Bengi su: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
k r2.7.2) (Bot: Değiştiriliyor: ru:Источник вечной молодости |
Değişiklik özeti yok |
||
2. satır: | 2. satır: | ||
[[Dosya:Lucas Cranach d. Ä. 007.jpg|thumb|250px|Alman ressam Lucas Cranach'ın betimlemesi ile bengi su]] |
[[Dosya:Lucas Cranach d. Ä. 007.jpg|thumb|250px|Alman ressam Lucas Cranach'ın betimlemesi ile bengi su]] |
||
''' |
'''Bengisu''', '''abı hayat''', '''hayat suyu''' ya da '''dirilik suyu''', birçok [[söylence]]de adı geçen, içen kişiye [[ölümsüzlük]] kazandırdığına inanılan efsanevî su. Farklı Türk dillerinde '''Mengüsuv, Bengüsub''' olarak da söylenir. Bengü/Bengi/Mengü/Mengi sözcüklerinin tamamı Türkçede sonsuz (veya sonsuzluk) demektir. |
||
==Anlam ve İçerik== |
==Anlam ve İçerik== |
||
Aslında ayrı ayrı mitolojik dizgelerde karşılaşılan bir anlayıştır. |
Aslında ayrı ayrı mitolojik dizgelerde karşılaşılan bir anlayıştır. Bengisu'ya, söylenceler ve mitolojik metinlerden başka dini kitaplarda, [[Hızır]]'ın adıyla bağlı ve [[Musa]]'nın öyküsü anlatılırken karşılaşılır. Anlatılara göre bu suyu ilk içenler Hızır ve [[İlyas]] -[[peygamberler]]- olmuştur. Bengisu ve sonsuz yaşam aktarışıyla bağlı çok sayıda anlatı olsa da bu anlatılar, eski yeryüzü uygarlıklarında, [[Gılgamış]], [[Oğuz Han]] ve [[İskender Zülkarneyn]] gibi, yalnız birkaç kişinin adıyla bağlantılı düşünülmüştür. Bu anlatılar arasındaki bağlılık araştırıldığında, Bengisu ile ilgili anlatıların kökeninin [[Sümerler]] olduğu anlaşılmıştır. Sonraki dönemlerin araştırmaları ise Bengisu ile bağlı anlatıların kökünden daha eski geleneklerde aranması gerektiği görüşünü doğrulamıştır. |
||
Adına bazen 'Dirilik Suyu' denilen |
Adına bazen 'Dirilik Suyu' denilen Bengisu, [[Zulmet]] diye tanımlanan karanlık ve bilinmeyen bir dünyada gizlidir. İskender'de Bengi suyunun peşinden Zulmet'e kadar gider, ancak onu elde etmeyi başaramaz. Onun adıyla ilgili Bengisu, yaratıcı başlangıç sayılan ilk karmandan ([[kaos]] - sudan), dirilik verme, sonsuz yaşatma, ölümsüzleştirme ''im''lerini alıp, kendinde saklamıştır. Bu anlamda Bengisuyu ''simge''sinde, yaratılış mitinde olan ''başlangıç'' gibi, ilk suyun izlerini bulmak mümkündür. Yani, suyun varlığa yaşam veren gücü, çeşitli inanç dizgelerinde onun, ''sonsuz''luğa kavuşturan ve ''ölümsüzlük'' kazandıran güç olduğuna dair görüşlerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. |
||
Bengisuyunun yaşam verme gücü üstüne ilk düşüncelere ''anlatı''larda rastlanır. Örneğin ölen kahramanın üstüne su serpilmesiyle, hapşırıp ayağa kalkması, karşılaşılan konulardan biridir. Söylence ve anlatılarda, bazı kahramanların Bengi su içerek ölümsüzlük kazanmaları da sık görünür. Aşk masallarında [[bade|buta]] alarak, inanılmaz güzelleşen kahramanın içtiği [[Işık kadehi]]'nin de Bengisu ile dolu olduğu söylenir. İnanışlarda Bengisuyunun ''eski''den gelen, ''karışık'' bir anlamı vardır. Aşığın Buta (Bade) alması esnasında içtiği ışığın da aslında bu su olduğu öne sürülür. Çünkü ozanın söylediği türküler kendisinin ölümünden sonra da yaşamaya devam edecektir. Yani o da bir semboldür. [[Tasavvuf]] şairleri, onunla ilgili şöyle demişlerdir: "Toprağı düşen adi tohuma can veren su, dirilik suyu değilse, nedir o zaman?" |
|||
Birçok efsaneye göre ab-ı hayat sadece zulmet ülkesinde bulunur. Bazı kaynaklarda ise kızıl denizinin derinliklerinden çıkarılan bir bitki (galsam otu) ya da (şahı galsam) olduğunu söyler. |
Birçok efsaneye göre ab-ı hayat sadece zulmet ülkesinde bulunur. Bazı kaynaklarda ise kızıl denizinin derinliklerinden çıkarılan bir bitki (galsam otu) ya da (şahı galsam) olduğunu söyler. |
Sayfanın 01.12, 8 Haziran 2012 tarihindeki hâli
Vikisözlük'te bengisu ile ilgili tanım bulabilirsiniz. |
Bengisu, abı hayat, hayat suyu ya da dirilik suyu, birçok söylencede adı geçen, içen kişiye ölümsüzlük kazandırdığına inanılan efsanevî su. Farklı Türk dillerinde Mengüsuv, Bengüsub olarak da söylenir. Bengü/Bengi/Mengü/Mengi sözcüklerinin tamamı Türkçede sonsuz (veya sonsuzluk) demektir.
Anlam ve İçerik
Aslında ayrı ayrı mitolojik dizgelerde karşılaşılan bir anlayıştır. Bengisu'ya, söylenceler ve mitolojik metinlerden başka dini kitaplarda, Hızır'ın adıyla bağlı ve Musa'nın öyküsü anlatılırken karşılaşılır. Anlatılara göre bu suyu ilk içenler Hızır ve İlyas -peygamberler- olmuştur. Bengisu ve sonsuz yaşam aktarışıyla bağlı çok sayıda anlatı olsa da bu anlatılar, eski yeryüzü uygarlıklarında, Gılgamış, Oğuz Han ve İskender Zülkarneyn gibi, yalnız birkaç kişinin adıyla bağlantılı düşünülmüştür. Bu anlatılar arasındaki bağlılık araştırıldığında, Bengisu ile ilgili anlatıların kökeninin Sümerler olduğu anlaşılmıştır. Sonraki dönemlerin araştırmaları ise Bengisu ile bağlı anlatıların kökünden daha eski geleneklerde aranması gerektiği görüşünü doğrulamıştır.
Adına bazen 'Dirilik Suyu' denilen Bengisu, Zulmet diye tanımlanan karanlık ve bilinmeyen bir dünyada gizlidir. İskender'de Bengi suyunun peşinden Zulmet'e kadar gider, ancak onu elde etmeyi başaramaz. Onun adıyla ilgili Bengisu, yaratıcı başlangıç sayılan ilk karmandan (kaos - sudan), dirilik verme, sonsuz yaşatma, ölümsüzleştirme imlerini alıp, kendinde saklamıştır. Bu anlamda Bengisuyu simgesinde, yaratılış mitinde olan başlangıç gibi, ilk suyun izlerini bulmak mümkündür. Yani, suyun varlığa yaşam veren gücü, çeşitli inanç dizgelerinde onun, sonsuzluğa kavuşturan ve ölümsüzlük kazandıran güç olduğuna dair görüşlerin ortaya çıkmasına yol açmıştır.
Bengisuyunun yaşam verme gücü üstüne ilk düşüncelere anlatılarda rastlanır. Örneğin ölen kahramanın üstüne su serpilmesiyle, hapşırıp ayağa kalkması, karşılaşılan konulardan biridir. Söylence ve anlatılarda, bazı kahramanların Bengi su içerek ölümsüzlük kazanmaları da sık görünür. Aşk masallarında buta alarak, inanılmaz güzelleşen kahramanın içtiği Işık kadehi'nin de Bengisu ile dolu olduğu söylenir. İnanışlarda Bengisuyunun eskiden gelen, karışık bir anlamı vardır. Aşığın Buta (Bade) alması esnasında içtiği ışığın da aslında bu su olduğu öne sürülür. Çünkü ozanın söylediği türküler kendisinin ölümünden sonra da yaşamaya devam edecektir. Yani o da bir semboldür. Tasavvuf şairleri, onunla ilgili şöyle demişlerdir: "Toprağı düşen adi tohuma can veren su, dirilik suyu değilse, nedir o zaman?"
Birçok efsaneye göre ab-ı hayat sadece zulmet ülkesinde bulunur. Bazı kaynaklarda ise kızıl denizinin derinliklerinden çıkarılan bir bitki (galsam otu) ya da (şahı galsam) olduğunu söyler.
İran mitolojisinde dört kutsal varlığın bir araya getirilerek kanlarından oluşturulan karanlık bir iksir olduğuna inanılmaktadır. Bunlar; şah-ı galsam, şahmeran, imperan, zümrüd-ü anka
İçenlere ölümsüzlük ve gençlik sağlar. Yaşam ağacının köklerinden çıkar. Bir ırmak veya dere şeklinde akar. Bazen köpük şeklinde gelir. Örneğin, Köroğlu destanında bir ırmaktan üç köpük şeklinde gelir. Mecazen bilgeliği, kalıcı eserler bırakmayı, iyiliği simgeler. Ölüleri bile diriltebilir. Uluğ Kayın’ın dibindeki bir çukurdan kaynaklanır. Başında bir bekçi ruh bulunur. İçenlere güç ve kuvvet verir. Hastaları iyileştirir. Ayrıca Bengi adlı bir halk oyunu da mevcuttur. Maniheizm dininin kurucusu olan Mani adı da Mengü ile bağlantılandırılmıştır. Pek çok uygarlıkta böyle bir yaşam suyuna dair, çoğu zaman birbirinden bağımsız olarak ortaya çıkıp gelişen ortak bir inancın bulunması ise ilgi çekicidir.
Kaynak
Ayrıca bakınız
Mitoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |