Kutup Yıldızı: Revizyonlar arasındaki fark

Koordinat:Sky map 02sa 31d 49,09456s; +89º 15' 50,7923″
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Vargenau (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
227 değişiklik
k wikidata interwiki
CRea80 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
23.146 değişiklik
+ bilgi kutusu + kategoriler + kaynaklar
1. satır: 1. satır:
{{Diğer anlamı|Kutup Yıldızı (anlam ayrımı)}}
{{Diğer anlamı|Kutup Yıldızı (anlam ayrımı)}}


{{Astronomi koordinat|02|31|49.09456|+|89|15|50.7923|325|DSS2}}
{| class="infobox bordered" style="width: 14em; font-size: 90%;" cellpadding="3"
{{Yıldızkutusu
|-
| adı = Alfa Ursae Minoris
! colspan="2" style="background-color: #dedede; font-size: larger; text-align:center;" | Kutup Yıldızı
| resim = Polaris alpha ursae minoris.jpg
|-
| açıklama = [[Hubble Uzay Teleskobu|HUT]] ile elde edilen Polaris fotoğrafı
| colspan="2" style="text-align: center; font-size: smaller;" | [[Dosya:Polaris alpha ursae minoris.jpg|300px|Polaris]] <br /> büyütmek için tıklayınız
| kaynak =
|-
| devir = [[J2000.0]]
! Yıldızın adı
| takımyıldız = [[Küçük Ayı (takımyıldız)|Küçük Ayı]]
| Kutup Yıldızı (Demirkazık, Şimal Yıldızı,Kuzey Yıldızı α Ursae Minoris)
| sa = {{SAG|02|31|49,09456}}<ref name="simbad" />
|-
| da = {{DIA|+89|15|50,7923}}<ref name="simbad" />
! Takımyıldızı
| galen = 26,46137410<ref name="anderson" />
| [[Ursa Minor (takımyıldız)|Küçükayı (Lat.: Ursa Minor)]]
| galboy = 123,28042130<ref name="anderson" />
|-
| parlaklık = '''Aa:''' 2,005<ref name="simbad" /><br>'''Ab:''' 9,2<ref name=hst/><br>'''B:''' 8,7<ref name=hst/>
! Yükselimi
| parlaklık_b = 2,591<ref name="simbad" />
| +89° 15′ 51″
| parlaklık_j =
|-
| sınıf = '''Aa:''' F7:Ib-IIv<ref name="simbad" />
! Görünür kadiri
| sınıfrenk = F
| 1,97
| sınıf2 = '''Ab:''' F6V
|-
| sınıfrenk2 = F
! Mutlak kadiri
| sınıf3 = '''B:''' F3V
| -3,64
| sınıfrenk3 = F
|-
| b-v = '''Aa:''' 0,60<ref name="vizier" /><br>'''B:''' 0,42<ref name=usenko/>
! Tayf örneği
| u-b = '''Aa:''' 0,38<ref name="vizier" />
| F7
| r-i = '''Aa:''' 0,31<ref name="vizier" /><br>'''B:''' 0,01<ref name=usenko/>
|-
| z =
! Uzaklığı
| dikey = {{nowrap|-16,42 ± 0,03}}<ref name="simbad" />
| 431 [[ışık yılı]]
| Iy = 325<ref name=turner2012/>
|-
| pc = 99<ref name=turner2012/>
|}
| mutpar = '''Aa:''' -3,6<ref name="hst" /><br>'''Ab:''' 3,6<ref name="hst" /><br>'''B:''' 3,1<ref name="hst" />
| bahpay = {{nowrap|44,48 ± 0,11}}<ref name="astrostudio" />
| yükpay = {{nowrap|-11,85 ± 0,13}}<ref name="astrostudio" />
| kütle = '''Aa:''' 4,5<ref name="hst" /><br>'''Ab:''' 1,26<ref name="hst" /><br>'''B:''' 1,39<ref name="hst" />
| yarıçap = '''Aa:''' 46 ± 3<ref name="hst" /><br>'''B:''' 1,38<ref name=usenko/>
| yüzküt = '''Aa:''' 2,2<ref name=usenko2005/><br>'''B:''' 4,3<ref name=usenko/>
| ısı = '''Aa:''' 6015<ref name=usenko/><br>'''B:''' 6900<ref name=usenko/>
| met = 0,13<ref name="astrostudio" />
| dönüş = '''Aa:''' 119 gün<ref name=lee/>
| dönme = '''Aa:''' 14<ref name=lee/><br>'''B:''' 110<ref name=usenko/>
| yaş = 7{{e|7}}<ref name="Wie"/>
| ıraklık = {{nowrap|7,54 ± 0,11}}<ref name="astrostudio" />
| günay =
| tümay = '''Aa:''' 2500<ref name=SMEI/><br>'''Ab:''' 3<ref name="hst" /><br>'''B:''' 3,9<ref name="usenko" />
| değişen = [[Delta Cephei değişeni|DCEPS]]<ref name="alcyone" />
| notlar =
| tanımlar = Polaris • North Star • 1 Ursae Minoris • HR 424 • BD +88°8 • HD 8890 • SAO 308 • FK5 907 • GC 2243 • ADS 1477 • CCDM 02319+8915 • HIP 11767 • Cynosura • Alruccabah • Phoenice • Navigatoria • Star of Arcady • Yılduz • Mismar
}}
'''Kutup Yıldızı''' ya da bilimsel adıyla '''Polaris''' (α UMi / α Ursae Minoris / Alpha Ursae Minoris; '''Demirkazık''', '''Kutupyıldızı''', '''Şimal Yıldızı''' ya da '''Kuzey Yıldızı''' olarak da bilinir), [[Küçükayı takımyıldızının]] en parlak [[yıldız]]ı.
'''Kutup Yıldızı''' ya da bilimsel adıyla '''Polaris''' (α UMi / α Ursae Minoris / Alpha Ursae Minoris; '''Demirkazık''', '''Kutupyıldızı''', '''Şimal Yıldızı''' ya da '''Kuzey Yıldızı''' olarak da bilinir), [[Küçükayı takımyıldızının]] en parlak [[yıldız]]ı.


42. satır: 60. satır:


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
{{Kaynakça|refs=
* "Demirkazık", ''Meydan Larousse Büyük Lûgat ve Ansiklopedi''

* ''İngilizce Vikipedi''
<ref name="simbad">[http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-basic?Ident=Polaris V* alf UMi -- Classical Cepheid (delta Cep type) -- SIMBAD]</ref>

<ref name="anderson">[http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-ref=VIZ4f88a39e4c29&-out.add=.&-source=V/137B/XHIP&recno=11739 Extended Hipparcos Compilation (XHIP) (Anderson, 2012)]</ref>

<ref name="vizier">[http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-S?HR+0424 VizieR Bright Star Catalogue, 5th Revised Ed. (Hoffleit+, 1991)]</ref>

<ref name=astrostudio>[http://www.astrostudio.org/xhip.php?hip=11767 Ashland Astronomy Studio - Polaris (HIP 11767)]</ref>

<ref name=alcyone>[http://www.alcyone.de/cgi-bin/search.pl?object=HR0424 alcyone.de - Combined General Catalogue of Variable Stars (Vol. I-III) (Kholopov+ 1998)]</ref>

<ref name=usenko>{{cite doi|10.1111/j.1745-3933.2008.00426.x}}</ref>

<ref name=turner2012>{{cite arXiv|eprint=1211.6103v1|author1=Turner|author2=Kovtyukh|author3=Igor Usenko|author4=Gorlova|title=The Pulsation Mode of the Cepheid Polaris|class=astro-ph.SR|year=2012}}</ref>

<ref name=hst>{{cite doi|10.1088/0004-6256/136/3/1137}}</ref>

<ref name=usenko2005>{{cite doi|10.1111/j.1365-2966.2005.09353.x}}</ref>

<ref name=lee>{{cite doi|10.1088/0004-6256/135/6/2240}}</ref>

<ref name="Wie">{{cite arXiv|eprint=astro-ph/0002406|author1=Wielen|author2=Jahreiss|author3=Dettbarn|author4=Lenhardt|author5=Schwan|title=Polaris: Astrometric orbit, position, and proper motion|class=astro-ph|year=2000}}</ref>

<ref name=SMEI>{{cite doi|10.1111/j.1365-2966.2008.13439.x}}</ref>

}}


== Dış bağlantılar ==
== Dış bağlantılar ==
49. satır: 92. satır:
* [http://www.youtube.com/watch?v=0TFZDO8KcTw Video - Kuzey Kutup Yıldızı nasıl bulunur ?]
* [http://www.youtube.com/watch?v=0TFZDO8KcTw Video - Kuzey Kutup Yıldızı nasıl bulunur ?]


<!--
[[Category:Bayer objects|Ursae Minoris, Alpha]]
-->
<!--
[[Category:Triple star systems]]
[[Category:F-type bright giants]]
[[Category:F-type supergiants]]
[[Category:F-type main sequence stars]]
[[Category:Cepheid variables]]
[[Category:Northern pole stars]]
[[Category:Stars with proper names]]
-->


[[Kategori:Küçük Ayı takımyıldızı]]
[[Kategori:Küçük Ayı takımyıldızı]]
[[Kategori:Bayer nesneleri|Ursae Minoris, Alpha]]
[[Kategori:Flamsteed nesneleri|Ursae Minoris, 1]]
[[Kategori:Üçlü yıldız sistemleri]]
[[Kategori:F-tipi parlak devler]]
[[Kategori:F-tipi süperdevler]]
[[Kategori:F-tipi ana kol yıldızları]]
[[Kategori:Sefe değişenleri]]
[[Kategori:Kuzey kutup yıldızları]]
[[Kategori:HD ve HDE nesneleri|08890]]
[[Kategori:HIP nesneleri|011767]]
[[Kategori:HR nesneleri|0424]]

Sayfanın 19.31, 3 Ocak 2014 tarihindeki hâli

Başlığın diğer anlamları için Kutup Yıldızı (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.


Alfa Ursae Minoris
HUT ile elde edilen Polaris fotoğrafı
Gözlem verisi
Dönem J2000.0      Ekinoks J2000.0
TakımyıldızKüçük Ayı
Galaktik enlem (b)26,46137410[1]°
Galaktik boylam (l)123,28042130[1]°
Sağ açıklık (α)02sa 31d 49,09456s[2]
Dik açıklık (δ)+89° 15′ 50,7923″[2]
Görünür büyüklük (V)Aa: 2,005[2]
Ab: 9,2[3]
B: 8,7[3]
Görünür büyüklük (B)2,591[2]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf
Aa: F7:Ib-IIv[2]
U−B renk ölçeğiAa: 0,38[4]
B−V renk ölçeğiAa: 0,60[4]
B: 0,42[5]
R−I renk ölçeğiAa: 0,31[4]
B: 0,01[5]
Değişen yıldız tipiDCEPS[6]
Tayfsal sınıf
Ab: F6V
Tayfsal sınıf
B: F3V
Astrometri
Dikey hız ()-16,42 ± 0,03[2] km/s
Özdevinim (μ)RA: 44,48 ± 0,11[7] mys/y
Dec.: -11,85 ± 0,13[7] mys/y
Iraklık açısı (π)7,54 ± 0,11[7] mys
Uzaklık325[8] Iy
(99[8] pc)
Mutlak büyüklük (V)Aa: -3,6[3]
Ab: 3,6[3]
B: 3,1[3]
Özellikler
Kütle (m)Aa: 4,5[3]
Ab: 1,26[3]
B: 1,39[3] M☉
Yarıçap (r)Aa: 46 ± 3[3]
B: 1,38[5] R☉
Aydınlatma gücü (bol.)Aa: 2500[9]
Ab: 3[3]
B: 3,9[5] L⊙
Yüzey kütle çekimi (log g)Aa: 2,2[10]
B: 4,3[5] cgs
SıcaklıkAa: 6015[5]
B: 6900[5] K
Metallik [Fe/H]0,13[7]
Dönüş süresiAa: 119 gün[11]
Dönüş hızı ()Aa: 14[11]
B: 110[5] km/s
Yaş7×107[12]
Katalog belirtmeleri
Polaris • North Star • 1 Ursae Minoris • HR 424 • BD +88°8 • HD 8890 • SAO 308 • FK5 907 • GC 2243 • ADS 1477 • CCDM 02319+8915 • HIP 11767 • Cynosura • Alruccabah • Phoenice • Navigatoria • Star of Arcady • Yılduz • Mismar

Kutup Yıldızı ya da bilimsel adıyla Polaris (α UMi / α Ursae Minoris / Alpha Ursae Minoris; Demirkazık, Kutupyıldızı, Şimal Yıldızı ya da Kuzey Yıldızı olarak da bilinir), Küçükayı takımyıldızının en parlak yıldızı.

Kutup Yıldızı, dünyanın ekseni ile hemen hemen aynı doğrultuda olduğundan, diğer gökcisimlerinin aksine gün boyunca yer değiştirmez ve hep kuzeyi gösterir. Bu özelliği nedeniyle tarih boyunca yön bulma ve seyir amacıyla kullanılmıştır. Aynı nedenle, Demirkazık, Kuzey Yıldızı gibi isimler alır.

Kutup Yıldızı tam olarak dünyanın ekseni ile aynı doğrultuda olmamakla birlikte, aradaki fark sadece bir derecenin dörtte üçü yani 44 dakika kadardır. Dünyanın ekseni zamanla doğrultu değiştirdiğinden bu fark önümüzdeki iki yüzyıl boyunca daha da azalacak ve 25 dakikaya kadar düşecektir. Daha sonra Kutup Yıldızı dünyanın ekseninden giderek uzaklaşacak ve ancak 25.000 yıl sonra aynı yere dönecektir.

Kutup Yıldızı, aslında üç yıldızdan oluşan bir sistemdir. Sistemin en parlak yıldızı olan A; büyük sarı, parlaklığı değişken bir sefeit türevidir. Bunun çevresinde dönen ve bir sarı cüce olan B yıldızı, 1780'de William Herschel tarafından keşfedilmiştir. Üçüncü cüce yıldızın varlığı 1929'da saptanmıştır. Güneş'ten yaklaşık 2450 kere daha büyüktür. Diğer yıldızlara göre rengi Sarıya dönüktür.

Kutup Yıldızı'nı gökyüzünde bulmak oldukça kolaydır, dâima pusula'nın kuzey ibresi doğrultusunda bulunur. Büyükayı takımyıldızının oluşturduğu "tava"nın gövdesinin sonundaki iki parlak yıldızı (Dabne ve Merak) birleştiren hayalî doğruyu takip ederek, bu iki yıldız arasındaki mesafenin yaklaşık 5 katı kadar ileride Kutup Yıldızı bulunur. Gökyüzünün bu bölgesindeki en parlak yıldız olduğundan, başka bir yıldızla karıştırılma ihtimali düşüktür. Kutup Yıldızı'nın ufuktan yüksekliği, bulunduğunuz enlemi yansıtacaktır. Örneğin, İstanbul'da Kutup Yıldızı ufuktan 41° yükseklikte görünür.

Kutup Yıldızı sadece kuzey yarıküreden görünür, güney yarıküreden görünmez, güneyi gösteren parlak bir güney Kutup Yıldızı bulunmamaktadır. Ancak Güneyhaçı takımyıldızı, güney yarıkürede bulunanlara kabaca güney yönünü gösterir.

Kaynakça

  1. ^ a b Extended Hipparcos Compilation (XHIP) (Anderson, 2012)
  2. ^ a b c d e f V* alf UMi -- Classical Cepheid (delta Cep type) -- SIMBAD
  3. ^ a b c d e f g h i j DOI:10.1088/0004-6256/136/3/1137
  4. ^ a b c VizieR Bright Star Catalogue, 5th Revised Ed. (Hoffleit+, 1991)
  5. ^ a b c d e f g h DOI:10.1111/j.1745-3933.2008.00426.x
  6. ^ alcyone.de - Combined General Catalogue of Variable Stars (Vol. I-III) (Kholopov+ 1998)
  7. ^ a b c d Ashland Astronomy Studio - Polaris (HIP 11767)
  8. ^ a b Turner; Kovtyukh; Igor Usenko; Gorlova (2012). "The Pulsation Mode of the Cepheid Polaris". arXiv:1211.6103v1 $2. 
  9. ^ DOI:10.1111/j.1365-2966.2008.13439.x
  10. ^ DOI:10.1111/j.1365-2966.2005.09353.x
  11. ^ a b DOI:10.1088/0004-6256/135/6/2240
  12. ^ Wielen; Jahreiss; Dettbarn; Lenhardt; Schwan (2000). "Polaris: Astrometric orbit, position, and proper motion". arXiv:astro-ph/0002406 $2. 

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kutup_Yıldızı&oldid=14050314" sayfasından alınmıştır