Thorstein Veblen

'Thorstein Bunde Veblen (d. 1857, - o, 1929 ABDli bir iktisatçı ve sosyoloji düşünürü ve eğitimcisi. Kurumsal iktisat ekonomik ekolünün kurucularından biri ve hazırladığı eserleri ile bu akımın ilk teoricilerinin başında gelmiştur. Marksist olmayan kapitalist sistem kritikcisi.

Yaşamı

Veblen ABD'de Wisconsin eyaletinde doğmuştu. Kırsal bir küçük kasabada Norveç'den Amerika'ya yeni göç edip Wisconsin'da yerleşmiş bir çiftçi ailesinin çocuğu idi. Çocukken ailesi Nerstrand, Minnesota'da bir çiftlik almıştı. Ailesi içınde Norveççe konuşulmakta idi ama Veblen küçükten komşularından ve gittiği eyalet okullarında İngilizce öğrenmişti. Ama Veblen hayatı boyunca Norveççe ve Norveç ile bağlantılarını korumuştur: İskandinav mitleri olan İzlanda efsanelerini (sagalar) İngilizce'ye çevirip yayımlamıştır ve birkaç defa Avrupa'ya giderek Norveç'i ziyaret etmiştir. Ailesi çok sıkı kuralları olan Lutherci Protestant dinine inanmakla beraber Veblen ateist inançlarına bağlı olmuştur.

Veblen üniversite eğitimini Northfield, Minnesota'da (şimdi Carleton College olan) Carleton Kolej Akademisi'nde yaptı. Burada, üniversitesi kariyeri basında bulunan ve sonradan Amerika'da neoklasik ekonomici olarak çok un yapacak olan, John Bates Clark (1847–1938) tarafından verilen dersleri takip edip çok etkilendi. Diploma sonrası eğitimini John Hopkins Üniversitesi ve Yale Üniversitesi'nde ekonomi alanda yaptı ve 1884'de Yale Üniversitesi'ne sunduğu tezle doktorasını aldı.

Veblen 1891e kadarbir üniversite hocalığı bulamayıp ailesinin çiftliğinde yaşadı ve o yıl Cornell Üniversitesi'ne öğrenci okutman olarak girdi. İlk akademik görevini ve (1900da asistan profesör olarak) ilk unvanını yeni kurulan Şikago Üniversitesi'de aldı. Bu üniversitedeyken ünlü akademik iktisat dergisi olan Journal of Political Economy editörlüğünü yaptı ve iş adamlarını kritik eden "The Theory of the Leisure Class (Boş Zamanlar Sınıfı Teorisi) (1899) ve "The Theory of Business Enterprise (İşletme Girişimi Teorisi)" (1904) çok un kazanan kitaplarını yayınladı. 1888 hiç mesut olmayan bir evlilik yaptı.

1906da Standford Üniversitesi'ne geçti. Fakat iş adamları ve özel işletmeler hakkında takındığı çok ün salan kritik tutumu dolayısıyla ideologlar tarafından beğenilmemesi ve ev hayatının uygunsuzluğu dolayısıyla 1911'de hem karısından ayrıldı hem de ünivesitesinden ayrılarak Missouri Üniversitesi'ne geçti. Burada 1914de yeni bir evlilik yaptı. Fakat üniversite ve üniversite dışı ideologlar tarafından devamlı tenkitler ve alaylar dolayısıyla bu işinden 1918de ayrılıp New York'a geçti.

New York'da "The Dial" adlı etkili bir derginin editörlüğünü yüklendi. 1919-1926 döneminde orada kurulmasına büyük katkı yaptığı (şimdi New School olan) "New School for Social Research (Sosyal Araştırma için Yeni Okul)" adlı üniversitenin kurulup gelişmesine büyük katkısı oldu. Bu dönemde Sovyet Rusya devriminin "mühendisler" tarafından yapıldığını ve yeni bir ekonomik sistemin "Mühendisler Devleti" olması hakkında yazdığı "The Engineers and the Price System (Mühendisler ve Fiyat Sistemi)" adlı kitabı yayınladı. Bu düşüncelerin geliştirip dağıltılmasına önayak olan kurumlar olan "Teknoloji İttifakı" ve "Teknokrasi Eylemi" adlı açılımlara katkılar yaptı.

1927de Veblen Palo Alto, California'da kendi ait bir eve çekildi. 1929da, çoktan öngörmüş olduğu Büyük Kriz ortaya çıkmadan üç ay önce, orada öldü.

Eserleri

Şu seçilmiş liste Thorstein Veblen'in önemli eserlerini vermektedir:

• Thorstein Veblen (1897), "Why is Economics Not an Evolutionary Science?" Quarterly Journal of Economics C.12 (İngilizce)
• Thorstein Veblen (1899), The Theory of Leisure Class (İngilizce)
• Thorstein Veblen (1904) "The Beginning of Ownership" American Journal of Sociology, C.4 (İngilizce)
• Thorstein Veblen (19), Theory of Business Enterprise (İngilizce)
• Thorstein Veblen, () The Engineers and the price system (İngilizce)

Kaynakça

• Ingilizce Wikipedia "Thorstein Veblen" maddesi (İngilizce)

Ayrıca bakınız

• Kurumsal iktisat

Dış bağlantılar

• Amazon Thorstein Veblen eserleri listesi] (İngilizce)