122-mm obüs M1909/37

122-mm obüs M1909/37
Çeşidi	Obüs
Uyruğu	SSCB
Hizmet geçmişi
Kullanıldığı savaşlar	II. Dünya Savaşı
Üretim tarihi
Üretildiği tarih	1939-1941
Üretim adedi	900+
Özellikler
Ağırlık	1,450 kg taşınma: 2,480 kg
uzunluğu	1,690 mm / 14 kalibre
Yükseklik	-1° ile 43° arası
Namlu Çapı	152,4 mm
Yükseklik	-1° ile 43° arası
Atış hızı	2 mermi/dakika

122-mm obüs M1909/37 (Rusça 122-мм гаубица образца 1909/37 годов) SSCB tarafından I. Dünya Savaşı sırasında üretilen 122-mm obüs M1909 model topun II. Dünya Savaşı sırasında modernize edilen 121.92 mm (4.8 inç) çapında obüs topudur. Bu silah Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında kullanılmıştır.

Geliştirilmesi ve üretim tarihi

M1909/37 modeli kısa namlulu bir obüs türüydü. Aslında bu silah +20° ila +43° lik açılarla atış yapması düşünülmüştü. Başlıklar altı adet fırlatıcı ile (1den 5e kadar dolu) ateşleniyordu. Top kundağı yatay sürmeliydi. Hidrolik geri tepmesi ve bunu bağlı yaylı geri getirici sistemi bulunuyordu. Taşıma sehpasının tek ayağı vardı ve yaysız ahşap tekerlekleri vardı.

122-mm obüs M1909 topu Krupp firması tarafından geliştirilmişti. Rus İmparatorluğu Ordusu tarafından I. Dünya Savaşında kullanılan M1909 obüsü Bolşevik Devrimi sonrasındada kullanıldı.

1920 li yılların sonlarına doğru RKKA I. Dünya Savaşı sırasında kullanılan topçu silahlarını geliştirmenin yolunu aradı. 1937 yılında Perm Fabrikası bünyesinde M1909 üzerinde yapılan çalışmalar kısaca şöyleydi:

• Namlunun uzatılması
• Yeni nişangah
• Dayanaklı taşıma sehpası

Elde edilen yeni silaha 122-mm obüs M1909/37 adı verildi. Yaklaşık 800 ila 900 adet eski M1909 topu geliştirilerek M1909/37 standartlarına ulaştı.

Organizasyon ve kullanımı

M1909/37 Hämeenlinna topçu müzesi, Finlandiya

M1909/37 Hämeenlinna topçu müzesi Finlandiya

Kızıl Ordu

M1909/37 tümen seviyesinde kullanılan bir obüstü. 1939 yılındaki ordu organizasyonunda her topçu tümeni iki topçu alayı - hafif topçu alayı (bir 76 mmlik topçu taburu ve iki karışık topçu tabur ( biri 76 mmlik diğeri 122 mmlik obüs bölüğü ) ve obüs alayından (122 mmlik tabur ve 152 mmlik tabur) oluşuyordu. Her tümenin 28 adet 122 mmlik obüsü bulunuyordu. Haziran 1940 bir tane daha 122 mm lik obüs taburu alaya eklendi. Toplam sayı 32 ye ulaştı. Haziran 1941 de bu kez obüs alayı çıkartıldı ve sayı 16 ya düştü. Bu organizasyon Rusya Koruyucuları birlikleri harriç diğer tüm birliklerde bütün savaş boyunca sürdü. Aralık 1944 tarihinde birliklere 5 bölük ve 20 adet obüsten oluşan alaylar eklendi. Haziran 1945 topçu tümenleri yeniden düzenlendi.

1939-1940 yılları arasında dağ topçu tümenleri bünyesinde birer adet 122 mmlik obüs taburu bulunuyordu. (Tabur 9 toptan oluşan 3 bölükten oluşuyordu) 1941 yılında bir topçu alayı yerine 24 adet obüs ilave edildi. 1942 yılının ilk aylarında geriye 2 bölük ve 8 obüsten oluşan bir tabur kaldı. 1944 yılında dağ topçu tümenlerindeki tüm obüsler kaldırıldı.

Motorize tümenler bünyesinde iki karışık tabur bulunuyordu. Her tabur bir adet 76 mm lik bölük ve iki adet 122 mmlik obüs bölüğünden ibaretti. Toplamda 12 adet obüs bulunuyordu. Tank tümenleri bünyesinde ise 12 adet obüsten oluşan bir tabur bulunuyordu. Süvari tümenlerinde ise Ağustos 1941 tarihine kadar toplamda 8 obüsten oluşan iki adet 122 mm lik obüs bölüğü vardı. Bu tarihten sonra bunlarda kaldırıldı.

1941 yılına kadar topçu taburları 4 adet 122 mmlik obüs blüğünden oluşuyordu.

122 mmlik obüsler bunların dışında obüs tugayları içerisinde Genelkurmay Yedek Kuvvetleri bünyesinde kullanıldı (toplamda 72 ila 84 obüs)

M1909/37 ler 1937 yılından itibaren M1909 modelinin yerine servise alınmaya başlandı. 1 Ekim 1936 tarihinde Kızıl Ordu bünyesinde 920 adet M1909 obüs bulunuyordu. Bu obüsler Büyük Vatanseverlik Savaşı başlayana kadar tamamiyle ordu servisinden kaldırıldı. Geliştirilmiş toplar Kış Savaşı ve Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında kullanıldı. 1 Haziran 1941 tarihinde Kızıl Ordu emrinde ortalama 800 adet top bulunuyordu.. Çarpışma kayıplarından ötürü savaşın ortasında ordunun elinde az sayıda top kaldı.

Diğer kullananlar

Nazi Almanyası eline geçen M1909/37ler 1941 ve 1942 yıllarında Wehrmacht tarafından 12,2 cm le.F.H.386(r) adılya Kızıl Orduya karşı kullanıldı.

Finlandiya Ordusu ise Kış Savaşı ve Uzatma Savaşı sırasında ganimet olarak az da olsa bu obüslerden elde etti. Ele geçirilen toplara 122 H/09-37 adı verildi. Ardından Kızıl Ordu ya karşı kullanılan bu obüslerden bazıları yine Rusların eline geçti. . Finliler ayrıca ele geçirdikleri M1909leri geliştirerek 122 H/09-40 adını verdi (tahminen 30 adet) ve Uzatma Savaşı sırasında kullandı.

Özet

M1909/37 üzerinde yapılan ufak değişiklikler sınırlı kaldığından obüs yeterli etkiyi sağlayamadı

• Yaysız tekerleklerden ötürü çekme hızı sınırlı kalıyordu
• Yükselme ve yanal atış açıları snırlıydı

Kısa namlusunda ötürü 8.9 kmlik kısa menzile saip olan obüsün Alman yapımı 10.5 cm leFH 16 rakibi ise 10,7 km menzile sahipti. Düşük namlu çıkış hızı ve yanal açısından dolayı düşman zırhlı araçlarına karşı hiçbir yardımı yaktu. Buna rağmen 1943 tarihinde geliştirilen HEAT mermileri ile ince zırha sahip düşük hızlı düşman araçlarına karşı bir şansı vardı.

Diğer yandan M1909/37 ler sağlam ve güvenilirdi. Ayrıca yeni M-30 ve Alman 10.5 cm le.F.H.16 göre daha hafifti. Bu obüs ile Sovyet yapımı M1910/30 obüs atış hızı haricinde benzer özellikler sergiliyordu.

Belirtmek gerekirse 1937 yılında SSCB nin elinde seri üretebileceği gelişmiş bir 122-mmlik obüs tasarımı bulunmuyordu ve eski modellerin yenilenip kullanılması mantıklıydı.

Mühimmat

Shirokorad göre M1909/37 ler M1910/30 modeline göre az da olda daha uzun namluya ve yükselme açısına sahipti.

Muhimmat tablosu
Türü	Modeli	Ağırlığı, kg	YP ağırlığı, g	Namlu çıkış hızı, m/dk	Menzili, m
Zırh delici
HEAT (Mayıs 1943)	BP-460A
Yüksek patlayıcılı ve parçalı
YP-Parçalı, çelik(1,000 adet parça 30 metre çapında canlılara karşı etkiliydi)	OF-462	21,76	3,67	364	8,910
Parçalı,demir çelik	O-462A	21,7		364	8,910
Parçalı,demir çelik	О-460А
YP,eski	F-460			344	7,550
YP,eski	F-460N			344	7,550
YP,eski	F-460U			344	7,550
YP,eski	F-460K			344	7,550
Şarapnel mermileri
Şarapnel 45 sn tüplü	Sh-460			343	7,230
Şarapnel T-6 tüplü	Sh-460T			342	7,240
Kimyasal mermiler
Parçalı- Kimyasal	OH-462			364	8,950
Kimyasal	H-462	21,8	-	366	8,477
Kimyasal	H-460		-	358	7,700
Diğer mermiler
Aydınlatma	S-462		-	340	6,800
Propaganda	A-462		-	364	7,000
Sis,çelik	D-462			364	8,910
Sis, demir çelik	D-462A

Kaynakça

• Shirokorad A. B. - Encyclopedia of the Soviet Artillery - Mn. Harvest, 2000 (Широкорад А. Б. Энциклопедия отечественной артиллерии. — Мн.: Харвест, 2000., ISBN 985-433-703-0)
• Shirokorad A. B. - The God of War of The Third Reich - M. AST, 2002 (Широкорад А. Б. Бог войны Третьего рейха. — М.,ООО Издательство АСТ, 2002., ISBN 5-17-015302-3)
• Ivanov A. - Artillery of the USSR in Second World War - SPb Neva, 2003 (Иванов А. Артиллерия СССР во Второй Мировой войне. — СПб., Издательский дом Нева, 2003., ISBN 5-7654-2731-6)
• Shunkov V. N. - The Weapons of the Red Army - Mn. Harvest, 1999 (Шунков В. Н. - Оружие Красной Армии. — Мн.: Харвест, 1999., ISBN 985-433-469-4
• Isaev A. - Antisuvorov - 2004 (Исаев A. - Антисуворов - 2004)
• http://www.soldat.ru/doc/mobilization/mob/table17.html

Dış bağlantılar

• Light howitzers of the Finnish Army 1918-45 at Jaegerplatoon.net