Chacaltaya: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
Luckas-bot (mesaj | katkılar) k r2.7.1) (Bot değişikliği Ekleniyor: ka:ჩაკალტაია |
|||
| 4. satır: | 4. satır: | ||
18.000 yıllık [[buzul]] 1940 yılında 0.22 km² iken 2007'de 0.01km² 'e kadar azaldı.<ref name="gone">{{cite news|başlık= Farewell to a melting glacier|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6496429.stm |yayımcı= [[BBC News]]|tarih= 03.04.2007|erişimtarihi=13.07.2007}}</ref><ref name="The Miami Herald">{{cite news|başlık= Bolivia's Chacaltaya glacier is gone|url= http://www.miamiherald.com/news/americas/story/1030126.html|yayımcı= [[The Miami Herald]]|tarih=04.05.2009|erişimtarihi= 10.05.2009}}</ref> Eriyiklerin yarısı 1980 yılından önce yaşandı.<ref name="glacier evolution">{{cite paper|title=Glacier Evolution in the Tropical Andes during the Last Decades of the 20th Century: Chacaltaya, Bolivia, and Antizana, Ecuador|url=http://ambio.allenpress.com/perlserv/?request=get-document&doi=10.1639%2F0044-7447(2000)029%5B0416%3AGEITTA%5D2.0.CO%3B2&ct=1#i0044-7447-29-7-416-f09|publiser=AMBINO|date=2000-11-01|accessdate=2000-11-01}}</ref> |
18.000 yıllık [[buzul]] 1940 yılında 0.22 km² iken 2007'de 0.01km² 'e kadar azaldı.<ref name="gone">{{cite news|başlık= Farewell to a melting glacier|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6496429.stm |yayımcı= [[BBC News]]|tarih= 03.04.2007|erişimtarihi=13.07.2007}}</ref><ref name="The Miami Herald">{{cite news|başlık= Bolivia's Chacaltaya glacier is gone|url= http://www.miamiherald.com/news/americas/story/1030126.html|yayımcı= [[The Miami Herald]]|tarih=04.05.2009|erişimtarihi= 10.05.2009}}</ref> Eriyiklerin yarısı 1980 yılından önce yaşandı.<ref name="glacier evolution">{{cite paper|title=Glacier Evolution in the Tropical Andes during the Last Decades of the 20th Century: Chacaltaya, Bolivia, and Antizana, Ecuador|url=http://ambio.allenpress.com/perlserv/?request=get-document&doi=10.1639%2F0044-7447(2000)029%5B0416%3AGEITTA%5D2.0.CO%3B2&ct=1#i0044-7447-29-7-416-f09|publiser=AMBINO|date=2000-11-01|accessdate=2000-11-01}}</ref> |
||
Yağışın eksik olması ve [[El Niño]]'nun ısınma aşamasından kaynaklanan 1980 yılından sonraki eriyiş 2009'da buzulun kayboluşu ile sonuçlandı. La Paz'ın 30 kilometre uzaklığında [[Huayna Potosí]] dağının yakınında yer alan buzul Güney Amerika'nın en yüksek buzullarından biriydi. [[İklim değişikliği]]nden dolayı belirgin bir şekilde azalmanın yaşandığı buzul aralıklarından biri olduğu ileri sürüldü.<ref name="The Miami Herald"/> Eriyişin [[küresel ısınma]]dan mı yoksa Chacaltaya etrafındaki bölgesel iklim değişikliğinden mi kaynaklandığı hâlâ tartışma konusudur.<ref name="inesad"> {{ |
Yağışın eksik olması ve [[El Niño]]'nun ısınma aşamasından kaynaklanan 1980 yılından sonraki eriyiş 2009'da buzulun kayboluşu ile sonuçlandı. La Paz'ın 30 kilometre uzaklığında [[Huayna Potosí]] dağının yakınında yer alan buzul Güney Amerika'nın en yüksek buzullarından biriydi. [[İklim değişikliği]]nden dolayı belirgin bir şekilde azalmanın yaşandığı buzul aralıklarından biri olduğu ileri sürüldü.<ref name="The Miami Herald"/> Eriyişin [[küresel ısınma]]dan mı yoksa Chacaltaya etrafındaki bölgesel iklim değişikliğinden mi kaynaklandığı hâlâ tartışma konusudur.<ref name="inesad"> {{Web kaynağı|title=Reconciling melting glaciers and falling temperatures in the Bolivian highlands |url=http://www.inesad.edu.bo/mmblog/mm_20090323.htm |publisher=[[Lykke E. Andersen]]|date=2009-03-23| accessdate=2009-03-23}}</ref> |
||
== Kayak merkezi == |
== Kayak merkezi == |
||
Sayfanın 22.58, 3 Eylül 2012 tarihindeki hâli
Chacaltaya (Aymaraca'da "soğuk yol"), Bolivya And dağlarının Cordillera Real dağlarında bir sıradağı. Bolivya'nın de facto başkenti La Paz'ın 15 kilometre kuzeyinde yer almaktadır. 5.421 metre yüksekliğine sahip olup zirvesinden Titicaca Gölü görünebilir. Jeoloji bilimdalında granit ve greisen (skarnlaşmış granit) ile bilinir.[1]
18.000 yıllık buzul 1940 yılında 0.22 km² iken 2007'de 0.01km² 'e kadar azaldı.[2][3] Eriyiklerin yarısı 1980 yılından önce yaşandı.[4]
Yağışın eksik olması ve El Niño'nun ısınma aşamasından kaynaklanan 1980 yılından sonraki eriyiş 2009'da buzulun kayboluşu ile sonuçlandı. La Paz'ın 30 kilometre uzaklığında Huayna Potosí dağının yakınında yer alan buzul Güney Amerika'nın en yüksek buzullarından biriydi. İklim değişikliğinden dolayı belirgin bir şekilde azalmanın yaşandığı buzul aralıklarından biri olduğu ileri sürüldü.[3] Eriyişin küresel ısınmadan mı yoksa Chacaltaya etrafındaki bölgesel iklim değişikliğinden mi kaynaklandığı hâlâ tartışma konusudur.[5]
Kayak merkezi
Chacaltaya'daki buzul Bolivya'nın tek kayak merkezi olarak kullanıldı. Bu kayak merkezi dünyanın en yüksek asansörlü kayak bölgesiydi ve Güney Amerika'daki en kuzeyde bulunan ve dünya çapında ekvatora en yakın kayak alanıydı. 1939 yılında Güney Amerika'da ilk rope tow inşa edildi. Otomobilin motoru kullanılarak çalıştırıldı. Hızlı ve zor olmasından kötü ünle anıldı ve artık çalıştırılmamaktadır. Üssün 200 metre kadar aşağısına kadar, 1930'lu yıllarda inşa edilen dar bir yol ile ulaşılır. Kışın kayak için çok soğuk olur ve asansör Kasım ile Mart ayları arasında sadece haftasonlarında çalıştırılır. Dağın zirvesi yol üzerindeki durağın sadece 200 metre yukarısında bulunduğundan amatör dağcılar için popülerdir.
Rasathane
Dağın 5.220 metrelik noktasında dünya çapındaki üniversiteler ile işbirliğiyle işlenen, Chacaltaya Rasathanesi (Observatorio de Física Cósmica) bulunmaktadır. Bu rasathane gama ışını araştırmaları için önemli bir sitedir.[6]
Notes
- ^ Pontus Ljunggren, and Luigi Radelli, "Bolivian tin mineralization", Economic Geology; December 1963, v. 58, no. 8, p. 1348-1351.
- ^ "Farewell to a melting glacier". BBC News. 03.04.2007. Erişim tarihi: 13.07.2007. Tarih değerini gözden geçirin:
|erişimtarihi=, |tarih=(yardım) - ^ a b "Bolivia's Chacaltaya glacier is gone". The Miami Herald. 04.05.2009. Erişim tarihi: 10.05.2009. Tarih değerini gözden geçirin:
|erişimtarihi=, |tarih=(yardım) - ^ "Glacier Evolution in the Tropical Andes during the Last Decades of the 20th Century: Chacaltaya, Bolivia, and Antizana, Ecuador". 2000-11-01. Erişim tarihi: 2000-11-01. Bilinmeyen parametre
|publiser=görmezden gelindi (|publisher=kullanımı öneriliyor) (yardım); Tarih değerini gözden geçirin:|accessdate=(yardım) - ^ "Reconciling melting glaciers and falling temperatures in the Bolivian highlands". Lykke E. Andersen. 2009-03-23. Erişim tarihi: 2009-03-23.
- ^ Şablon:Cite book2
Dış bağlantılar
 |
Wikimedia Commons'ta Chacaltaya ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Chacaltaya Journal, "Bolivia's Only Ski Resort Is Facing a Snowless Future" The New York Times (2 Şubat 2007)
