Bayat, Çorum: Revizyonlar arasındaki fark

Koordinatlar: 40°38′46″N 34°15′40″E / 40.646°K 34.261°D / 40.646; 34.261
Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
47. satır: 47. satır:
=== Kültür ===
=== Kültür ===
Bayat boyunun gelenek ve görenekleri yaşanmaktadır.
Bayat boyunun gelenek ve görenekleri yaşanmaktadır.
Baharatlı Bayat Dolması ilçeye özgü yemektir.İlçedeki düğünlerde ve mevlitlerde bu yemek yapılır.


== Coğrafi yapısı ==
== Coğrafi yapısı ==

Sayfanın 21.41, 18 Şubat 2013 tarihindeki hâli

Bayat
Türkiye'de yeri
Türkiye'de yeri
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlÇorum
Coğrafi bölgeOrta Karadeniz Bölgesi
İdare
 • KaymakamHakan ŞEKER
 • Belediye başkanıEkrem ÜNLÜ
Yüzölçümü
 • Toplam774 km²
Rakım625 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam16,525
 • Kır
9,990
 • Şehir
5.785
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu19800
İl alan kodu0364
İl plaka kodu19

Bayat: Çorum ilinin bir ilçesidir.

Tarihçe

Oğuzların (Türkmenlerin) Bayat boyundandır.

Bayat, tarihi MÖ 1. yüzyıla dayanan bir yerleşim birimidir. Şehrin kuzeydoğusunda ki kaya mezarlarının yakın roma döneminden kaldığı sanılmakla birlikte ilçe sınırları içerisinde bir çok yerde yakın roma medeniyetine ait para heykel ve mezarlara rastlanılmaktadır. Son yapılan derekutuğun köyü kazılarında hitit döneminden daha eskiye rastlayan bakır ocağı galerileri bulunmuştur. Yapılan arkeolijik araştırmalar ışşığında bilinen tarihinin MÖ 4000 li yıllar olduğu söylenebilir. Bayat merkez yerleşkesi Köken olarak Oğuzların Bayat boyundan gelenlerce kurulup geliştilen bir yerleşim alanıdır. 1300 yıllarda Anadolu'ya giren giren ilk Türklerden olan Bayat boyu kuzey ırak hattından antep ve sivas üzerinden gelerek bozok yaylasına yerleşip 1500'lü yıllarda bu gün ki Bayat çayının açtığı geniş vadiye yerleşmilerdir 1956 yılına kadar iskilipe bağlı bir köy iken 1956'da belediye olmuş 1 nisan 1958 yılında da bakanlar kurulu kararı ile ilçe yapılıp merkez ilçe Çorum'a bağlanmıştır. 1956'da belediye olduğunda ismi Alagöz olarak değiştirilmiş ilçe olduktan sonra Alagöz ismi tekrar Bayat olarak değiştirilmiştir. 1967 yılında Bayat çayına yapılan köprü ile ilçeye Yatukcu köyü bağlanmıştır.

2006 yılında Akseki ve Pancarlık köylerinde yapılan refarandum ile bu köylerde merkez mahalle statüsü kazanarak bu gün ki Bayatı oluşturmuşlardır.

Kültür

Bayat boyunun gelenek ve görenekleri yaşanmaktadır. Baharatlı Bayat Dolması ilçeye özgü yemektir.İlçedeki düğünlerde ve mevlitlerde bu yemek yapılır.

Coğrafi yapısı

İlçenin yüzölçümü 770 km², rakımı ise 625 metredir. Orta Karadeniz Bölgesi ile İç Anadolu Bölgesinin kesim noktasında Köroğlu Dağlarının doğuya uzantısı ile İç Anadolu’ nun Orta Kızılırmak bölümünde yer alır. Çorum’a uzaklığı 83 kilometredir. Yılık ortalama yağış miktarı 445,2 mm'dir.

İlçedeki en önemli akarsu Karatepe ve Öbek Tepesinden çıkan kar suları ile beslenen kuzeyden güneye doğru 45 kilometrelik bir vadi oluşturan ve Kızılırmak’a dökülen Bayat çayıdır. İlçenin kuzeyinde 2013 metre yüksekliğinde Öbek Tepesinin yer aldığı Karatepe mevcuttur. Kuzeyden güneye doğru gidildikçe rakım küçülerek 500 metreye kadar düşmektedir. Bu nedenle ilçe kuzeyi dağlık, güneyi küme halinde tepelerin ve kısmen ovaların yer aldığı kırık,dalgalı ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. İlçenin kuzeyinde yer alan dağlık ve ormanlık kesimde Karadeniz iklimi, güneyde ise, karasal iklim hüküm sürmektedir. İlçe iki iklim arasında geçiş bölgesinde yer almaktadır. Bu sebeple yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer. Yağışlar düzenli olmayıp, en çok ilkbahar mevsiminde yağış almaktadır. İlçenin dağlık kesimi genelde çam ve meşe ormanı ile kaplıdır. Ovalık kesimde ise bozkırlar yer almaktadır. İlçenin oksijen deposu Karatepe ormanlık alanıdır. Çok değerli olan bu ormanlık alanların oluşması binlerce yıl almıştır, ve bu ormanlık alanlarda bir servet yatıyor.

İdari yapısı ve nüfus durumu

İlçenin nüfusu Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) hazırlamış olduğu 2009 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Nüfus Sayımı Sonuçlarına göre Bayat'ın Toplam Nüfusu 8.828 kişi ilçe merkezi 15.785 kişide belde ve köylerde olmak üzere 24.613 kişidir. . Nüfusun tamamının ana dili Türkçedir. Ancak 5 köyde hala kürtçe konuşulmaktadır.

İlçe halkının mesleklere göre dağılımı % 16.3'ü çiftçi, % 17.5'i mevsimlik işçi, % 26.2'si küçük esnaf ve kamu görevlisi, % 40'ı ise 6 yaş grubu ile ilk ve orta dereceli okul öğrencilerinden oluşmaktadır. Nüfusun % 93'ü okuryazardır. Okuma yazma bilmeyen % 7'lik kısım ise 50 yaş üstü yaşlılardan oluşmaktadır.

İlçede iki belde (Eskialibey ve Kunduzlu) ve 37 köy bulunmaktadır.

Yıllara göre ilçe nüfus verileri[2][3][4][5]
Yıllar Merkez Köyler Toplam
2011 8.197 14.061 22.258
2010 8.479 14.844 23.323
2009 8.828 15.785 24.613
2008 8.888 16.597 25.485
2007 7.460 19.572 27.032
2000 7.381 23.193 30.574
1997 8.517 23.138 31.655
1990 8.090 28.204 36.294
1985 1.145
1980 2.064 29.893 31.957
1970 27.078
1960 22.836

Şive

Türkçenin Bayat ilçesinde kullanılan şivesinin Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir:

Ekonomik ve sosyal durum

İlçenin ekonomik yapısı coğrafi yapıya göre şekillenmiştir. İlçe kuzeyinde dağlık kesimde yer alan 18 köy halkı şehirlerde inşaat işçiliği, kısmen orman ürünleri, az da olsa tarım ve hayvancılık ile Linyit Kömür işletmesinde işçilik yaparak geçimlerini sağlamaktadır.

Ovalık kesimde yer alan köylerde ise halk, tarla tarımı ve hayvancılık yaparak geçimini sağlamaktadır.

İlçede toplam 47.874 hektar tarım arazisi mevcuttur. 2002 yılı verilerine göre 13.090 büyükbaş ve 6.400 adet küçükbaş hayvan mevcuttur. İlçenin güneydoğusundan geçen uğurludağ ilçesi ile sınırı çizen Kızılırmağa rağmen ilçe ilkel metodlarla tarım yapmaktadır.Kızılırmak sulama suyu projesinin hayata geçmesi durumunda ilçenin ekonomisinde tarım büyük rol oynayacaktır.ırmak havzasında senede çift hasat yapılmaktadır. Yetiştirilen tarım ürünlerinin başında Buğday,Arpa,Mercimek,Nohut,Ayçekirdeği,Çeltik gelmektedir çeltik konusunda markalaşma yapılamadığından bölgede yetiştirilen çeltik Osmancık çeltiği diyede adlandırılmaktadır.

İlçede un ve yem fabrikaları ile linyit kömür işletmesi mevcuttur.

İlçenin 10 köyünde içme suyu yetersizdir.

Yeterli olan köylerde var elbette. Örneğin Çukuröz Köyü, köylülerin çabaları ile öylesine harika bir su deposu yapılmış ki; bu depo, en son çıkan yangını önlemeyi başarmıştır. Hatta konuyla ilgili çorum valisi de açıklama yapmıştır. Köyü örnek olarak göstermiştir. Bunda tabi yaklaşık 25 yıl önce köyün büyük bir yangını yaşamış olması (Bu yangında hemen hemen yarısı kül olmuştu), yakın zamanda ahacık köyündeki yangında köyün 3/2 si yani 36 evin yanıp kül olması etkili olmuştur. Bu yangında hemen hemen yarısı kül olmuştu.

İlçenin özellikle dağ köylerinin geçim kaynakları mevsimlik inşaat işçiliğine dayanmaktadır

İlçede bir Lise,bir Anadolu lisesi bir de Çok Programlı Lise ve 6 sı ilçe merkezinde olmak üzere toplam 57 İlköğretim okulu mevcuttur. Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğünce yaptırılan 500 kişilik kapalı spor salonu 2003 yılı itibariyle tamamlanmış olup,faaliyete geçirilmiştir. İlçede 50 yatak kapasiteli Devlet Hastanesi, Merkez Sağlık Ocağı, Barak ve Yoncalı Köylerinde birer adet Sağlık Ocağı mevcuttur. [1] www.corumbayat.com web sitesinde kültürel ve sosyal bilgilerin yanında forum portalı mevcuttur. Nüfusun çogunluğu Karaman sülalesinden oluşmaktadır. En eski camileri ise Deremahalle mevkİsinde bulunan Emirbey Camiidir. 1947 yılında Karamanoğullarından Mehmet Karaman tarafından onartılmıstır. Bu camiide İstanbul Topkapı Sarayından getirilen Peygamber Efendimizin sakalı bulunmaktadır

Kaynalça

  1. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  2. ^ "Çorum il ve ilçe nüfusları". Erişim tarihi: 15 Şubat 2008. 
  3. ^ "YerelNET'teki Çorum ve ilçeleri sayfası". Erişim tarihi: 16 Şubat 2008. 
  4. ^ "Devlet İstatistik Enstitüsü 2000 yılı nüfus sayım sonuçları". Erişim tarihi: 16 Şubat 2008. 
  5. ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Sonuçları - TÜİK". Erişim tarihi: 12 Mayıs 2012. 

Dış bağlantılar