İslam'da iman

İslam dinine göre kişinin kurtuluşa erebilmesi için îmân edilir. İslâm'da îmân, İslâm dîninin esaslarına inanmaktır. Farklı mezheplerin farklı görüşleri varsa da burada sâdece kısa ve genel bir çerçeve çizilmiştir. Îman mezheplerinin imânâ dair görüşleri için ilgili maddelere bakmak gerekir.

İslam dininin Sünni Mezhebine inanılması lâzım olan altı temel esasa Âmentü denir. Şii amentüsü Sünnilik'tekine göre biraz daha farklıdır.

Âmentü ve mânâsı: Âmentü billahi ve melâiketihî ve kütübihî ve rusulihî vel yevmilâhiri ve bil kaderi hayrihî ve şerrihî minellahi teâlâ vel-ba'sü ba'delmevti hakkun eşhedü enlâ ilâhe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abdühu ve resûlühü ("Allaha, meleklerine, kitablarına, peygamberlerine, âhiret gününe, kaderin, hayır ve şerrin Allah'tan olduğuna îmân ettim. Öldükten sonra dirilmek haktır. Allah'tan başka ilâh olmadığına, Muhammed aleyhisselâmın Allah'ın kulu ve resûlü olduğuna şehâdet ederim").

Âmentü'de bildirilen altı şeyin manalarını bilip, beğenip, kabul eden kimseye mü'min denir. İslam'da kişi âmentüye inanmadığı sürece mü'min yani Müslüman kabul edilmez.

Sünni İslam'a Göre Îmânın Şartları

Allah'a Îmân

Tevhid, yânî Allah'ın varlığına ve birliğine inanmaktır. Şu noktaları içerir:

• Allah'ın yaratıcı, mülkün sâhibi, yaratılmışların bütün işlerini yürüten ve âlemlerde yegâne tasarruf sâhibi olduğuna inanmaktır.
• Allah'ın gerçekten ibâdet edilmeyi hak eden ilâh, onun dışında ibâdet edilen her şeyin ise batıl olduğuna inanmak.
• Kur'an'da ve Muhammed'in sünnetinde bildirdiği üzere, Allah'ın isimlerinin (esma'ul husna) yüce sıfatları olduğuna inanmaktır.

Meleklere Îmân

Meleklere inanmaktır. Buna göre: Melekler, Allah'ın yalnız ona ibâdet etsinler ve onun emirlerini yerine getirsinler diye yarattığı üstün kullarıdır. Allah onlara özel görevler vermiştir. Cebrail, Allah'ın katından peygamberlere vahiy (mesaj/kitap) indirmekle; Mikail, tabiat olaylarını yönetmekle; İsrafil, kıyameti başlatacak sura üflemekle; ölüm meleği olan Azrail, canlıların hayatını sona erdirmekle görevlidir.

Kitaplara Îmân

Allah'ın peygamberlerine içinde doğru yolu, iyiliği ve kurtuluşu gösteren kitaplar indirdiğine inanmak. Buna göre:

• Mûsâ peygambere indirilen ve İsrailoğulları'nın kitabı olan Tevrat
• Dâvûd peygambere verilen Zebur
• Îsâ peygambere indirilen İncil
• Allah'ın peygamberlerinin sonuncusu Muhammed peygambere indirdiği kitabı Kur-an

• Not: Ayrıca İslam dininde bu dört büyük kitap dışında bazı peygamberlere inen suhuflara da inanılır; ama bu suhufların hiçbiri günümüze ulaşmamıştır.

Kur-an'ın korunacağını ve tahrif edilemeyeceği Allah tarafından belirtilmiştir. İslam'a göre Kur'an kıyamete kadar özgünlüğünü koruyacaktır.

Peygamberlere Îmân

Allah'ın peygamberler gönderdiğine inanmak. Buna göre:

Onların (emir getiren) ilki Adem sonuncuları da Muhammed'dir. İçlerinde Meryem oğlu İsa ve Üzeyr de dahil olmak üzere peygamberlerin hepsi birer insandır. Rablık sıfatlarından hiçbirini taşımazlar. Onlar Allah'ın kendilerine peygamberlik vermekle lütufta bulunduğu kimselerdir, Allah'ın elçileridirler.

Allah, Muhammed'i bütün insanlığa göndermekle peygamberliği sona erdirmiştir. İslam'a göre ondan sonra .... peygamber yoktur.

Kur'an'da adı geçen peygamberler şunlardır:

• Âdem (آدَمُ)
• İdris (إدرٍِيس)
• Nuh (نُوح)
• Hûd (هُوداً)
• Sâlih (صَلِح)
• İbrâhim (إبرَاهِيم)
• Lût (لوط)
• İsmâil (إسمَاعِيل)
• İshak (إسحَاق)
• Yâkup (يَعقُب)
• Yusuf (يُوسُف)
• Eyyûb (أيُوب)
• Şuayb (شُعَيب)
• Mûsâ (مُوسى)
• Hârûn (هَارُون)
• Dâvûd (دَاوُد)
• Süleyman (سُلَيمان)
• İlyas (إليَاس)
• Elyesa (اَليَسعَ)
• Zulkifl (ذُاالكِفل)
• Yûnus (يُونُس)
• Zekeriyyâ (زَكَرِيَّا)
• Yahyâ (يَحيى)
• Îsâ (عِيسى بِن مَريم)
• Muhammed (مُحَمَّد بِن عَبدُ الله)

Bunların dışında Lokman (لُقمَان), Zulkarneyn (ذِي القَرنَين) ve Hızır'ın (هِدرٌ) da peygamber olabileceği konusunda görüşler vardır. Bunlardan Hızır'ın adı, Kur'ân-ı Kerîm'de peygamber olarak geçmez, Mûsâ'yla birlikte yaptıkları seyahat anlatılır (18:65).

Ahiret'e Îmân

Ahiret'e, yânî âhiret Gününe, inanmak. Buna göre:

Ahiret günü; Allah'ın insanları kabirlerinden diri olarak çıkarıp onları bir arada toplayacağı gündür. O gün onlar ya nimetleri bol cennet yurduna ya da elem verici azabın olduğu cehennem yurduna gireceklerdir.

Ahiret gününe îmân; öldükten sonra kabirde karşılaşılacak ceza ve ödül, sonraki diriliş, toplanma ve hesap verme, ardından da cennete ya da cehenneme girilmesi gibi ölümden sonra gerçekleşecek olan şeylere îmân etmektir.

Kader'e Îmân

Kader'e, hayır ve şerrin Allah'tan olduğuna inanmak. Buna göre:

Allah'ın ezeli ilmi ve bilgeliğinin gereği olarak evrenin yönettiğine, her şeyin onun bilgisi dahilinde olduğuna ve huzurundaki “Levh-i Mahfuz” da yazıldığına inanmaktır. Allah evreni dilemiş ve yaratmıştır. Onun iradesi ve yaratışı olmadan olmuş hiçbir şey yoktur.

Şii Mezhebine Göre Îmânın Şartları (Usūl al-Dīn)

• Tevhid (Allah'ın birliği): Allah´ın bir olduğuna inanmak.
• Adalet: Allah'ın adil olduğuna inanmak.
• Nübüvvet (Peygamberlik): Allah´ın tüm insanlığa dini öğretmek için mükemmel ve yanılmaz 124 bin peygamber gönderdiğine inanmak.
• İmamet (Liderlik): Allah'ın insanlığa rehberlik edecek belirli liderler (12 Masum İmam) atadığına inanmak.
• Mead (Kıyamet, Hüküm Günü): Allah´ın kıyamet günü insanları dirilteceği, mizan, hesap, sırat, Cennet, Cehennem'in hak olduğuna inanmak.

• Not: Bunların dışında genellikle Şii itikadında şart olarak sıralanmasa da, meleklere ve kitaplara iman da Şii itikadında mevcuttur.