1994 San Marino Grand Prix: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
KumulBot (mesaj | katkılar)
286.376 değişiklik
(v5) G_Ş1 Uyarı1
KumulBot (mesaj | katkılar)
286.376 değişiklik
(v5) G_Ş1 Uyarı1
39. satır: 39. satır:
|Üçüncü_Ülke = Finlandiya
|Üçüncü_Ülke = Finlandiya
}}
}}
'''1994 San Marino Grand Prix''' (resmi adıyla '''14° Gran Premio di San Marino'''), 1 Mayıs 1994 tarihinde [[İtalya]]'nın [[Imola]] şehrinde [[Autodromo Enzo e Dino Ferrari]] pistinde düzenlenen [[Formula 1]] yarışıdır. San Marino yarışı, [[1994 Formula 1 sezonu]]nun toplamda üçüncü ve [[Avrupa]] kıtasındaki ilk yarışıydı. Yarış haftasında [[Avusturya]]lı pilot [[Roland Ratzenberger]] ve 3 kez dünya şampiyonu olan [[Brezilya]]lı pilot [[Ayrton Senna]] kaza yapıp, hayatlarını kaybettiler. İngiliz televizyon kanalı [[BBC]] spikeri [[Murray Walker]] bu yarışı "Bir Grand Prix için en kara günlerden biriydi, bunu hatırlayabiliyorum."<ref name="BBConthisday">{{cite news | başlık = 1994: Race ace Senna killed in car crash | url = http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/may/1/newsid_2479000/2479971.stm | yayımcı = [[BBC News]] | tarih = 1 Mayıs 1994 | erişimtarihi = 28 Ekim 2006}}</ref> şeklinde tanımladı.
'''1994 San Marino Grand Prix''' (resmi adıyla '''14° Gran Premio di San Marino'''), 1 Mayıs 1994 tarihinde [[İtalya]]'nın [[Imola]] şehrinde [[Autodromo Enzo e Dino Ferrari]] pistinde düzenlenen [[Formula 1]] yarışıdır. San Marino yarışı, [[1994 Formula 1 sezonu]]nun toplamda üçüncü ve [[Avrupa]] kıtasındaki ilk yarışıydı. Yarış haftasında [[Avusturya]]lı pilot [[Roland Ratzenberger]] ve 3 kez dünya şampiyonu olan [[Brezilya]]lı pilot [[Ayrton Senna]] kaza yapıp, hayatlarını kaybettiler. İngiliz televizyon kanalı [[BBC]] spikeri [[Murray Walker]] bu yarışı "Bir Grand Prix için en kara günlerden biriydi, bunu hatırlayabiliyorum."<ref name="BBConthisday">{{Haber kaynağı| başlık = 1994: Race ace Senna killed in car crash | url = http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/may/1/newsid_2479000/2479971.stm | yayımcı = [[BBC News]] | tarih = 1 Mayıs 1994 | erişimtarihi = 28 Ekim 2006}}</ref> şeklinde tanımladı.


Yarışı [[Michael Schumacher]] birinci olarak tamamladı. Kupa töreninin sonunda yapılan [[basın toplantısı]] esnasında konuşan Schumacher "Kendimi ne memnun ne de mutlu hissedebildim." şeklindeki açıklamasıyla, yarışta yaşanan kazadan dolayı duyduğu üzüntüyü dile getirdi. [[Nicola Larini]] kariyerindeki ilk Formula 1 puanını alarak, podyumda ikinci sırada kendine yer buldu. [[Finler|Fin]] pilot [[Mika Häkkinen]] ise yarışı üçüncü sırada tamamladı.
Yarışı [[Michael Schumacher]] birinci olarak tamamladı. Kupa töreninin sonunda yapılan [[basın toplantısı]] esnasında konuşan Schumacher "Kendimi ne memnun ne de mutlu hissedebildim." şeklindeki açıklamasıyla, yarışta yaşanan kazadan dolayı duyduğu üzüntüyü dile getirdi. [[Nicola Larini]] kariyerindeki ilk Formula 1 puanını alarak, podyumda ikinci sırada kendine yer buldu. [[Finler|Fin]] pilot [[Mika Häkkinen]] ise yarışı üçüncü sırada tamamladı.
45. satır: 45. satır:
Yarış haftasında yaşanan kazalar yetkilileri, motor sporlarında sürekli olarak artan kazalar hakkında güvenlik önlemleri almaya itti. [[Grand Prix Sürücüler Birliği]] 12 yıl sonra yeniden kuruldu, Formula 1 araçlarında ve pistlerinde önemli değişikliklere gidildi. Yarıştan sonra birçok kural yeniden ele alındı ve [[Bahreyn Uluslararası Pisti]] gibi büyük [[kaçış alanı|kaçış alanları]] ile araçların bariyerlere çarpmadan önce yavaşlamasının sağlandığı yeni pistler inşa edildi. [[HANS sistemi]] (Kafa ve Boyun Destek Sistemi) adı verilen destek sistemleriyle sürücülerin başından darbe almasının engellenmesi amaçlandı.<ref name="HANS">{{Web kaynağı|url=http://atlasf1.autosport.com/2001/feb21/stonefeld.html |başlık=Helping Hans |yazar=Ross Stonefeld |tarih=2001-02-21 |iş=AtlasF1 |yayımcı=Haymarket}}</ref>
Yarış haftasında yaşanan kazalar yetkilileri, motor sporlarında sürekli olarak artan kazalar hakkında güvenlik önlemleri almaya itti. [[Grand Prix Sürücüler Birliği]] 12 yıl sonra yeniden kuruldu, Formula 1 araçlarında ve pistlerinde önemli değişikliklere gidildi. Yarıştan sonra birçok kural yeniden ele alındı ve [[Bahreyn Uluslararası Pisti]] gibi büyük [[kaçış alanı|kaçış alanları]] ile araçların bariyerlere çarpmadan önce yavaşlamasının sağlandığı yeni pistler inşa edildi. [[HANS sistemi]] (Kafa ve Boyun Destek Sistemi) adı verilen destek sistemleriyle sürücülerin başından darbe almasının engellenmesi amaçlandı.<ref name="HANS">{{Web kaynağı|url=http://atlasf1.autosport.com/2001/feb21/stonefeld.html |başlık=Helping Hans |yazar=Ross Stonefeld |tarih=2001-02-21 |iş=AtlasF1 |yayımcı=Haymarket}}</ref>


San Marino'da hayatını kaybeden Senna, yaklaşık 500.000 kişinin katıldığı [[Devlet cenaze töreni|devlet töreni]] ile ülkesi Brezilya'da toprağa verildi. İtalyan savcılar altı kişi hakkında [[Ayrton Senna'nın ölümü]] ile ilgili olarak adam öldürmek suçundan dava açtı; fakat sonraları bu kişilerin beraatine karar verildi. Toplam 11 yıldan uzun süren temyiz süreci sonucunda, verilen beraat kararı onaylandı.<ref name="Temyiz">{{cite news |başlık=Top designers acquitted on Senna |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/motorsport/formula_one/4587195.stm |yayımcı=[[BBC Sport]] |tarih=2005-05-27 |erişimtarihi=2006-10-28}}</ref>
San Marino'da hayatını kaybeden Senna, yaklaşık 500.000 kişinin katıldığı [[Devlet cenaze töreni|devlet töreni]] ile ülkesi Brezilya'da toprağa verildi. İtalyan savcılar altı kişi hakkında [[Ayrton Senna'nın ölümü]] ile ilgili olarak adam öldürmek suçundan dava açtı; fakat sonraları bu kişilerin beraatine karar verildi. Toplam 11 yıldan uzun süren temyiz süreci sonucunda, verilen beraat kararı onaylandı.<ref name="Temyiz">{{Haber kaynağı|başlık=Top designers acquitted on Senna |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/motorsport/formula_one/4587195.stm |yayımcı=[[BBC Sport]] |tarih=2005-05-27 |erişimtarihi=2006-10-28}}</ref>


== Yarış raporu ==
== Yarış raporu ==
=== Sıralama turları ===
=== Sıralama turları ===
==== Cuma ====
==== Cuma ====
Pilotların yarışa başlayacakları sıralamayı belirleyecek turların 29 Nisan Cuma günü yapılan bölümünde<ref>{{Web kaynağı|ilk=Andrew |son=Longmore |başlık=Ayrton Senna: The Last Hours |url=http://www.cstudio.net/may194.html |iş=The Times |yayımcı=News International |tarih=1994-10-31 |erişimtarihi=2006-10-28 |arşivurl=http://web.archive.org/web/20090312061004/http://www.cstudio.net/may194.html |arşivtarihi=12 Mart 2009}}</ref> [[Jordan Grand Prix|Jordan]] pilotu [[Rubens Barrichello]] ''Variante Bassa'' virajında 225 [[Kilometre bölü saat|km/sa]] (140 [[Mil bölü saat|mil/sa]]) süratle, pisti sınırlayan bordürlere (''kerb'') çarpınca, otomobili havalandı.<ref name="hamiltonbook">{{Kitap kaynağı|yazar=Maurice Hamilton |başlık=Frank Williams |erişimtarihi= | edition = |tarih= |yayımcı=Macmillan |yer= |isbn=0-333-71716-3 |sayfa=232}}</ref> Araç, yere düşene kadar, havada birkaç kez takla attı. Brezilyalı pilot, lastik bariyerlerin üstüne düşen araçtan bilinci kapalı olarak çıkarıldı. Sağlık ekiplerinin olay yerinde müdahalesinin ardından hastaneye kaldırıldı. Barichello bir sonraki gün piste dönse de burnundaki kırık ve kolundaki alçı yarışmasına engeldi. Kazadan on yıl sonra, San Marino'da [[WilliamsF1|Williams-Renault]] takımıyla yer alan [[Damon Hill]] o anki duygularını ''"Hepimiz içimizdeki sesi dinlemeyerek yarışa devam ettik; kendimizi araçlarımızın tank gibi sağlam olduğuna, ufak sorunlar olsa da önemli bir şey olmayacağına inandırdık"'' şeklinde dile getirdi.<ref name="damonhill">{{cite news |yazar=Damon Hill |başlık=Had Ayrton foreseen his death? |url=http://www.timesonline.co.uk/article/0,,12771-1077121,00.html |iş=The Times |yayımcı=News International |tarih=2004-04-17 |erişimtarihi=2006-10-28 | yer=Londra}}</ref>
Pilotların yarışa başlayacakları sıralamayı belirleyecek turların 29 Nisan Cuma günü yapılan bölümünde<ref>{{Web kaynağı|ilk=Andrew |son=Longmore |başlık=Ayrton Senna: The Last Hours |url=http://www.cstudio.net/may194.html |iş=The Times |yayımcı=News International |tarih=1994-10-31 |erişimtarihi=2006-10-28 |arşivurl=http://web.archive.org/web/20090312061004/http://www.cstudio.net/may194.html |arşivtarihi=12 Mart 2009}}</ref> [[Jordan Grand Prix|Jordan]] pilotu [[Rubens Barrichello]] ''Variante Bassa'' virajında 225 [[Kilometre bölü saat|km/sa]] (140 [[Mil bölü saat|mil/sa]]) süratle, pisti sınırlayan bordürlere (''kerb'') çarpınca, otomobili havalandı.<ref name="hamiltonbook">{{Kitap kaynağı|yazar=Maurice Hamilton |başlık=Frank Williams |erişimtarihi= | edition = |tarih= |yayımcı=Macmillan |yer= |isbn=0-333-71716-3 |sayfa=232}}</ref> Araç, yere düşene kadar, havada birkaç kez takla attı. Brezilyalı pilot, lastik bariyerlerin üstüne düşen araçtan bilinci kapalı olarak çıkarıldı. Sağlık ekiplerinin olay yerinde müdahalesinin ardından hastaneye kaldırıldı. Barichello bir sonraki gün piste dönse de burnundaki kırık ve kolundaki alçı yarışmasına engeldi. Kazadan on yıl sonra, San Marino'da [[WilliamsF1|Williams-Renault]] takımıyla yer alan [[Damon Hill]] o anki duygularını ''"Hepimiz içimizdeki sesi dinlemeyerek yarışa devam ettik; kendimizi araçlarımızın tank gibi sağlam olduğuna, ufak sorunlar olsa da önemli bir şey olmayacağına inandırdık"'' şeklinde dile getirdi.<ref name="damonhill">{{Haber kaynağı|yazar=Damon Hill |başlık=Had Ayrton foreseen his death? |url=http://www.timesonline.co.uk/article/0,,12771-1077121,00.html |iş=The Times |yayımcı=News International |tarih=2004-04-17 |erişimtarihi=2006-10-28 | yer=Londra}}</ref>


==== Cumartesi ====
==== Cumartesi ====
[[Dosya:Ratzenberger.jpg|200px|thumb|left|[[Roland Ratzenberger]] ön kanat arızası sebebiyle kaza yaparak ağır yaralandı.]]
[[Dosya:Ratzenberger.jpg|200px|thumb|left|[[Roland Ratzenberger]] ön kanat arızası sebebiyle kaza yaparak ağır yaralandı.]]
Sıralama turlarının bitimine yirmi dakika kala, [[Simtek]] ile yarışan [[Roland Ratzenberger]] Villeneuve virajını alamadı; neredeyse dik açıyla karşı bölümdeki beton bariyerlerle çarpan pilot ağır yaralandı. Aracın sürücü bölümü zarar görmemiş olsa da, çarpmanın etkisi [[bazal kafatası kırığı]]na neden oldu. Formula 1'de ilk sezonunu geçiren Ratzenberger'in, kazadan bir önceki turda ''Acque Minerali'' şikanında bordürlerden geçince, aracının ön kanadı hasar görmüştü. Olayın arkasından Avusturyalı pilot [[pit stop|pite]] girmek yerine turuna devam etti. 306 km/sa (190 mil/sa) hıza ulaşan aracın [[Formula 1 aracı#Kanatlar|ön kanadındaki]] bu problem, pilotun kontrolü kaybetmesine yol açtı.<ref name="herald">{{cite news |yazar=Brad last=Spurgeon |başlık=5 Years After Senna's Crash, Racing Is Safer&nbsp;– Some Say Too Safe: Imola Still Haunts Formula One |url=http://www.iht.com/articles/1999/04/30/prix.2.t_1.php |iş=International Herald Tribune |tarih=1999-04-30 |erişimtarihi=2007-05-01 |arşivurl = http://web.archive.org/web/20070912064134/http://www.iht.com/articles/1999/04/30/prix.2.t_1.php|arşivtarihi = 2007-09-12}}</ref>
Sıralama turlarının bitimine yirmi dakika kala, [[Simtek]] ile yarışan [[Roland Ratzenberger]] Villeneuve virajını alamadı; neredeyse dik açıyla karşı bölümdeki beton bariyerlerle çarpan pilot ağır yaralandı. Aracın sürücü bölümü zarar görmemiş olsa da, çarpmanın etkisi [[bazal kafatası kırığı]]na neden oldu. Formula 1'de ilk sezonunu geçiren Ratzenberger'in, kazadan bir önceki turda ''Acque Minerali'' şikanında bordürlerden geçince, aracının ön kanadı hasar görmüştü. Olayın arkasından Avusturyalı pilot [[pit stop|pite]] girmek yerine turuna devam etti. 306 km/sa (190 mil/sa) hıza ulaşan aracın [[Formula 1 aracı#Kanatlar|ön kanadındaki]] bu problem, pilotun kontrolü kaybetmesine yol açtı.<ref name="herald">{{Haber kaynağı|yazar=Brad last=Spurgeon |başlık=5 Years After Senna's Crash, Racing Is Safer&nbsp;– Some Say Too Safe: Imola Still Haunts Formula One |url=http://www.iht.com/articles/1999/04/30/prix.2.t_1.php |iş=International Herald Tribune |tarih=1999-04-30 |erişimtarihi=2007-05-01 |arşivurl = http://web.archive.org/web/20070912064134/http://www.iht.com/articles/1999/04/30/prix.2.t_1.php|arşivtarihi = 2007-09-12}}</ref>


Doktorlar Ratzenberger'e müdahale ederken sıralama turları durduruldu. Yaklaşık 25 dakika sonra mücadele yeniden başladı ancak Williams ve Benetton'un da içinde olduğu takımlar sıralamalara devam etmedi.<ref>{{Video kaynağı|people=Kalff, Allard; [[John Watson (yarışçı)|John Watson]] (yorumcular)|date=1994-04-30|title=Eurosport|medium=Television production|publisher=[[Eurosport]]|location=[[Paris]]}}</ref> Olayların ardından hastaneden yapılan açıklamada Ratzenberger'in kazadaki yaralanmalara bağlı olarak hayatını kaybettiği duyuruldu. Böylece [[Riccardo Paletti]]'nin [[1982 Kanada Grand Prix]]'teki kazasından sonra, ilk kez ölümlü bir yarış haftası yaşandı. [[Elio de Angelis]]'in [[Paul Ricard Pisti]]'nde [[Brabham]]'la yaptığı test sürüşlerinde ölümünün üzerinden ise sekiz yıl geçmişti. O dönemde Formula 1 pist sağlık ekibinin başında olan Profesör [[Sid Watkins]] anılarında [[Ayrton Senna]]'nın, ölüm haberine tepkisini "Ayrton yıkılmıştı ve omuzumda ağladı." şeklinde aktardı.<ref name="Hamilton234">{{Kitap kaynağı|yazar=Hamilton Maurice |authorlink= |editor= |others= |başlık=Frank Williams |erişimtarihi= | edition = |tarih= |yayımcı=Macmillan |yer= |isbn=0-333-71716-3 |sayfa=234}}</ref> Watkins "Daha ne yapman lazım? Üç defa şampiyon oldun, açık farkla en hızlı sürücüsün. Hadi burada bırak ve balık tutmaya gidelim" diyerek Senna'yı yarışmamaya ikna etmeye çalıştığını; ancak onun "Sid, bizim kontrolümüzde olmayan şeyler var. Yarışı bırakamam, devam etmeliyim." şelinde karşılık verdiğini yazdı.<ref name="Hamilton234"/>
Doktorlar Ratzenberger'e müdahale ederken sıralama turları durduruldu. Yaklaşık 25 dakika sonra mücadele yeniden başladı ancak Williams ve Benetton'un da içinde olduğu takımlar sıralamalara devam etmedi.<ref>{{Video kaynağı|people=Kalff, Allard; [[John Watson (yarışçı)|John Watson]] (yorumcular)|date=1994-04-30|title=Eurosport|medium=Television production|publisher=[[Eurosport]]|location=[[Paris]]}}</ref> Olayların ardından hastaneden yapılan açıklamada Ratzenberger'in kazadaki yaralanmalara bağlı olarak hayatını kaybettiği duyuruldu. Böylece [[Riccardo Paletti]]'nin [[1982 Kanada Grand Prix]]'teki kazasından sonra, ilk kez ölümlü bir yarış haftası yaşandı. [[Elio de Angelis]]'in [[Paul Ricard Pisti]]'nde [[Brabham]]'la yaptığı test sürüşlerinde ölümünün üzerinden ise sekiz yıl geçmişti. O dönemde Formula 1 pist sağlık ekibinin başında olan Profesör [[Sid Watkins]] anılarında [[Ayrton Senna]]'nın, ölüm haberine tepkisini "Ayrton yıkılmıştı ve omuzumda ağladı." şeklinde aktardı.<ref name="Hamilton234">{{Kitap kaynağı|yazar=Hamilton Maurice |authorlink= |editor= |others= |başlık=Frank Williams |erişimtarihi= | edition = |tarih= |yayımcı=Macmillan |yer= |isbn=0-333-71716-3 |sayfa=234}}</ref> Watkins "Daha ne yapman lazım? Üç defa şampiyon oldun, açık farkla en hızlı sürücüsün. Hadi burada bırak ve balık tutmaya gidelim" diyerek Senna'yı yarışmamaya ikna etmeye çalıştığını; ancak onun "Sid, bizim kontrolümüzde olmayan şeyler var. Yarışı bırakamam, devam etmeliyim." şelinde karşılık verdiğini yazdı.<ref name="Hamilton234"/>
66. satır: 66. satır:
[[Dosya:Senna imola89.jpg|150px|right|thumb|Üç kez dünya şampiyonu [[Ayrton Senna]]'nın yarış sırasındaki ölümü Formula 1'i derinden etkiledi.]]
[[Dosya:Senna imola89.jpg|150px|right|thumb|Üç kez dünya şampiyonu [[Ayrton Senna]]'nın yarış sırasındaki ölümü Formula 1'i derinden etkiledi.]]


Yarışın başlamasıyla birlikte motoru çalışmayan Benetton sürücüsü [[J.J. Lehto]] pist üzerinde kaldı. Arka bölümden kalkan [[Pedro Lamy]], görüş açışı diğer araçlar tarafından kapatılınca, Lehto'nun Benetton'unu göremeyerek arkadan çarptı. Çarpışmanın etkisiyle aracın lastikleri ve gövdeden parçalar koptu; seyircileri koruyan güvenlik bariyerini aşan bu cisimler dokuz kişide küçük yaralanmalara sebep oldu.<ref name="Times tragic">{{cite news |başlık=A tragic weekend |url=http://www.timesonline.co.uk/article/0,,12771-1079325,00.html |iş=The Times |yayımcı=News International |tarih=2004-04-19 |erişimtarihi=2006-10-28 | yer=Londra}}</ref> Kazanın ardından [[güvenlik aracı]] piste girdi. Geçişlerin yasak olduğu güvenlik aracının pilotların önünde yer aldığı bu bölüm, pilotlar düşük hızda seyrettiğinden lastik sıcaklıklarının düşmesine yol açtı. Yarıştan önce pilotların basın toplantısında, Senna ve [[Gerhard Berger]] 1993 sezonunda Formula 1'e tekrar giren güvenlik aracının, lastiklerin sıcaklığını koruyacak hızla gitmediği için kaygılarını dile getirmişti.<ref name="Times tragic"/> Daha sonra parkurun temizlendiği uyarısıyla güvenlik aracı pistten çıktı ve mücadele yeniden başladı. İki tur sonra, Micheal Schumacher'in önünde yer alan Senna'nın aracı, [[Tamburello Dönemeci|''Tamburello'' virajında]] yoldan çıktı; hızı 306 km/sa (190 mil/sa)'ten 211 km/sa (131 mil/sa)'e kadar düşen Senna beton duvara çarparak durabildi.
Yarışın başlamasıyla birlikte motoru çalışmayan Benetton sürücüsü [[J.J. Lehto]] pist üzerinde kaldı. Arka bölümden kalkan [[Pedro Lamy]], görüş açışı diğer araçlar tarafından kapatılınca, Lehto'nun Benetton'unu göremeyerek arkadan çarptı. Çarpışmanın etkisiyle aracın lastikleri ve gövdeden parçalar koptu; seyircileri koruyan güvenlik bariyerini aşan bu cisimler dokuz kişide küçük yaralanmalara sebep oldu.<ref name="Times tragic">{{Haber kaynağı|başlık=A tragic weekend |url=http://www.timesonline.co.uk/article/0,,12771-1079325,00.html |iş=The Times |yayımcı=News International |tarih=2004-04-19 |erişimtarihi=2006-10-28 | yer=Londra}}</ref> Kazanın ardından [[güvenlik aracı]] piste girdi. Geçişlerin yasak olduğu güvenlik aracının pilotların önünde yer aldığı bu bölüm, pilotlar düşük hızda seyrettiğinden lastik sıcaklıklarının düşmesine yol açtı. Yarıştan önce pilotların basın toplantısında, Senna ve [[Gerhard Berger]] 1993 sezonunda Formula 1'e tekrar giren güvenlik aracının, lastiklerin sıcaklığını koruyacak hızla gitmediği için kaygılarını dile getirmişti.<ref name="Times tragic"/> Daha sonra parkurun temizlendiği uyarısıyla güvenlik aracı pistten çıktı ve mücadele yeniden başladı. İki tur sonra, Micheal Schumacher'in önünde yer alan Senna'nın aracı, [[Tamburello Dönemeci|''Tamburello'' virajında]] yoldan çıktı; hızı 306 km/sa (190 mil/sa)'ten 211 km/sa (131 mil/sa)'e kadar düşen Senna beton duvara çarparak durabildi.
[[Dosya:Circuit Imola 1992 Tamburello.png|220px|thumb|left|Senna'nın kaza yaptığı [[Tamburello Dönemeci|Tamburello dönüşü]]]]
[[Dosya:Circuit Imola 1992 Tamburello.png|220px|thumb|left|Senna'nın kaza yaptığı [[Tamburello Dönemeci|Tamburello dönüşü]]]]


Yerel saatle 14:17'de gerçekleşen kazadan sonra yarışan durduğunu gösteren kırmızı bayraklar sallandı ve Senna'nın tedavisi için, [[Sid Watkins]] olay yerine geldi. Bir yarışta kırmızı bayraklar sallandığında araçların yavaşlaması, pit alanına dönmesi ve yeni uyarıya kadar beklemesi gerekiyordu. Bu sağlık ekipleri ve diğer pist görevlilerinin kaza alanına rahat ulaşması ve güvenli bir şekilde çalışmalarını sağlıyordu. Senna'nın kazasında yaklaşık on dakika sonra [[Larrousse]] takımı yanlışlıkla<ref name="autosport">{{Web kaynağı|url=http://www.formulaonestuff.com/51.html |başlık=1994 SAN MARINO F1 - IMOLA |erişimtarihi=24 Nisan 2011}}</ref> pilotlarından [[Érik Comas]]'a, yarış halen kırmızı bayraklarla durdurulmuş durumdayken, piste çıkış izni verdi. Görevliler neredeyse son sürat kaza bölgesine yaklaşan sürücüyü durdurmak için öfkeyle müdahale etti.<ref name="Eurosport">{{Video kaynağı| people =Watson, John (Yorumcu) |date=1994 |title=Eurosport Live Grand Prix | medium = Television |yer= |publisher=Eurosport}}</ref> Eurosport yorumcusu [[John Watson (yarışçı)|John Watson]] durumu "Şu ana kadar hayatımda gördüğüm en saçma şey" sözleriyle aktardı.<ref name="Eurosport" /> Hiçbir kişiye veya araca çarpmayan Comas, kazayı gördükten sonra yarış alanını terk etti. Senna'nın tedavisi sırasında gösterilen (ana yayıncı [[RAI]] tarafından) sahneler durumu çok canlı olarak gösterince, BBC kendi kamerasını pit alanına çevirmeyi tercih etti.<ref>{{cite news |yazar=Roger Horton |başlık=There's Something about Murray |url=http://atlasf1.autosport.com/2000/dec20/horton.html |iş=Autosport |yayımcı= |year=2000 |erişimtarihi=2006-10-28}}</ref> BBC yorumcusu [[Murray Walker]] sıkça, dünyaya canlı yayınlanan bu görüntüleri kesmeye çalışırken, bir yandan da izleyenlere aktarmak zorunda olmanın ne kadar üzücü olduğunu belirtti. Hurdaya dönen Williams'tan çıkarılan Senna havayolu ile [[Bologna]] yakınlarındaki Maggiore Hastanesi'ne kaldırıldı. Kazadan 37 dakika sonra, yerel zaman ile 14:55'te, yarış yeniden başladı.
Yerel saatle 14:17'de gerçekleşen kazadan sonra yarışan durduğunu gösteren kırmızı bayraklar sallandı ve Senna'nın tedavisi için, [[Sid Watkins]] olay yerine geldi. Bir yarışta kırmızı bayraklar sallandığında araçların yavaşlaması, pit alanına dönmesi ve yeni uyarıya kadar beklemesi gerekiyordu. Bu sağlık ekipleri ve diğer pist görevlilerinin kaza alanına rahat ulaşması ve güvenli bir şekilde çalışmalarını sağlıyordu. Senna'nın kazasında yaklaşık on dakika sonra [[Larrousse]] takımı yanlışlıkla<ref name="autosport">{{Web kaynağı|url=http://www.formulaonestuff.com/51.html |başlık=1994 SAN MARINO F1 - IMOLA |erişimtarihi=24 Nisan 2011}}</ref> pilotlarından [[Érik Comas]]'a, yarış halen kırmızı bayraklarla durdurulmuş durumdayken, piste çıkış izni verdi. Görevliler neredeyse son sürat kaza bölgesine yaklaşan sürücüyü durdurmak için öfkeyle müdahale etti.<ref name="Eurosport">{{Video kaynağı| people =Watson, John (Yorumcu) |date=1994 |title=Eurosport Live Grand Prix | medium = Television |yer= |publisher=Eurosport}}</ref> Eurosport yorumcusu [[John Watson (yarışçı)|John Watson]] durumu "Şu ana kadar hayatımda gördüğüm en saçma şey" sözleriyle aktardı.<ref name="Eurosport" /> Hiçbir kişiye veya araca çarpmayan Comas, kazayı gördükten sonra yarış alanını terk etti. Senna'nın tedavisi sırasında gösterilen (ana yayıncı [[RAI]] tarafından) sahneler durumu çok canlı olarak gösterince, BBC kendi kamerasını pit alanına çevirmeyi tercih etti.<ref>{{Haber kaynağı|yazar=Roger Horton |başlık=There's Something about Murray |url=http://atlasf1.autosport.com/2000/dec20/horton.html |iş=Autosport |yayımcı= |year=2000 |erişimtarihi=2006-10-28}}</ref> BBC yorumcusu [[Murray Walker]] sıkça, dünyaya canlı yayınlanan bu görüntüleri kesmeye çalışırken, bir yandan da izleyenlere aktarmak zorunda olmanın ne kadar üzücü olduğunu belirtti. Hurdaya dönen Williams'tan çıkarılan Senna havayolu ile [[Bologna]] yakınlarındaki Maggiore Hastanesi'ne kaldırıldı. Kazadan 37 dakika sonra, yerel zaman ile 14:55'te, yarış yeniden başladı.


==== İkinci başlangıç ====
==== İkinci başlangıç ====
80. satır: 80. satır:


=== Yarış sonrası ===
=== Yarış sonrası ===
Schumacher'in yarışı tamamlamasından iki saat yirmi dakika sonra, yerel saat ile 18:40'ta, Dr. Maria Teresa Fiandri Ayrton Senna'nın öldüğünü açıkladı. Senna'nın resmi ölüm saati 14:17 olarak duyuruldu; bu da sürücünün kaza anında hayatını kaybettiğini gösteriyordu.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ayrton-senna.com/s-files/newsfle5.html |başlık=Secrets of Senna's black box|erişimtarihi=2006-10-28|tarih=1997-03-18|iş=Senna Files|yayımcı=www.ayrton-senna.com}}</ref> Yapılan otopside ölüme, aracın süspansiyonundan bir parçanın sürücünün kaskı ve kafatasını geçerek verdiği zararın yol açtığı tespit edildi.<ref>{{cite news |first=Ian |last=Thomsen |başlık=Williams Says Italy May Cite Steering In Senna's Death |url=http://www.iht.com/articles/1995/02/11/prix_0.php |iş=International Herald Tribune |yayımcı= |tarih=1995-02-11|erişimtarihi=2006-10-28
Schumacher'in yarışı tamamlamasından iki saat yirmi dakika sonra, yerel saat ile 18:40'ta, Dr. Maria Teresa Fiandri Ayrton Senna'nın öldüğünü açıkladı. Senna'nın resmi ölüm saati 14:17 olarak duyuruldu; bu da sürücünün kaza anında hayatını kaybettiğini gösteriyordu.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ayrton-senna.com/s-files/newsfle5.html |başlık=Secrets of Senna's black box|erişimtarihi=2006-10-28|tarih=1997-03-18|iş=Senna Files|yayımcı=www.ayrton-senna.com}}</ref> Yapılan otopside ölüme, aracın süspansiyonundan bir parçanın sürücünün kaskı ve kafatasını geçerek verdiği zararın yol açtığı tespit edildi.<ref>{{Haber kaynağı|first=Ian |last=Thomsen |başlık=Williams Says Italy May Cite Steering In Senna's Death |url=http://www.iht.com/articles/1995/02/11/prix_0.php |iş=International Herald Tribune |yayımcı= |tarih=1995-02-11|erişimtarihi=2006-10-28
|arşivurl = http://web.archive.org/web/20061123015308/http://www.iht.com/articles/1995/02/11/prix_0.php|arşivtarihi = 2006-11-23}}</ref>
|arşivurl = http://web.archive.org/web/20061123015308/http://www.iht.com/articles/1995/02/11/prix_0.php|arşivtarihi = 2006-11-23}}</ref>


1981'de yapılan<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.gpracing.net192.com/circuits/45.cfm|başlık=Autodromo Enzo e Dino Ferrari - Imola|erişimtarihi=2006-10-28 |tarih= |iş= |yayımcı=www.gpracing.net192.com| arşivurl = http://web.archive.org/web/20061026040948/http://www.gpracing.net192.com/circuits/45.cfm| arşivtarihi = October 26, 2006}}</ref>1994 Imola parkuru bir daha Formula 1 yarışlarına ev sahipliği yapamadı. Pistte yarıştan sonra büyük değişiklikler yapılmıştı. Bunlar arasında [[Gerhard Berger]] ([[1989 San Marino Grand Prix|1989]]), [[Nelson Piquet]] ([[1987 San Marino Grand Prix|1987]]) ve son olarak Ayrton Senna kazalarının yaşandığı, hızlı dönüşten sonra yavaş şikandan oluşan [[Tamburello virajı]] da bulunmaktaydı. Bunun yanında FIA Formula 1 aracının özelliklerini belirleyen kurallarını yeniden yapılandırdı; 1995'te tüm takımlara 1994 sezonundaki araçlardan tamamen farklı yeni otomobiller tasarlamaları zorunluluğu getirildi.<ref>{{cite news |first=Peter |last=Wright |başlık=Preview of 1995 Formula1 Cars |url=http://www.grandprix.com/ft/ft00180.html |iş= |yayımcı=www.grandprix.com |year=1995 |erişimtarihi=2006-10-28}}</ref> Yarış sabahı Senna ve Berger'in dillendirdiği endişeler, [[Grand Prix Sürücüler Birliği]]'ni (GPDA) bir sonraki yarış olan [[1994 Monako Grand Prix|Monako Grand Prix]]'te yeniden oluşuma yöneltti. İlk olarak 1961'de kurulan GPDA, 1982 yılında dağılmıştı. Imola'daki kazaların ardından tekrar ortaya çıkışın amacı, standartların yükseltilmesi için sürücülerin fikirlerinin ortaya konmasına imkan tanımaktı. 1994 Monako Grand Prix'te başlama çizgisindeki ilk iki yer Brezilya ve Avusturya bayraklarının renkleriyle boyandı ve hayatın kaybeden iki pilotun anısına boş bırakıldı. Williams ve Simtek takımları Monako'ya tek araçla katıldı. Ayrıca yarış öncesi bir dakikalık saygı duruşunda bulunuldu.
1981'de yapılan<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.gpracing.net192.com/circuits/45.cfm|başlık=Autodromo Enzo e Dino Ferrari - Imola|erişimtarihi=2006-10-28 |tarih= |iş= |yayımcı=www.gpracing.net192.com| arşivurl = http://web.archive.org/web/20061026040948/http://www.gpracing.net192.com/circuits/45.cfm| arşivtarihi = October 26, 2006}}</ref>1994 Imola parkuru bir daha Formula 1 yarışlarına ev sahipliği yapamadı. Pistte yarıştan sonra büyük değişiklikler yapılmıştı. Bunlar arasında [[Gerhard Berger]] ([[1989 San Marino Grand Prix|1989]]), [[Nelson Piquet]] ([[1987 San Marino Grand Prix|1987]]) ve son olarak Ayrton Senna kazalarının yaşandığı, hızlı dönüşten sonra yavaş şikandan oluşan [[Tamburello virajı]] da bulunmaktaydı. Bunun yanında FIA Formula 1 aracının özelliklerini belirleyen kurallarını yeniden yapılandırdı; 1995'te tüm takımlara 1994 sezonundaki araçlardan tamamen farklı yeni otomobiller tasarlamaları zorunluluğu getirildi.<ref>{{Haber kaynağı|first=Peter |last=Wright |başlık=Preview of 1995 Formula1 Cars |url=http://www.grandprix.com/ft/ft00180.html |iş= |yayımcı=www.grandprix.com |year=1995 |erişimtarihi=2006-10-28}}</ref> Yarış sabahı Senna ve Berger'in dillendirdiği endişeler, [[Grand Prix Sürücüler Birliği]]'ni (GPDA) bir sonraki yarış olan [[1994 Monako Grand Prix|Monako Grand Prix]]'te yeniden oluşuma yöneltti. İlk olarak 1961'de kurulan GPDA, 1982 yılında dağılmıştı. Imola'daki kazaların ardından tekrar ortaya çıkışın amacı, standartların yükseltilmesi için sürücülerin fikirlerinin ortaya konmasına imkan tanımaktı. 1994 Monako Grand Prix'te başlama çizgisindeki ilk iki yer Brezilya ve Avusturya bayraklarının renkleriyle boyandı ve hayatın kaybeden iki pilotun anısına boş bırakıldı. Williams ve Simtek takımları Monako'ya tek araçla katıldı. Ayrıca yarış öncesi bir dakikalık saygı duruşunda bulunuldu.


[[Dosya:GrandPrix Circuit San Marino Changes.svg|thumb|left|220px|Pistin yapısı 1994'teki ölümlü iki kaza sonrası değiştirildi.]]
[[Dosya:GrandPrix Circuit San Marino Changes.svg|thumb|left|220px|Pistin yapısı 1994'teki ölümlü iki kaza sonrası değiştirildi.]]


Senna için 5 Mayıs 1994'te [[Brezilya]]'nın [[São Paulo]] kentinde [[Devlet cenaze töreni|devlet töreni]] düzenlendi. Yaklaşık 500.000 kişi caddelerde tabutun geçişini takip etti.<ref name="BBConthisday"/> Senna'nın rakiplerinden [[Alain Prost]], tabutunu taşıyanlar arasındaydı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.gpracing.net192.com/drivers/prost-senna.cfm|başlık=Open Warfare|erişimtarihi=2006-10-28|tarih= |iş= |yayımcı=www.gpracing.net192.com| arşivurl = http://web.archive.org/web/20061026111820/http://www.gpracing.net192.com/drivers/prost-senna.cfm| arşivtarihi = 26 Ekim 2006}}</ref> Formula 1 çevrelerinin büyük bölümü cenazeye katılırken, Formula 1'in yönetim teşkilatı FIA'nın başkanı [[Max Mosley]] ise 7 Mayıs 1994'te [[Avusturya]]'nın [[Salzburg]] kentinde Ratzenberger için yapılan törene katıldı.<ref>{{cite news |başlık=Track Topics |author=David Tremayne, Mark Skewis, Stuart Williams, Paul Fearnley |iş=Motoring News |yayımcı=News Publications Ltd. |tarih=1994-04-05}}</ref> 10 yıl sonraki bir basın toplantısında Mosley "Ben onun törenine gittim çünkü herkes Senna'nın cenazesine katıldı. Oraya da birilerinin gitmesinin önemli olduğunu düşündüm." diye açıklamıştı.<ref>{{cite news |başlık=Max went to Roland's funeral |url=http://www.gpupdate.net/en/f1-news/48657/max-went-to-roland-s-funeral/ |iş= |yayımcı=GPUpdate.net |tarih=2004-04-23 |erişimtarihi=2011-02-01}}</ref>
Senna için 5 Mayıs 1994'te [[Brezilya]]'nın [[São Paulo]] kentinde [[Devlet cenaze töreni|devlet töreni]] düzenlendi. Yaklaşık 500.000 kişi caddelerde tabutun geçişini takip etti.<ref name="BBConthisday"/> Senna'nın rakiplerinden [[Alain Prost]], tabutunu taşıyanlar arasındaydı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.gpracing.net192.com/drivers/prost-senna.cfm|başlık=Open Warfare|erişimtarihi=2006-10-28|tarih= |iş= |yayımcı=www.gpracing.net192.com| arşivurl = http://web.archive.org/web/20061026111820/http://www.gpracing.net192.com/drivers/prost-senna.cfm| arşivtarihi = 26 Ekim 2006}}</ref> Formula 1 çevrelerinin büyük bölümü cenazeye katılırken, Formula 1'in yönetim teşkilatı FIA'nın başkanı [[Max Mosley]] ise 7 Mayıs 1994'te [[Avusturya]]'nın [[Salzburg]] kentinde Ratzenberger için yapılan törene katıldı.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Track Topics |author=David Tremayne, Mark Skewis, Stuart Williams, Paul Fearnley |iş=Motoring News |yayımcı=News Publications Ltd. |tarih=1994-04-05}}</ref> 10 yıl sonraki bir basın toplantısında Mosley "Ben onun törenine gittim çünkü herkes Senna'nın cenazesine katıldı. Oraya da birilerinin gitmesinin önemli olduğunu düşündüm." diye açıklamıştı.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Max went to Roland's funeral |url=http://www.gpupdate.net/en/f1-news/48657/max-went-to-roland-s-funeral/ |iş= |yayımcı=GPUpdate.net |tarih=2004-04-23 |erişimtarihi=2011-02-01}}</ref>


Ekim 1996'da FIA, McLaren ve Mercedes-Benz ile işbirliği yaparak, sürücülerin kafalarına gelebilecek etkileri sınırlamak için araştırmalara başladı. Mercedes [[HANS]] (Kafa ve Boyun Desteği) sisteminin üreticileriyle, Formula 1'e uyarlama için bağlantıya geçti. HANS, ilk olarak 1991'de, kazalarda kafa ile boyunu koruyarak, Ratzenberger'in ölümüne yol açan bazal kafatası kırıklarını engellemek üzere üretilmişti. İlk testleri başarılı olan sistem için [[2000 San Marino Grand Prix]]'inde sunulan son raporda HANS kullanımının tavsiye edildiği açıklandı. 2001 sezonunun başından itibaren ise kullanım zorunlu hale geldi.<ref name="HANS"/>
Ekim 1996'da FIA, McLaren ve Mercedes-Benz ile işbirliği yaparak, sürücülerin kafalarına gelebilecek etkileri sınırlamak için araştırmalara başladı. Mercedes [[HANS]] (Kafa ve Boyun Desteği) sisteminin üreticileriyle, Formula 1'e uyarlama için bağlantıya geçti. HANS, ilk olarak 1991'de, kazalarda kafa ile boyunu koruyarak, Ratzenberger'in ölümüne yol açan bazal kafatası kırıklarını engellemek üzere üretilmişti. İlk testleri başarılı olan sistem için [[2000 San Marino Grand Prix]]'inde sunulan son raporda HANS kullanımının tavsiye edildiği açıklandı. 2001 sezonunun başından itibaren ise kullanım zorunlu hale geldi.<ref name="HANS"/>
96. satır: 96. satır:
İtalyan savcılar [[Ayrton Senna'nın ölümü|Senna'nın ölümü]] ile ilişkili olarak altı kişi hakkında yasal işlem başlattı. Bu isimler [[WilliamsF1|Williams]] takımından [[Frank Williams]], [[Patrick Head]] ve [[Adrian Newey]]; Autodromo Enzo e Dino Ferrari pistinin sahiplerini temsilen Fedrico Bendinelli; pist direktörü Giorgio Poggi ve yarış direktörü [[Roland Bruynseraede]]'ydi.<ref>{{Kitap kaynağı|yazar=Hamilton Maurice |authorlink= |editor= |others= |başlık=Frank Williams |erişimtarihi= | edition = |tarih= |yayımcı=Macmillan |yer= |isbn=0-333-71716-3 |sayfa=276}}</ref> 16 Aralık 1997'deki mahkeme kararı bu altı kişinin, ölüme sebebiyet suçlamasından, beraatine hükmetti.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ayrton-senna.com/s-files/newsfl10.html |başlık=All six cleared in Senna trial |erişimtarihi=2006-10-28|tarih=1997-12-16 |iş=Senna Files|yayımcı=www.ayrton-senna.com}}</ref> Mahkemede pilotun ölüm sebebi, aracın ön bölümünde yapılan değişiklik olarak belirtildi.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ayrton-senna.com/s-files/trialidx.html |başlık=Faulty Steering Caused Crash!|erişimtarihi=2006-10-28|tarih= |iş=Senna Files|yayımcı=www.ayrton-senna.com}}</ref> Aracın bu kısmı Senna'nın isteğiyle parçalanmış ve daha rahat edebileceği şekilde [[Kaynak (imalat)|kaynaklanmıştı]].
İtalyan savcılar [[Ayrton Senna'nın ölümü|Senna'nın ölümü]] ile ilişkili olarak altı kişi hakkında yasal işlem başlattı. Bu isimler [[WilliamsF1|Williams]] takımından [[Frank Williams]], [[Patrick Head]] ve [[Adrian Newey]]; Autodromo Enzo e Dino Ferrari pistinin sahiplerini temsilen Fedrico Bendinelli; pist direktörü Giorgio Poggi ve yarış direktörü [[Roland Bruynseraede]]'ydi.<ref>{{Kitap kaynağı|yazar=Hamilton Maurice |authorlink= |editor= |others= |başlık=Frank Williams |erişimtarihi= | edition = |tarih= |yayımcı=Macmillan |yer= |isbn=0-333-71716-3 |sayfa=276}}</ref> 16 Aralık 1997'deki mahkeme kararı bu altı kişinin, ölüme sebebiyet suçlamasından, beraatine hükmetti.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ayrton-senna.com/s-files/newsfl10.html |başlık=All six cleared in Senna trial |erişimtarihi=2006-10-28|tarih=1997-12-16 |iş=Senna Files|yayımcı=www.ayrton-senna.com}}</ref> Mahkemede pilotun ölüm sebebi, aracın ön bölümünde yapılan değişiklik olarak belirtildi.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ayrton-senna.com/s-files/trialidx.html |başlık=Faulty Steering Caused Crash!|erişimtarihi=2006-10-28|tarih= |iş=Senna Files|yayımcı=www.ayrton-senna.com}}</ref> Aracın bu kısmı Senna'nın isteğiyle parçalanmış ve daha rahat edebileceği şekilde [[Kaynak (imalat)|kaynaklanmıştı]].


Mahkeme kararının ardından, savcı Patrick Head ve Adrian Newey için temyize başvurdu. 22 Kasım 1999'da ortaya çıkan yeni bir kanıt olmadığı için yapılan başvuru reddedildi. İtalyan Ceza Kanunu'nun 530. maddesi gereğince suçlamalar "oluşmamış fiil" olarak nitelendi.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ayrton-senna.com/s-files/apelindx.html |başlık=Appeal absolves Head and Newey |erişimtarihi=2006-10-28|tarih= |iş=Senna Files|yayımcı=www.ayrton-senna.com}}</ref> Bu karar Ocak 2003'te [[Corte Suprema di Cassazione|İtalyan Yargıtayı]] tarafından 530. maddenin yanlış yorumlandığına hükmedilerek bozuldu<ref>{{cite news |başlık=Senna death case back in court |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/motorsport/formula_one/2701713.stm |iş= |yayımcı=BBC Sport |tarih=2003-01-28 |erişimtarihi=2006-10-28}}</ref> ve yeniden yargılama istendi. Son olarak 27 Mayıs 2005 tarihinde Head ve Newey suçsuz bulundu.<ref name="Temyiz"/>
Mahkeme kararının ardından, savcı Patrick Head ve Adrian Newey için temyize başvurdu. 22 Kasım 1999'da ortaya çıkan yeni bir kanıt olmadığı için yapılan başvuru reddedildi. İtalyan Ceza Kanunu'nun 530. maddesi gereğince suçlamalar "oluşmamış fiil" olarak nitelendi.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ayrton-senna.com/s-files/apelindx.html |başlık=Appeal absolves Head and Newey |erişimtarihi=2006-10-28|tarih= |iş=Senna Files|yayımcı=www.ayrton-senna.com}}</ref> Bu karar Ocak 2003'te [[Corte Suprema di Cassazione|İtalyan Yargıtayı]] tarafından 530. maddenin yanlış yorumlandığına hükmedilerek bozuldu<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Senna death case back in court |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/motorsport/formula_one/2701713.stm |iş= |yayımcı=BBC Sport |tarih=2003-01-28 |erişimtarihi=2006-10-28}}</ref> ve yeniden yargılama istendi. Son olarak 27 Mayıs 2005 tarihinde Head ve Newey suçsuz bulundu.<ref name="Temyiz"/>


== Sonuçlar ==
== Sonuçlar ==

Sayfanın 18.11, 5 Eylül 2012 tarihindeki hâli

San Marino   1994 San Marino Grand Prix
Yarış ayrıntıları
16 yarışlık 1994 Formula 1 sezonunun 3. yarışı
Tarih 1 Mayıs 1994
Resmî ad 14° Gran Premio di San Marino
Yer Autodromo Enzo e Dino Ferrari
Imola, Emilia-Romagna, İtalya
Pist Sürekli yarış merkezi
3,065 mil / 4,933 km
Yarışılan mesafe 58 tur, 191,12 mil / 307,547 km
Planlanan mesafe58 tur, 177,77 mil / 286,114 km
HavaGüneşli
Pol
PilotBrezilya Ayrton SennaWilliams-Renault
Zamanı1:21.548
En hızlı tur
Pilotİngiltere Damon HillWilliams-Renault
Zamanı 1:24.335 (58 turluk yarışın 10. turunda)
Podyum
BirinciAlmanya Michael SchumacherBenetton-Ford
İkinciİtalya Nicola LariniFerrari
ÜçüncüFinlandiya Mika HäkkinenMcLaren-Peugeot

1994 San Marino Grand Prix (resmi adıyla 14° Gran Premio di San Marino), 1 Mayıs 1994 tarihinde İtalya'nın Imola şehrinde Autodromo Enzo e Dino Ferrari pistinde düzenlenen Formula 1 yarışıdır. San Marino yarışı, 1994 Formula 1 sezonunun toplamda üçüncü ve Avrupa kıtasındaki ilk yarışıydı. Yarış haftasında Avusturyalı pilot Roland Ratzenberger ve 3 kez dünya şampiyonu olan Brezilyalı pilot Ayrton Senna kaza yapıp, hayatlarını kaybettiler. İngiliz televizyon kanalı BBC spikeri Murray Walker bu yarışı "Bir Grand Prix için en kara günlerden biriydi, bunu hatırlayabiliyorum."[1] şeklinde tanımladı.

Yarışı Michael Schumacher birinci olarak tamamladı. Kupa töreninin sonunda yapılan basın toplantısı esnasında konuşan Schumacher "Kendimi ne memnun ne de mutlu hissedebildim." şeklindeki açıklamasıyla, yarışta yaşanan kazadan dolayı duyduğu üzüntüyü dile getirdi. Nicola Larini kariyerindeki ilk Formula 1 puanını alarak, podyumda ikinci sırada kendine yer buldu. Fin pilot Mika Häkkinen ise yarışı üçüncü sırada tamamladı.

Yarış haftasında yaşanan kazalar yetkilileri, motor sporlarında sürekli olarak artan kazalar hakkında güvenlik önlemleri almaya itti. Grand Prix Sürücüler Birliği 12 yıl sonra yeniden kuruldu, Formula 1 araçlarında ve pistlerinde önemli değişikliklere gidildi. Yarıştan sonra birçok kural yeniden ele alındı ve Bahreyn Uluslararası Pisti gibi büyük kaçış alanları ile araçların bariyerlere çarpmadan önce yavaşlamasının sağlandığı yeni pistler inşa edildi. HANS sistemi (Kafa ve Boyun Destek Sistemi) adı verilen destek sistemleriyle sürücülerin başından darbe almasının engellenmesi amaçlandı.[2]

San Marino'da hayatını kaybeden Senna, yaklaşık 500.000 kişinin katıldığı devlet töreni ile ülkesi Brezilya'da toprağa verildi. İtalyan savcılar altı kişi hakkında Ayrton Senna'nın ölümü ile ilgili olarak adam öldürmek suçundan dava açtı; fakat sonraları bu kişilerin beraatine karar verildi. Toplam 11 yıldan uzun süren temyiz süreci sonucunda, verilen beraat kararı onaylandı.[3]

Yarış raporu

Sıralama turları

Cuma

Pilotların yarışa başlayacakları sıralamayı belirleyecek turların 29 Nisan Cuma günü yapılan bölümünde[4] Jordan pilotu Rubens Barrichello Variante Bassa virajında 225 km/sa (140 mil/sa) süratle, pisti sınırlayan bordürlere (kerb) çarpınca, otomobili havalandı.[5] Araç, yere düşene kadar, havada birkaç kez takla attı. Brezilyalı pilot, lastik bariyerlerin üstüne düşen araçtan bilinci kapalı olarak çıkarıldı. Sağlık ekiplerinin olay yerinde müdahalesinin ardından hastaneye kaldırıldı. Barichello bir sonraki gün piste dönse de burnundaki kırık ve kolundaki alçı yarışmasına engeldi. Kazadan on yıl sonra, San Marino'da Williams-Renault takımıyla yer alan Damon Hill o anki duygularını "Hepimiz içimizdeki sesi dinlemeyerek yarışa devam ettik; kendimizi araçlarımızın tank gibi sağlam olduğuna, ufak sorunlar olsa da önemli bir şey olmayacağına inandırdık" şeklinde dile getirdi.[6]

Cumartesi

Roland Ratzenberger ön kanat arızası sebebiyle kaza yaparak ağır yaralandı.

Sıralama turlarının bitimine yirmi dakika kala, Simtek ile yarışan Roland Ratzenberger Villeneuve virajını alamadı; neredeyse dik açıyla karşı bölümdeki beton bariyerlerle çarpan pilot ağır yaralandı. Aracın sürücü bölümü zarar görmemiş olsa da, çarpmanın etkisi bazal kafatası kırığına neden oldu. Formula 1'de ilk sezonunu geçiren Ratzenberger'in, kazadan bir önceki turda Acque Minerali şikanında bordürlerden geçince, aracının ön kanadı hasar görmüştü. Olayın arkasından Avusturyalı pilot pite girmek yerine turuna devam etti. 306 km/sa (190 mil/sa) hıza ulaşan aracın ön kanadındaki bu problem, pilotun kontrolü kaybetmesine yol açtı.[7]

Doktorlar Ratzenberger'e müdahale ederken sıralama turları durduruldu. Yaklaşık 25 dakika sonra mücadele yeniden başladı ancak Williams ve Benetton'un da içinde olduğu takımlar sıralamalara devam etmedi.[8] Olayların ardından hastaneden yapılan açıklamada Ratzenberger'in kazadaki yaralanmalara bağlı olarak hayatını kaybettiği duyuruldu. Böylece Riccardo Paletti'nin 1982 Kanada Grand Prix'teki kazasından sonra, ilk kez ölümlü bir yarış haftası yaşandı. Elio de Angelis'in Paul Ricard Pisti'nde Brabham'la yaptığı test sürüşlerinde ölümünün üzerinden ise sekiz yıl geçmişti. O dönemde Formula 1 pist sağlık ekibinin başında olan Profesör Sid Watkins anılarında Ayrton Senna'nın, ölüm haberine tepkisini "Ayrton yıkılmıştı ve omuzumda ağladı." şeklinde aktardı.[9] Watkins "Daha ne yapman lazım? Üç defa şampiyon oldun, açık farkla en hızlı sürücüsün. Hadi burada bırak ve balık tutmaya gidelim" diyerek Senna'yı yarışmamaya ikna etmeye çalıştığını; ancak onun "Sid, bizim kontrolümüzde olmayan şeyler var. Yarışı bırakamam, devam etmeliyim." şelinde karşılık verdiğini yazdı.[9]

Senna sıralamalarda, şampiyona lideri Michael Schumacher'in önünde yer almayı başararak, pol pozisyonunun sahibi oldu. Gerhard Berger üçüncülüğü ve Senna'nın takım arkadaşı Damon Hill dördüncü sırayı aldı. Ratzenberger'in kaza yapmadan önce yaptığı derece ise yarışa 26. sırada başlamasına imkan tanıyordu.

Yarış

İlk başlangıç

Ana madde: Ayrton Senna'nın ölümü
Üç kez dünya şampiyonu Ayrton Senna'nın yarış sırasındaki ölümü Formula 1'i derinden etkiledi.

Yarışın başlamasıyla birlikte motoru çalışmayan Benetton sürücüsü J.J. Lehto pist üzerinde kaldı. Arka bölümden kalkan Pedro Lamy, görüş açışı diğer araçlar tarafından kapatılınca, Lehto'nun Benetton'unu göremeyerek arkadan çarptı. Çarpışmanın etkisiyle aracın lastikleri ve gövdeden parçalar koptu; seyircileri koruyan güvenlik bariyerini aşan bu cisimler dokuz kişide küçük yaralanmalara sebep oldu.[10] Kazanın ardından güvenlik aracı piste girdi. Geçişlerin yasak olduğu güvenlik aracının pilotların önünde yer aldığı bu bölüm, pilotlar düşük hızda seyrettiğinden lastik sıcaklıklarının düşmesine yol açtı. Yarıştan önce pilotların basın toplantısında, Senna ve Gerhard Berger 1993 sezonunda Formula 1'e tekrar giren güvenlik aracının, lastiklerin sıcaklığını koruyacak hızla gitmediği için kaygılarını dile getirmişti.[10] Daha sonra parkurun temizlendiği uyarısıyla güvenlik aracı pistten çıktı ve mücadele yeniden başladı. İki tur sonra, Micheal Schumacher'in önünde yer alan Senna'nın aracı, Tamburello virajında yoldan çıktı; hızı 306 km/sa (190 mil/sa)'ten 211 km/sa (131 mil/sa)'e kadar düşen Senna beton duvara çarparak durabildi.

Senna'nın kaza yaptığı Tamburello dönüşü

Yerel saatle 14:17'de gerçekleşen kazadan sonra yarışan durduğunu gösteren kırmızı bayraklar sallandı ve Senna'nın tedavisi için, Sid Watkins olay yerine geldi. Bir yarışta kırmızı bayraklar sallandığında araçların yavaşlaması, pit alanına dönmesi ve yeni uyarıya kadar beklemesi gerekiyordu. Bu sağlık ekipleri ve diğer pist görevlilerinin kaza alanına rahat ulaşması ve güvenli bir şekilde çalışmalarını sağlıyordu. Senna'nın kazasında yaklaşık on dakika sonra Larrousse takımı yanlışlıkla[11] pilotlarından Érik Comas'a, yarış halen kırmızı bayraklarla durdurulmuş durumdayken, piste çıkış izni verdi. Görevliler neredeyse son sürat kaza bölgesine yaklaşan sürücüyü durdurmak için öfkeyle müdahale etti.[12] Eurosport yorumcusu John Watson durumu "Şu ana kadar hayatımda gördüğüm en saçma şey" sözleriyle aktardı.[12] Hiçbir kişiye veya araca çarpmayan Comas, kazayı gördükten sonra yarış alanını terk etti. Senna'nın tedavisi sırasında gösterilen (ana yayıncı RAI tarafından) sahneler durumu çok canlı olarak gösterince, BBC kendi kamerasını pit alanına çevirmeyi tercih etti.[13] BBC yorumcusu Murray Walker sıkça, dünyaya canlı yayınlanan bu görüntüleri kesmeye çalışırken, bir yandan da izleyenlere aktarmak zorunda olmanın ne kadar üzücü olduğunu belirtti. Hurdaya dönen Williams'tan çıkarılan Senna havayolu ile Bologna yakınlarındaki Maggiore Hastanesi'ne kaldırıldı. Kazadan 37 dakika sonra, yerel zaman ile 14:55'te, yarış yeniden başladı.

İkinci başlangıç

Dosya:Senna kazası.jpg
Senna'nın Williams'ı Tamburello duvarına çarptı.

Yeniden başlayan mücadelede sonuç, durdurulan ilk yarış ve sonraki ikinci yarışın toplamına göre belirlenecekti. Başlangıçtan sonra liderliği alan Gerhard Berger olsa da, kazayla kesilen ilk bölümde Berger'den önde olan Schumacher, toplamda da birinci durumdaydı. Alman pilot 12. turda yarışta ilk sırayı ele geçirdi; bundan dört tur sonra aracında kontrol problemi yaşayan Berger yarış dışı kaldı. Daha sonra Schumacher pite girince geçici olarak yerini Larini aldı ancak onun da pite girmesiyle sıralama eski haline döndü.[14]

Bitime on tur kala, Minardi sürücüsü Michele Alboreto pit alanını terkederken kopan arka lastiği, iki Ferrari ve bir Lotus mekanik çalışanına çarptı; bu kişiler tedavi için hastaneye götürüldü.[15]

Michael Schumacher, Nicola Larini ve Mika Häkkinen'in önünde yarışı kazanarak 1994 Formula 1 sezonunda yapılan 3. yarışta alınabilecek en fazla puan olan 30'a ulaştı. Larini ise kariyerinde ilk kez podyuma çıktı; San Marino ayrıca pilotun kariyerinde puan kazandığı iki yarıştan biri oldu. Ödül töreninde Ayrton Senna ve Roland Ratzenberger için şampanyalarla kutlama yapılmadı.

Yarış sonrası

Schumacher'in yarışı tamamlamasından iki saat yirmi dakika sonra, yerel saat ile 18:40'ta, Dr. Maria Teresa Fiandri Ayrton Senna'nın öldüğünü açıkladı. Senna'nın resmi ölüm saati 14:17 olarak duyuruldu; bu da sürücünün kaza anında hayatını kaybettiğini gösteriyordu.[16] Yapılan otopside ölüme, aracın süspansiyonundan bir parçanın sürücünün kaskı ve kafatasını geçerek verdiği zararın yol açtığı tespit edildi.[17]

1981'de yapılan[18]1994 Imola parkuru bir daha Formula 1 yarışlarına ev sahipliği yapamadı. Pistte yarıştan sonra büyük değişiklikler yapılmıştı. Bunlar arasında Gerhard Berger (1989), Nelson Piquet (1987) ve son olarak Ayrton Senna kazalarının yaşandığı, hızlı dönüşten sonra yavaş şikandan oluşan Tamburello virajı da bulunmaktaydı. Bunun yanında FIA Formula 1 aracının özelliklerini belirleyen kurallarını yeniden yapılandırdı; 1995'te tüm takımlara 1994 sezonundaki araçlardan tamamen farklı yeni otomobiller tasarlamaları zorunluluğu getirildi.[19] Yarış sabahı Senna ve Berger'in dillendirdiği endişeler, Grand Prix Sürücüler Birliği'ni (GPDA) bir sonraki yarış olan Monako Grand Prix'te yeniden oluşuma yöneltti. İlk olarak 1961'de kurulan GPDA, 1982 yılında dağılmıştı. Imola'daki kazaların ardından tekrar ortaya çıkışın amacı, standartların yükseltilmesi için sürücülerin fikirlerinin ortaya konmasına imkan tanımaktı. 1994 Monako Grand Prix'te başlama çizgisindeki ilk iki yer Brezilya ve Avusturya bayraklarının renkleriyle boyandı ve hayatın kaybeden iki pilotun anısına boş bırakıldı. Williams ve Simtek takımları Monako'ya tek araçla katıldı. Ayrıca yarış öncesi bir dakikalık saygı duruşunda bulunuldu.

Pistin yapısı 1994'teki ölümlü iki kaza sonrası değiştirildi.

Senna için 5 Mayıs 1994'te Brezilya'nın São Paulo kentinde devlet töreni düzenlendi. Yaklaşık 500.000 kişi caddelerde tabutun geçişini takip etti.[1] Senna'nın rakiplerinden Alain Prost, tabutunu taşıyanlar arasındaydı.[20] Formula 1 çevrelerinin büyük bölümü cenazeye katılırken, Formula 1'in yönetim teşkilatı FIA'nın başkanı Max Mosley ise 7 Mayıs 1994'te Avusturya'nın Salzburg kentinde Ratzenberger için yapılan törene katıldı.[21] 10 yıl sonraki bir basın toplantısında Mosley "Ben onun törenine gittim çünkü herkes Senna'nın cenazesine katıldı. Oraya da birilerinin gitmesinin önemli olduğunu düşündüm." diye açıklamıştı.[22]

Ekim 1996'da FIA, McLaren ve Mercedes-Benz ile işbirliği yaparak, sürücülerin kafalarına gelebilecek etkileri sınırlamak için araştırmalara başladı. Mercedes HANS (Kafa ve Boyun Desteği) sisteminin üreticileriyle, Formula 1'e uyarlama için bağlantıya geçti. HANS, ilk olarak 1991'de, kazalarda kafa ile boyunu koruyarak, Ratzenberger'in ölümüne yol açan bazal kafatası kırıklarını engellemek üzere üretilmişti. İlk testleri başarılı olan sistem için 2000 San Marino Grand Prix'inde sunulan son raporda HANS kullanımının tavsiye edildiği açıklandı. 2001 sezonunun başından itibaren ise kullanım zorunlu hale geldi.[2]

2000 İtalya Grand Prix ve 2001 Avustralya Grand Prix'te kazaların direk etkisiyle hayatını kaybeden pist görevlileri olsa da, Senna halen bir Formula 1 kazasında ölen son sürücüdür.

Yargılama

İtalyan savcılar Senna'nın ölümü ile ilişkili olarak altı kişi hakkında yasal işlem başlattı. Bu isimler Williams takımından Frank Williams, Patrick Head ve Adrian Newey; Autodromo Enzo e Dino Ferrari pistinin sahiplerini temsilen Fedrico Bendinelli; pist direktörü Giorgio Poggi ve yarış direktörü Roland Bruynseraede'ydi.[23] 16 Aralık 1997'deki mahkeme kararı bu altı kişinin, ölüme sebebiyet suçlamasından, beraatine hükmetti.[24] Mahkemede pilotun ölüm sebebi, aracın ön bölümünde yapılan değişiklik olarak belirtildi.[25] Aracın bu kısmı Senna'nın isteğiyle parçalanmış ve daha rahat edebileceği şekilde kaynaklanmıştı.

Mahkeme kararının ardından, savcı Patrick Head ve Adrian Newey için temyize başvurdu. 22 Kasım 1999'da ortaya çıkan yeni bir kanıt olmadığı için yapılan başvuru reddedildi. İtalyan Ceza Kanunu'nun 530. maddesi gereğince suçlamalar "oluşmamış fiil" olarak nitelendi.[26] Bu karar Ocak 2003'te İtalyan Yargıtayı tarafından 530. maddenin yanlış yorumlandığına hükmedilerek bozuldu[27] ve yeniden yargılama istendi. Son olarak 27 Mayıs 2005 tarihinde Head ve Newey suçsuz bulundu.[3]

Sonuçlar

Sıralama turları

Sıra No Sürücü Marka S1 Zamanı S2 Zamanı Fark
1 2 Brezilya Ayrton Senna Williams-Renault 1:21.548 Zaman yok —
2 5 Almanya Michael Schumacher Benetton-Ford 1:22.015 1:21.885 +0.337
3 28 Avusturya Gerhard Berger Ferrari 1:22.113 1:22.226 +0.565
4 0 Birleşik Krallık Damon Hill Williams-Renault 1:23.199 1:22.168 +0.620
5 6 Finlandiya JJ Lehto Benetton-Ford 1:22.717 1:24.029 +1.169
6 27 İtalya Nicola Larini Ferrari 1:22.841 1:23.006 +1.293
7 30 Almanya Heinz-Harald Frentzen Sauber-Mercedes 1:23.119 Zaman yok +1.571
8 7 Finlandiya Mika Häkkinen McLaren-Peugeot 1:23.611 1:23.140 +1.592
9 3 Japonya Ukyo Katayama Tyrrell-Yamaha 1:24.000 1:23.322 +1.774
10 29 Avusturya Karl Wendlinger Sauber-Mercedes 1:23.788 1:23.347 +1.799
11 10 İtalya Gianni Morbidelli Footwork-Ford 1:23.663 1:24.682 +2.115
12 4 Birleşik Krallık Mark Blundell Tyrrell-Yamaha 1:23.703 1:23.831 +2.155
13 8 Birleşik Krallık Martin Brundle McLaren-Peugeot 1:24.443 1:23.858 +2.310
14 23 İtalya Pierluigi Martini Minardi-Ford 1:24.078 1:24.423 +2.530
15 24 İtalya Michele Alboreto Minardi-Ford 1:24.276 1:24.780 +2.728
16 9 Brezilya Christian Fittipaldi Footwork-Ford 1:24.655 1:24.472 +2.924
17 25 Fransa Éric Bernard Ligier-Renault 1:24.678 1:40.411 +3.130
18 20 Fransa Érik Comas Larrousse-Ford 1:26.295 1:24.852 +3.304
19 26 Fransa Olivier Panis Ligier-Renault 1:24.996 1:25.160 +3.448
20 12 Birleşik Krallık Johnny Herbert Lotus-Mugen-Honda 1:25.114 1:25.141 +3.566
21 15 İtalya Andrea de Cesaris Jordan-Hart 1:25.234 1:25.872 +3.686
22 11 Portekiz Pedro Lamy Lotus-Mugen-Honda 1:26.453 1:25.295 +3.747
23 19 Monako Olivier Beretta Larrousse-Ford 1:27.179 1:25.991 +4.443
24 31 Avustralya David Brabham Simtek-Ford 1:27.607 1:26.817 +5.269
25 34 Fransa Bertrand Gachot Pacific-Ilmor 1:27.732 1:27.143 +5.595
26 32 Avusturya Roland Ratzenberger Simtek-Ford 1:27.657 1:27.584 +6.036
27 33 Fransa Paul Belmondo Pacific-Ilmor 1:28.361 1:27.881 +6.333
28 14 Brezilya Rubens Barrichello Jordan-Hart 14:57.323 Zaman yok +13:35.775
Kaynak:[28]

Yarış

Sıra No Sürücü Marka Tur Süre/Durum BS Puan
1 5 Almanya Michael Schumacher Benetton-Ford 58 1:28:28.642 2 10
2 27 İtalya Nicola Larini Ferrari 58 +54.942 s 6 6
3 7 Finlandiya Mika Häkkinen McLaren-Peugeot 58 +70.679 s 8 4
4 29 Avusturya Karl Wendlinger Sauber-Mercedes 58 +73.658 s 10 3
5 3 Japonya Ukyo Katayama Tyrrell-Yamaha 57 +1 tur 9 2
6 0 Birleşik Krallık Damon Hill Williams-Renault 57 +1 tur 4 1
7 30 Almanya Heinz-Harald Frentzen Sauber-Mercedes 57 +1 tur 7
8 8 Birleşik Krallık Martin Brundle McLaren-Peugeot 57 +1 tur 13
9 4 Birleşik Krallık Mark Blundell Tyrrell-Yamaha 56 +2 tur 12
10 12 Birleşik Krallık Johnny Herbert Lotus-Mugen-Honda 56 +2 tur 20
11 26 Fransa Olivier Panis Ligier-Renault 56 +2 tur 19
12 25 Fransa Éric Bernard Ligier-Renault 55 +3 tur 17
13 9 Brezilya Christian Fittipaldi Footwork-Ford 54 Spin 16
YD 15 İtalya Andrea de Cesaris Jordan-Hart 49 Spin 21
YD 24 İtalya Michele Alboreto Minardi-Ford 44 Lastik prob. 15
YD 10 İtalya Gianni Morbidelli Footwork-Ford 40 Motor prob. 11
YD 23 İtalya Pierluigi Martini Minardi-Ford 37 Spin 14
YD 31 Avustralya David Brabham Simtek-Ford 27 Spin 24
YD 34 Fransa Bertrand Gachot Pacific-Ilmor 23 Motor prob. 25
YD 19 Monako Olivier Beretta Larrousse-Ford 17 Motor prob. 23
YD 28 Avusturya Gerhard Berger Ferrari 16 Süspansiyon 3
YD 2 Brezilya Ayrton Senna Williams-Renault 5 Ölümlü kaza 1
YD 20 Fransa Érik Comas Larrousse-Ford 5 Çekilme 18
YD 6 Finlandiya JJ Lehto Benetton-Ford 0 Kaza 5
YD 11 Portekiz Pedro Lamy Lotus-Mugen-Honda 0 Kaza 22
DNS 32 Avusturya Roland Ratzenberger Simtek-Ford Ölümlü kaza
DNQ 33 Fransa Paul Belmondo Pacific-Ilmor -
DNQ 14 Brezilya Rubens Barrichello Jordan-Hart Sakatlık -
Kaynak:[29] YD: Yarış dışı BS: Başlangıç sırası DNS: Yarışa başlamadı DNQ: Yarışa katılma hakkı kazanamadı

Yarıştan sonra oluşan sıralamalar

Kaynakça

  1. ^ a b "1994: Race ace Senna killed in car crash". BBC News. 1 Mayıs 1994. Erişim tarihi: 28 Ekim 2006. 
  2. ^ a b Ross Stonefeld (2001-02-21). "Helping Hans". AtlasF1. Haymarket. 
  3. ^ a b "Top designers acquitted on Senna". BBC Sport. 2005-05-27. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  4. ^ Longmore, Andrew (1994-10-31). "Ayrton Senna: The Last Hours". The Times. News International. 12 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  5. ^ Maurice Hamilton. Frank Williams. Macmillan. s. 232. ISBN 0-333-71716-3. 
  6. ^ Damon Hill (2004-04-17). "Had Ayrton foreseen his death?". The Times. Londra: News International. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  7. ^ Brad last=Spurgeon (1999-04-30). "5 Years After Senna's Crash, Racing Is Safer – Some Say Too Safe: Imola Still Haunts Formula One". International Herald Tribune. 2007-09-12 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2007-05-01. 
  8. ^ Kalff, Allard; John Watson (yorumcular) (1994-04-30). Eurosport (Television production). Paris: Eurosport. 
  9. ^ a b Hamilton Maurice. Frank Williams. Macmillan. s. 234. ISBN 0-333-71716-3. 
  10. ^ a b "A tragic weekend". The Times. Londra: News International. 2004-04-19. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  11. ^ "1994 SAN MARINO F1 - IMOLA". Erişim tarihi: 24 Nisan 2011. 
  12. ^ a b Watson, John (Yorumcu) (1994). Eurosport Live Grand Prix (Television). Eurosport. 
  13. ^ Roger Horton (2000). "There's Something about Murray". Autosport. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  14. ^ "Grand Prix Results: San Marino GP, 1994". GP Encyclopedia. www.grandprix.com. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  15. ^ Rider, Steve (Sunucu) (1994). San Marino Grand Prix (Television). Londra, Birleşik Krallık: BBC. 
  16. ^ "Secrets of Senna's black box". Senna Files. www.ayrton-senna.com. 1997-03-18. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  17. ^ Thomsen, Ian (1995-02-11). "Williams Says Italy May Cite Steering In Senna's Death". International Herald Tribune. 2006-11-23 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  18. ^ "Autodromo Enzo e Dino Ferrari - Imola". www.gpracing.net192.com. October 26, 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  19. ^ Wright, Peter (1995). "Preview of 1995 Formula1 Cars". www.grandprix.com. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  20. ^ "Open Warfare". www.gpracing.net192.com. 26 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  21. ^ David Tremayne, Mark Skewis, Stuart Williams, Paul Fearnley (1994-04-05). "Track Topics". Motoring News. News Publications Ltd. 
  22. ^ "Max went to Roland's funeral". GPUpdate.net. 2004-04-23. Erişim tarihi: 2011-02-01. 
  23. ^ Hamilton Maurice. Frank Williams. Macmillan. s. 276. ISBN 0-333-71716-3. 
  24. ^ "All six cleared in Senna trial". Senna Files. www.ayrton-senna.com. 1997-12-16. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  25. ^ "Faulty Steering Caused Crash!". Senna Files. www.ayrton-senna.com. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  26. ^ "Appeal absolves Head and Newey". Senna Files. www.ayrton-senna.com. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  27. ^ "Senna death case back in court". BBC Sport. 2003-01-28. Erişim tarihi: 2006-10-28. 
  28. ^ Alan Henry (ed.) (1994). AUTOCOURSE 1994-95. Hazleton Publishing Ltd. ISBN 1-874557-95-0.  Bilinmeyen parametre |sayfas= görmezden gelindi (yardım)
  29. ^ "1994 San Marino Grand Prix". Formula1.com. Erişim tarihi: 24 Nisan 2011. 

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar


Önceki yarış:
1994 Pasifik Grand Prix 		FIA Formula 1 Dünya Şampiyonası
1994 sezonu 		Sonraki yarış:
1994 Monako Grand Prix
Önceki yarış:
1993 San Marino Grand Prix 		San Marino Grand Prix Sonraki yarış:
1995 San Marino Grand Prix

Şablon:Link KM Şablon:Link KM Şablon:Link KM Şablon:Link KM Şablon:Link KM Şablon:Link SM Şablon:Link SM Şablon:Link SM Şablon:Link SM

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=1994_San_Marino_Grand_Prix&oldid=11854707" sayfasından alınmıştır