket eden, uzun vücuda sahip, eklembacaklılar şubesine ait bir Çok bacaklılar sınıfı. İri türleri zehirlidir, fakat allerji vakaları haricinde tehlikeli değildir, birçoğu boy olarak küçük olduğundan deriyi delemez, Antarktika dışında heryerde yaşarlar. Arı'larda olduğu gibi şahdamar, göz gibi organlar sakınılmalıdır, ısırılan yere buz uygulanması ağrıyı geçirir. Boyları 1 mm ile 30 cm arasıda değişir. Zararlıları yiyerek beslenir.

Tesbih böceğinin bir akrabası olup, daha yavaş ve zararsız olan diğer çöpçül kırkayaklarda (Diplopoda) her boğumda iki çift bacak varken, Çıyanlardada bir çift bacak olması ikisini ayırteder. Etçil beslenen Çıyanların irilerinin utangaç olsa da tehdit esnasında ısırabilmesine karşın Kırkayaklar ise genel kanının aksine sokmaz ve ısırmaz, dokunulduğunda veya tehlike sezince hemen kıvırılıp ölü taklidi yapar, bazı dev kırkayak türlerinin kitinli derisinden tehlike anında kıvrılınca salgıladığı antibiyotik toksin nedeniyle ezilmesi allerjilere yol açabilir. Göze dokunulursa su ile yıkanmalı, yutulmamasına dikkat edilmelidir. Gösterişli türleri pet olarak evcilleştirilebilir. Bilinen en sosyal kırkayak türü Tanzanya asıllı Pembe ayaktır. Asabi olmayıp, evcilleştirildikten sonra kıvrılmamaktadır.

Tropik iklimlerde'deki çıyanlar en fazla 30 cm olabilirler. Böcek olmaktan çok karides türevi eklem bacaklılar'dır.

Kaynakça

am göt

Dış bağlantılar

• http://atshq.org/articles/centipedes.html
• Çiyanlar
• http://www.cut-the-knot.org/language/centipede.shtml