Ahmed Cevad Paşa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
k Kategori:İstanbul'da defnedilenler eklendi (HotCat) |
k Kategori:Osmanlı tarihçileri eklendi (HotCat) |
||
| 113. satır: | 113. satır: | ||
[[Kategori:İstanbul'da ölenler]] |
[[Kategori:İstanbul'da ölenler]] |
||
[[Kategori:İstanbul'da defnedilenler]] |
[[Kategori:İstanbul'da defnedilenler]] |
||
[[Kategori:Osmanlı tarihçileri]] |
|||
[[ar:جواد باشا]] |
[[ar:جواد باشا]] |
||
Sayfanın 09.39, 23 Kasım 2012 tarihindeki hâli
| Kabaağaçlızade Ahmed Cevat Paşa Paşa | |
|---|---|
| |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 4 Eylül 1891 - 9 Haziran 1895 | |
| Yerine geldiği | Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa |
| Yerine gelen | Küçük Mehmed Said Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1851 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 10 Ağustos 1900 Şam, Osmanlı İmparatorluğu |
Kabaağaçlızade Ahmet Cevat Paşa (d. 1851, İstanbul- ö. 10 Ağustos 1900, Şam) (kısaca Ahmet Cevat Paşa veya ailesi, Şakir Paşa ailesi olarak bilindiğinden Cevat Şakir Paşa şeklinde de anılır) Osmanlı Devleti'nin 19. yüzyıl kumandan ve sadrazamlarındandır. II. Abdülhamit saltanatında 4 Eylül 1891 - 9 Haziran 1895 tarihleri arasında sadrazamlık yaptı; devrin en önemli konusu olan Ermeni sorunu ile ilgilendi. Askerlik ve devlet adamlığının yanı sıra devrinin bir aydını olarak tarih yazarlığı yapan ve çeşitli bilimsel konularda eserler veren Ahmet Cevat Paşa’nın en önemli eseri "Tarih-i Askeri Osmani" (Osmanlı İmparatorluğu Askeri Tarihi)’dir.
Şakir Paşa ailesi olarak anılagelen ve sanat alanında pek çok tanınmış kişiyi yetiştirmiş ailenin bir ferdi; Cevat Şakir Kabaağaçlı’nın amcasıdır.
Hayatı
İlk yılları
Şûra-yı Askeri üyesi Afyonlu Kabaağaçlızade Mustafa Asım Bey ile Suriye’nin ileri gelen ailelerinden Hattat-zade Huseyin Efendi’nin kızı Zehra Hanım'in oğludur[1]. Anne ve babasını henüz 12 yaşında iken kaybetti. Daha sonra şeyhülislamlık görevinde de buluna aile dostları Rumeli kazaskeri Atıfzade Ömer Hüsamettin Efendi tarafından himaye edildi[1]. İlk öğrenimini Bursa ve İstanbul'da yaptıktan sonra Harbiye'ye girdi[2]. Çok başarılı bir öğrenci olan Ahmet Cevat, Harbiye'den 1869’da mezuniyetinden sonra Erkan-ı Harbiye'ye alındı ve 1871’de birincilikle mezun oldu.
Kariyeri
Kısa zamanda terfi görerek önce kolağalık rütbesine yükseldi (1871). Askeri görevlerinin yanı sıra “El-Ma’lûmâtü’l-Kâfiye fî Ahvâl-il-Memâlik-il-Osmâniyye'' adlı bir eser yazarak Sultan Abdülaziz’e sundu ve bu çalışmasından ötürü binbaşılığa yükseldi.
93 Harbi
93 Harbi nde Tuna ordusunda görev aldı. Cephedeki başarıları nedeniyle çeşitli nişanlarla ödüllendirildi ve Şubat 1878'de miralaylığa yükseltildi[1].
Yayıncılık
1880’de Erkan-ı Harbiye Dairesi Altıncı Muhaberat-ı Umumiye şubesinde göreve başladı. Resmi ordu gazetesi olan Ceride-i Askeriye’nin yazı işleri müdürlüğünü yaptı; dergide kendi yazıları da yayımlandı. Bir yandan da Ekim 1879’dan itibaren “Yadigâr” isimli bir dergiyi yayınlamaya başladı. On beş günde bir çıkarılan bu dergi; fen, sanayi, coğrafya, tarih, ahlak gibi konularda yazılar yayımlamaktaydı[1].
Sınır Belirleme Komisyonu Görevleri
Ahmet Cevat Paşa, 1881’de yazı işleri müdürlüğü görevine ek olarak; 93 Harbi sonrasında imzalanan Berlin Antlaşması gereği Osmanlı Devleti ile Yunanistan, Sırbistan, Rusya arasındaki sınırları belirlemek için oluşturulan komisyonlarda görev aldı[1].
Çetine (Karadağ) Elçiliği
93 Harbinden sonra Berlin Anlaşması ile bağımsızlığını elde eden Çetine (Karadağ)'ye 1884’te elçi olarak tayin edildi ve bu göreve giderken rütbesi mirlivalığa (tuğgeneral) yükseltildi. Burada iki yıl kalan Paşa, ülke içinde çeşitli seyahatler yaptı ve gözlemlerini seyahatnamesinde anlattı. Görevi sırasında rahatsızlanması sebebiyle Viyana’ya gitmek için izin istedi ise de, yeni bir göreve atanmak üzere İstanbul’a gelmesi emrolundu.
Girit Vali Vekilliği ve Fevkalade Komutanlığı
Sultan II. Abdülhamit'in dikkatini çeken ve takdirini kazanan Cevat Şakir Paşa, dönüşünden sonra İstanbul’da Teftiş-i Askerî Komisyonu üyeliğine getirildi. Girit’teki karışıklıklar üzerine Girit fevkalade kumandanlık ve vali vekilliğine tayin edildi. Göreve geldiğinde adanın tarihi, coğrafi, sosyal durumu hakkında bir layiha hazırlayarak padiaşah II. Abdülhamit’e sundu, isyanın sebebi olarak Hristyian halka aşırı imtiyazlar tanınmasını gösterdi. İki yıl süren valiliği sırasında Adadaki Müslüman ve Hıristiyan halk arasında huzur ortamı oluşturmak için yoğun çaba harcadı. Buradaki başarısına karşılık 40 yaşında müşirliğe (mareşal) yükseltildi.
Sadrazamlığı
Ahmet Cevat Paşa, Girit valiliğinde gösterdiği başarı üzerine 1891'de de sadrazamlığa getirildi ve bu görevi dört yıl sürdürdü.
Cevat Şakir Paşa'nın 3 yılı aşkın sadrazamlığı esnasında takip ettiği siyaset, iç ve dış barışı korumak oldu. Sadrazamlığı sırasında daha çok Ermeni olayları ve bu olayların yarattığı diplomatik sorunlar ile uğraştı. Kendi kararlarının kabul edilmesi konusunda aşırı ısrarcı olan Paşa[1], 1894'de sadrazamlıktan alınarak Nişantaşı’ndaki evinde ikamete mecbur edildi.
Girit Kumandanlığı
Girit’te yeniden karışıklıkların çıkması üzerine eski sadrazam Ahmet Cevdet Paşa, “Girit Fırka-i Askerîye” kumandanlığına atanarak 1897’de adaya gönderildi. Girit’te Avrupa devletleri tarafından özel bir yönetim tarzının empoze edileceği anlaşılıp, bu arada da Almanya İmparatoru Kayzer II. Wilhelm'in nun Suriye ve Filistin'e seyahat yapması kesinleşince, Cevat Şakir Paşa Kayzer'in mihmandarlığına getirildi; yerine Ferik Osman Nuri Paşa getirildi.
Alman İmparatoru’na Mihmandarlık
İstanbul’a gelip Kudüs’e kadar uzanan bir seyahat yapacak olan İmparator II. Wilhelm’im seyahatinin güvenliği için gerekli önlemleri almakla görevlendirilen Paşa, bu görevi başarılı bir şekilde yerine getirdi; İmparator 16 Kasım 1898’de seyahatini tamamladı. Görevinin ardından İstanbul’a dönmesine izin verilmeyen Ahmet Cevat Paşa, V. Ordu müşiri olarak görevlendirildi.
Ölümü
5. Ordu Komutanı olarak görev yaptığı Şam’da rahatsızlanan Cevat Şakir Paşa, doktorların verdiği raporla İstanbul’a geldi ve 1900’de vefat etti. Fatih'te anne ve babasının mezarlarının bulundğu Emir Buhari Camii haziresine defnedildi[1]. 1901’de Mimar Kemaleddin tarafından mezarının bulunduğu yere bir türbe inşa edildi.
Cevat Paşa Kütüphanesi
Sadrazamlığı esnasında Babıali bahçesine memurların boş zamanlarında kitap okumaları için yaptırdığı kütüphane bugün de “Cevat Paşa Kütüphanesi" adı ile anılmakta olup, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri'nin bir deposudur. Sadrazamlğı sırasında Arkeoloji Müzesi’ne hediye ettiği kişisel kitaplığı müze kütüphanesinin çok değerli bir koleksyonunu oluşturur[3]
Eserleri
- Ma‛lumatu’l-Kafiye fi-Memaliki’l-Osmaniye: Osmanlı Devletinin kara ve deniz kuvvetleri, coğrafyası, yeryuzu sekilerli gibi konularda bilgiler içerir. Askeri liselerde Abdülaziz devrinde ders kitabı olarak okutulmuştur.
- Tarih-i Askeri Hulasası: 1700 yılına kadar gerçekleşen ünlü savaşlar hakkında bilgiler içerir.
- Fabre, Sema yahut kozmoğrafya: yeryuzunun olculmesi, aya seyahat, yeryuzunun aydan gorunusu gibi konular içeren çeviri bir eserdir.
- Tarih-i Osmani: Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan Niğbolu Savaşı’na kadar geçen olaylar
- Mısır Mesalihine Dair İradat-ı Seniyye: Mısır işlerine dair 1839-1894 arasında çıkmış irade-i seniyyeler.
- Mecmu’atu’s-Sanayi: Kimyanın Sanayiye uygulanması ile ilgili bir eser.
- Yadigâr: 15 günde bir çıkan Yadigar dergisinde yayımlanmış yazıların biraraya getirildiği eserdir
- Tarih-i Askeri Osmânî: Osmanlı İmparatorluğu'nda meydana getirilimiş çeşitli askeri kurumlar, 1826 yılına kadarki önemli savaşlar hakkında bilgi veren eser. Ahmet Cevat Paşa, 10 cilt içinde 20 eser yazmayı planlamıştı. 3 cilt içinde 5 kitap yazabildi, bunlardan yalnız Yeniçeriler e ait olan birinci cildi basılmıştır. Ayrıca kıyafetleri ve o devrin silah ve teçhizatını gösterir bir albümü Paris’te basılmıştır.
Şakir Paşa Ailesi hakkında
Kardeşi Mehmet Şakir Paşa da önemli devlet hizmetlerinde bulunmuş, ağabeyinin görevden alınarak ev hapsine mahkûm edilmesi üzerine uğradığı haksızlığı kınamak için istifa ederek Büyükada'da halen Şakir Paşa Köşkü olarak anılan evine çekilmiştir. Cevat Şakir Paşa, kardeşi Mehmet Şakir Paşa'nın oğlu olan ve Halikarnas Balıkçısı olarak tanınan Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın amcasıdır. Şakir Paşa ailesi olarak anılagelen aile fertleri arasında özellikle sanat alanlarında ismini duyurmuş pek çok isim yetişmiştir. Kendisi iki defa evlenmiş, ikinci evliliğini Çerkez kökenli Nimet Hanım ile yapmıştır; çocuğu olup olmadığı hakkında bilgi yoktur[1].
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h Ahmet Hilmi Çoban, Ahmet Cevat Paşa’nın Târih-i Askerî-i Osmânî (Kitâb-ı Râbi) Adlı Eserinin Transkripsiyonlu Metni, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar, 2009]
- ^ Kenthaber.com sitesi, Ahmed Cevat (Cevat Şakir) Paşa Kabaağaçlızade sayfası, Erişim tarihi:25.06.2011
- ^ İstanbul Belediyesi web sitesi, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Kütüphanesi, Erişim tarihi:25.06.2011
Dış bağlantılar
- Ahmet Hilmi Çoban, (2009) Ahmet Cevat Paşa’nın Târih-i Askerî-i Osmânî (Kitâb-ı Râbi) Adlı Eserinin Transkripsiyonlu Metni, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar
- Kenthaber.com sitesi, Ahmed Cevat (Cevat Şakir) Paşa Kabaağaçlızade sayfası (Erişim:25.06.2011)
- Kuneralp, Sinan (1999) Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 - 1922) Prosopografik Rehber, İstanbul:ISIS Press,, ISBN 9784281181.
- İnal, İbnülemin Mehmet Kemal, (1964) Son Sadrazamlar 4 cilt, Ankara: Millî Eğitim Basimevi, (Dergah Yayinevi 2002) (Google books [1],
- Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [2]
| Önce gelen: Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa |
 Osmanlı Sadrazamı 4 Eylül 1891 - 9 Haziran 1895 |
Sonra gelen: Küçük Mehmed Said Paşa |
| Önce gelen: Photiades Karatheodory |
Osmanlı Girit Valisi 1897 |
Sonra gelen: Ethem Paşa |