Koşaç: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 22.56, 4 Kasım 2012 tarihindeki hâli

Örnekler
-dir değil(dir)

Koşaç, isnat edadı veya haber edadı, isim cümlelerinde özne ile yüklemi birleştiren; yükleme güçlü ihtimal, olumluluk, olumsuzluk, süreklilik veya kesinlik kavramları veren -dir eki ile değil kelimesi.^[1] Bazı kaynaklarda isim soylu sözcükleri yükleme çeviren -di, -miş ve -se de koşaç olarak anılır. -dir eki Türkçede bildirme eki olarak da bilinir.^[2] Koşaçlar yüklemi fiil soylu olmayan cümlelerde özneyi yükleme bağlayan ve yüklemde cümlenin bitiş halini oluşturan dilbilgisel ögelerdir.

Annem bir çocuk doktorudur.
Bugün hava pek güneşli değil(dir).
Yemekler çok lezzetliydi.
Rusya, en büyük yüzölçümüne sahip ülkeymiş.

-dır koşacı Türkçedeki dört ek-fiilden biridir. Diğer ek-fiiller (-di, -miş ve -se) -dir'den farklı olarak bileşik zamanlı fiil yapmakta da kullanılırlar.

Tarihçe

-dir ekinin kökeni Eski Türkçe "tur-" (ayağa kalk-) fiiline dayanır. Bu fiile geniş zaman eki "-ır"ın eklenmesi ile oluşturulmuş, zamanla diğer fiiller için de kullanılmaya başlanmıştır.^[2]

İngilizcede

İngilizcedeki başlıca koşaçlar (copula) be fiilinin farklı zaman yapılarında kullanımıdır. İngilizcede de -Türkçedekine benzer şekilde- fiil soylu olmayan kelimeleri özneye bağlayarak yüklem görevinde kullanılmalarını sağlar.

Mary and John are my friends. (Mary ve John benim arkadaşlarım[dır]).
The sky was blue. (Gökyüzü maviydi.)
I am taller than most people. (Ben çoğu kişiden daha uzunum[dur]).
The birds were there. (Kuşlar oradaydılar.)

Kaynakça

^ "koşaç." Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. 1972. Türk Dil Kurumu. Erişim: 4 Kasım 2012
^ ^a ^b Türk Dilinde "+dır" Bildirme Eki ve "+dır" Bildirme Ekiyle Yapılan Belirsizlik Kelimeleri Doç. Dr. Hülya Savran. Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl: 9, Sayı: 14, 2008/1. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi

Ayrıca bakınız

Ek-fiil

Dilbilgisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] "koşaç." Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. 1972. Türk Dil Kurumu. Erişim: 4 Kasım 2012

[Savran-2] Türk Dilinde "+dır" Bildirme Eki ve "+dır" Bildirme Ekiyle Yapılan Belirsizlik Kelimeleri Doç. Dr. Hülya Savran. Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl: 9, Sayı: 14, 2008/1. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi

[1]

[2]

@@ 2. satır: / 2. satır: @@
 * -dir
 * değil(dir)}}
-'''Koşaç''', '''isnat edadı''' veya '''haber edadı''', [[isim cümlesi|isim cümlelerinde]] özne ile yüklemi birleştiren; yükleme güçlü ihtimal, olumluluk, olumsuzluk, süreklilik veya kesinlik kavramları veren '''-dir''' eki ile '''değil''' kelimesi.<ref>{{TDK2|koşaç|Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. 1972|4 Kasım 2012}}</ref> Bazı kaynaklarda isim soylu sözcükleri yükleme çeviren '''-di''', '''-miş''' ve '''-se''' de koşaç olarak anılır. -dir eki Türkçede '''bildirme eki''' olarak da bilinir.<ref name="Savran">[http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/hulya_savran_dir_bildirme_eki_belirsizlik.pdf Türk Dilinde "+dır" Bildirme Eki ve "+dır" Bildirme Ekiyle Yapılan Belirsizlik Kelimeleri] Doç. Dr. Hülya Savran. Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl: 9, Sayı: 14, 2008/1. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi</ref> Koşaçlar yüklemi fiil soylu olmayan cümlelerde [[özne]]yi [[yüklem]]e bağlayan ve yüklemde cümlenin bitiş halini oluşturan dilbilgisel ögelerdir.
+'''Koşaç''', '''isnat edadı''' veya '''haber edadı''', [[isim cümlesi|isim cümlelerinde]] özne ile yüklemi birleştiren; yükleme güçlü ihtimal, olumluluk, olumsuzluk, süreklilik veya kesinlik kavramları veren '''-dir''' eki ile '''değil''' kelimesi.<ref>{{TDK2|koşaç|Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. 1972|4 Kasım 2012}}</ref> Bazı kaynaklarda isim soylu sözcükleri yükleme çeviren '''-di''', '''-miş''' ve '''-se''' de koşaç olarak anılır. -dir eki Türkçede '''[[bildirme eki]]''' olarak da bilinir.<ref name="Savran">[http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/hulya_savran_dir_bildirme_eki_belirsizlik.pdf Türk Dilinde "+dır" Bildirme Eki ve "+dır" Bildirme Ekiyle Yapılan Belirsizlik Kelimeleri] Doç. Dr. Hülya Savran. Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl: 9, Sayı: 14, 2008/1. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi</ref> Koşaçlar yüklemi fiil soylu olmayan cümlelerde [[özne]]yi [[yüklem]]e bağlayan ve yüklemde cümlenin bitiş halini oluşturan dilbilgisel ögelerdir.
 * Annem bir çocuk doktoru'''dur'''.