Mitokondriyal DNA

Mitokondriyal DNA. Kromozomal DNA bir çift bulunabilirken, mitokondriyal DNA daha fazla sayıda olabilir. Mitokondriyal DNA maternaldir. Yani sadece anneden gelir. Bunun nedeni sperm hücresinde mitokondrilerin, döllenmede yumurta ile birleşmeyen boyun kısmında bulunmalarındandır.

Mitokondriyal DNA (mtDNA) 1963´te Margit M. K. ve Sylvan Nass tarafindan Elektronmikroskopisi metotlari yoluyla ve 1964´te Ellen Haslbrunner, Hans Tuppy ve Gottfried Schatz tarafindanda biyokimyasal ölcüm metotlariyla kesfedilmistir.

Insanlardaki mtDNA cift sarmalli halkasal yapiya sahip olup, 16 569 baz ciftinden (bp) ve 37 genden olusmaktadir (bunlardan 13´ü solunumda görev alan protein komplexlerinin protein altbirimlerini kodlayan mRNA, 22´si tRNA ve 2 taneside rRNA (12S ve 16S)). mtDNA hücre basina 100-10.000 kopyaya sahiptir.

Mitokondri kendi DNA´sina ve bu DNA´ya özgü bir DNA-Polymeraza(cekirdek tarafindan kodlanan Pol γ) sahip olmasina ragmen ana hücreden bagimsiz olarak bölünemez ve cogalamaz. Fakat yine de mitokondrinin bölünme frekansi hücreye direkt olarak bagimli degildir. Mitokondirinin yapisini olusturan proteinlerin %90´ni hücre cekirdeginde bulunur ve sitoplazmada sentezlenir. Sentezlenen proteinler bir translokasyon mekanizmasi (TOM/TIM) yardimiyla mitokondrinin dis ve ic membranindan mitokondri icerisine tasinirlar.

Son olarak, mtDNA mitokondri matrixi icerisinde "Nucleoid" adi verilen özel yapilar seklinde organize olmustur. Bu yapi hücre cekirdegine esdeger niteliktedir ve prokaryotlardada bu yapi bulunmaktadir. Nucleoidler nükleikasitlerin yani sira proteinleride yapisinda bulundurmaktadir.

mt DNA birkac istisna disinda sadece anneden alindigindan dolayi (yakin zamanda mt DNA´nin babadan (paternal) kalitimi birkac hayvan türünde bulunmustur. Fakat bu kalitimin ortaya cikma olasiligi cok düsüktür. Ör: farede 10.000 de 1 ´dir.) daha cok soy ve irk arastirmalarinda, özellikle caglar boyunca irklarin ne zaman ayrildiklarini tahmin etmekte kullanilmaktadir.