Nazar: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
kDeğişiklik özeti yok |
|||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
[[Dosya:Blue eyes.JPG|thumb|200px|Gözü sembolize eden çeşitli [[nazar boncuğu|nazar boncukları]]]] |
[[Dosya:Blue eyes.JPG|thumb|200px|Gözü sembolize eden çeşitli [[nazar boncuğu|nazar boncukları]]]] |
||
'''Nazar''' ya da '''kem göz''', canlı veya cansız bir varlığın başına [[kaza]] veya |
'''Nazar''' ya da '''kem göz''', canlı veya cansız bir varlığın başına [[kaza]] veya belâ gelmesine neden olduğuna inanılan bakış. Nazardan özellikle çocukların, hamilelerin ya da hayvanların etkilendiğine inanılır.<ref name="Britannica">{{Britannica|Evil eye}}</ref> |
||
== Etimoloji == |
== Etimoloji == |
||
Sayfanın 06.46, 27 Haziran 2012 tarihindeki hâli
Nazar ya da kem göz, canlı veya cansız bir varlığın başına kaza veya belâ gelmesine neden olduğuna inanılan bakış. Nazardan özellikle çocukların, hamilelerin ya da hayvanların etkilendiğine inanılır.[1]
Etimoloji
Farsça kökenli kem sözcüğü kötü, fena anlamlarına gelir.[2] Göz sözcüğü Türkçede görme organı anlamına geldiği gibi aynı zamanda halk arasında "kem göz" (kötü niyetli bakış) anlamında da kullanılır. Arapça "nazar" kelimesi de göz/bakış anlamlarına gelir.
Bazı toplumlarda kem gözün nesneleri bile çatlatabildiğine inanılır. Mavi boncuğun bu enerjiyi kendisine çekerek yok edeceği fikri yaygındır. Kelimenin köz “ateş parçası” ile bağlantısı da dikkat çekicidir. Bakışın yakıcı gücü olduğu düşünülür.[3]
Tarihçe
Kem göz inancının kökeni çok eskilere dayanır. Antik Roma ve Helen medeniyetlerinde, Müslüman, Yahudi, Budist ve Hindu toplumlarında da görülen bu inanış özellikle yerli ve köylü toplumlarında yer etmiş, günümüze kadar hayatta kalmayı başarmıştır. Tarih boyunca yabancıların, vücut deformasyonu olan engellilerin, çocuksuz kadınların ve yaşlı kadınların nazarının daha çok değdiğine inanılmıştır.[1]
Geçmişte bazı toplumlarda nazarın kasıtsız olarak değdiğine inanılırdı. Örneğin Slav folklorunda, çocuklarına nazarı değdiği için kendini kör eden bir babanın hikayesi vardır. Daha yakın zamanlarda ise nazarın kıskançlık sonucu değdiği inanışı yaygınlaşmıştır. Bu nedenle, özellikle Ortaçağ Avrupa'sında, bir mal veya çocuk övüldüğünde "Tanrı izin verirse"[4] veya "Tanrı kutsasın"[5] sözlerini eklemek âdeti yerleşmiştir.[1] Müslüman toplumlarda ise benzer anlamlara gelen maşallah sözü kullanılır.[6]
Korunma
Kem gözlerden koruduğuna inanılan yöntemler toplumdan topluma farklılık gösterir. En yaygın yöntemlerden biri nazar boncuğu gibi takılar takmak ya da üzerinde, muska gibi dua yazılı kağıtlar taşımaktır. Hindistan'ın bazı yörelerinde evlenen çiftler nazardan korunmak için karşı cinsin kıyafetlerini giyerler. Bazı Asyalı toplumlarda çocukların gözlerinin etrafına siyah boya sürülür. Bazı Afrikalı ve Asyalı toplumlarda kem gözlerden en çok yeyip içerken etkilenildiğine, zira ağız açıkken ruhun vücuttan daha kolay çıkacağına inanılır. Bu nedenle yemek yalnız başına veya yakın akrabaların yanında yenir.[1]
Eski çağlarda, ölülerin ruhlarıyla, periler ve cinlerin birlikte yaşadıklan bir âlemin var olduğuna inanılırdı. Bu âleme bağlı olan insanlann, özellikle de büyücülerin gözlerinde kötü ruhların yerleştiğine inanırlardı. Bu yüzden de onların bakışlarının çok güçlü ve zararlı olduğu düşünülürdü. Halk arasında nazara gelmiş biri için üzerlik otu yakıp söylenen, "her yerde sen olasın, belâları savasın" sözünün temelinde de bu inanç vardır.[7]
Kaynakça
- ^ a b c d "eye Nazar." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
- ^ "kem." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 16 Ocak 2012
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt
- ^ (İngilizce)as God will
- ^ (İngilizce)God bless it
- ^ "maşallah." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 4 Aralık 2011.
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi