İo (uydu): Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Sae1962 (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Addbot (mesaj | katkılar)
k Bot: Artık Vikiveri tarafından d:q3123 sayfası üzerinden sağlanan 80 vikilerarası bağlantı taşınıyor
96. satır: 96. satır:


<!--İntervikiler-->
<!--İntervikiler-->
[[af:Io (maan)]]
[[als:Io (Mond)]]
[[ar:آيو (قمر)]]
[[ast:Ío (lluna)]]
[[be:Іо, спадарожнік]]
[[be-x-old:Іо (спадарожнік Юпітэра)]]
[[bg:Йо (спътник)]]
[[br:Io (loarenn)]]
[[bs:Io (mjesec)]]
[[ca:Io (satèl·lit)]]
[[co:Io]]
[[cs:Io (měsíc)]]
[[cy:Io (lloeren)]]
[[da:Io (måne)]]
[[de:Io (Mond)]]
[[el:Ιώ (δορυφόρος)]]
[[en:Io (moon)]]
[[eo:Ioo (luno)]]
[[es:Ío (satélite)]]
[[et:Io (Jupiter)]]
[[eu:Io]]
[[fa:آیو (ماه)]]
[[fi:Io (kuu)]]
[[fr:Io (lune)]]
[[frp:Io (satèlite)]]
[[fy:Io (moanne)]]
[[ga:Io (gealach)]]
[[gl:Ío (lúa)]]
[[he:איו (ירח)]]
[[hi:आयो (उपग्रह)]]
[[hr:Ija (mjesec)]]
[[hu:Ió (hold)]]
[[hy:Իո (արբանյակ)]]
[[id:Io]]
[[is:Íó (tungl)]]
[[it:Io (astronomia)]]
[[ja:イオ (衛星)]]
[[ka:იო (თანამგზავრი)]]
[[ko:이오 (위성)]]
[[kv:Ио (спутник)]]
[[ky:Ио]]
[[la:Io (satelles)]]
[[lb:Io (Mound)]]
[[lt:Ijo (palydovas)]]
[[lv:Jo (pavadonis)]]
[[mk:Ио (месечина)]]
[[ml:അയോ]]
[[mr:आयो (उपग्रह)]]
[[ms:Io (bulan)]]
[[mwl:Io]]
[[nds:Io (Maand)]]
[[nl:Io (maan)]]
[[nn:Jupitermånen Io]]
[[no:Io (måne)]]
[[oc:Io (luna)]]
[[pl:Io (księżyc)]]
[[pnb:آئیو]]
[[pt:Io (satélite)]]
[[ro:Io (satelit)]]
[[ru:Ио (спутник)]]
[[scn:Io (satèlliti)]]
[[sh:Io (mjesec)]]
[[si:අයෝ]]
[[simple:Io (moon)]]
[[sk:Io (mesiac)]]
[[sl:Io (luna)]]
[[sr:Ио (сателит)]]
[[sv:Io (måne)]]
[[ta:ஐஓ (சந்திரன்)]]
[[tg:Ио (радиф)]]
[[th:ไอโอ (ดาวบริวาร)]]
[[tl:Io (buwan)]]
[[tt:Ио (иярчен)]]
[[uk:Іо (супутник)]]
[[vi:Io (vệ tinh)]]
[[war:Io (bulan)]]
[[zh:木卫一]]
[[zh-classical:木衛一]]
[[zh-min-nan:Io (oē-chheⁿ)]]
[[zh-yue:木衛一]]

Sayfanın 13.18, 8 Mart 2013 tarihindeki hâli

İo
İo'nun Galileo uzay aracı tarafından çekilmiş resmi
Diğer adları Jüpiter I
Bulunuşu Galileo Galilei
1610
Yörünge Özellikleri
Dolandığı cisim Jüpiter
Yarı büyük eksen 421.700 km.
0,0028 AB
Enberi 420.000 km.
Apsis 423.400 km.
Dış merkezlik (astronomi) 0,004
Yörünge eğikliği 0,04o
Dolanma süresi 1,769 gün
1 gün 18 saat 27 dak. 33,5 s.
Yörünge hızı
ortalama
17,33 km/saniye
Bağlı bulunduğu grup Galilei uyduları
Gözlem Özellikleri
Kadir (astronomi) 5,0
Açısal çap 1,25 yay saniye
Fiziksel Özellikler
Ortalama çap/Boyutlar 3643 km
Yoğunluk 3,53 g/cm3
Eksen eğikliği 0o
Dönme süresi Eşzamanlı
Yerçekimi 0,183 x Yer
1,79 m/s2
Kurtulma hızı 2,6 km/saniye
Beyazlık
(albedo)
0,62
Yüzey sıcaklığı
ortalama
130 K


İo, Jüpiter'in doğal uydularından biridir. 1610 yılında Galileo Galilei tarafından bulunan dört büyük uydudan (Galilei uyduları) yörüngesi en içte bulunanıdır. Adını Yunan mitolojisinde Zeus'un sevgililerinden biri olan (Roma mitolojisinde "Jüpiter" olarak da bilinen) "İo"'dan almıştır. Güneş Sistemi'nde üzerinde sürekli olarak gazlar ve lav püskürten yanardağlar bulunan tek uydudur.

İo, 400 aktif yanardağı ve jeolojik yapısı ile Güneş Sistemin en aktif nesnesidir.[1][2]

İo, Jüpiter'in çekim gücü ile kendi çekim gücü arasındaki iç sürtünmeden dolayı sürekli gelgitlere maruz kalmaktadır.Io'nun volkanları yüzeyden 500 km yukarıya sülfür ve sülfür dioksit püskürtür.

İo, Europa ve Ganymede ile 1:2:4 oranında bir Laplace resonansı içinde gezegeni etrafında dönmektedir.

İo'nun Europa ve Ganymede ile Laplace resonansı

İo'nun keşfi ve yapılan gözlemler

Bu uydunun 7 Ocak 1610 tarihinde Galileo tarafından keşfedildiği kabul edilir ancak, 1614'de yayımladığı Mundus Jovialis''inde Simon Marius, İo ile birlikte Jüpiter'in diğer uydularını 1609'da Galileo'nun keşfinden bir hafta önce ilk olarak gözlemlediğini iddia etmiştir. Galileo bu iddiadan şüphe etmiş ve Marius'un çalışmasını "çalıntı" olarak nitelendirmiştir.

20. yüzyılın ortalarında İo'nun kutup bölgelerinin kırmızı renkte olduğunu ortaya koyan gözlemler yapılmıştır. Uzay sondası Pioneer 11 1970'lerdeki geçişi sırasında kutup bölgesinin, ekvator bölgesinin beyazımsı renginin aksine turuncu renkte olduğunu ortaya koymuştur. Ancak Pioneer'in bulguları bundan öteye gidememiştir.

Uzay sondası Voyager 1, 1979'da İo'nun yakınlarından ilk resimlerini gönderdiğinde, bilimadamları İo'nun yüzeyinde neredeyse hiç karater bulunmadığını gördüler. Voyager seyir mühendisi Linda Morabito, resimler üzerinde çalışırken yüzeyden püsküren bir "sorguç" farketti. Bilimadamları olası bütün kraterleri örten yoğun volkanik aktivitenin sebep olduğu oldukça genç bir yüzey buldular. Yüzeyde dokuz aktif volkan gözlemlemeyi başaran Voyager 1'in ardından Voyager 2, bunların sekizini gözlemledi.

Galileo uzayaracı, 1995'te Jüpiter'e ulaştı ve 1999'un sonlarında İo'nun yanından geçti. Galileo, İo'ya diğer bütün sondalardan daha fazla yaklaştı, birçok fotoğraf çekti, püsküren volkanlar gözlemledi ve İo'nun Güneş Sistemi'ndeki kayaç iç gezegenler gibi büyük bir demir çekirdeği olduğunu keşfetti.

Kaynakça

  1. ^ Rosaly MC Lopes (2006). "Io: The Volcanic Moon". Lucy-Ann McFadden, Paul R. Weissman, Torrence V. Johnson (Ed.). Encyclopedia of the Solar System. Academic Press. s. 419–431. ISBN 978-0-12-088589-3. 
  2. ^ Lopes, R. M. C. (2004). "Lava lakes on Io: Observations of Io's volcanic activity from Galileo NIMS during the 2001 fly-bys". Icarus, 1. s. 140–174. Bibcode:2004Icar..169..140L. doi:10.1016/j.icarus.2003.11.013.  Birden fazla |sayı= ve |issue= kullanıldı (yardım)

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta İo (uydu) ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Genel bilgiler

Filmler

Resimler

Haritalar

Ek başvurular

Şablon:Link SM Şablon:Link SM Şablon:Link SM Şablon:Link SM Şablon:Link SM Şablon:Link SM