Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (ing. United Nations Framework Convention on Climate Change, UNFCCC), Birleşmiş Milletler öncülüğünde imzalanan küresel ısınmaya yönelik hükümetlerarası ilk çevre sözleşmesidir. Sözleşme; insan kaynaklı çevresel kirliliklerin iklim üzerinde tehlikeli etkileri olduğunu kabul ederek atmosferdeki sera gazı oranlarını düşürmeyi ve bu gazların olumsuz etkilerini en aza indirerek belli bir seviyede tutmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda genel ilkeler, eylem stratejileri ve ülkelerin yükümlülüklerini düzenlemektedir. Sözleşme; hükümetlerarası düzeyde iklim değişikliğine yönelik ilk çevre mutabakatı olmasıyla önemli olsa da yaptırım gücü zayıftır, taraf ülkeler iyi niyet düzeyinde sözleşmeyi desteklemişlerdir. Bu sözleşme kapsamında 1997 yılında imzalanan Kyoto Protokolü daha somut hedefler içermektedir.

Sözleşme (kısaca İDÇS), 1992 yılında Brezilya'nın Rio de Janeiro kentinde düzenlenen “Rio Çevre ve Kalkınma Konferansı”nda imzaya açılmış ve ülkelerin onaylamasıyla 21 Mart 1994 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Konferansta ayrıca “Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi” ve “Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi” kabul edilmiştir.

Sözleşme

İnsan faaliyetleri sonucu atmosferde sera gazları oranı artmaktadır. Sera gazları atmosferde doğal olarak bulunuyorsa da bu gazların oranının artması sera etkisi'ne yol açmakta ve küresel ısınmaya sebep olmaktadır. Bu sözleşme; küresel ısınma sorununa küresel ölçekte çözüm getirme çabasıdır. Sözleşme; Birleşmiş milletler öncülüğünde Hükümetlerarası düzeyde imzalanmıştır. Sözleşmeye 191 ülke ve Avrupa Birliği taraf olmuştur.

EK-1

EK-1'de 40 ülke ve Avrupa Birliği bulunmaktadır. Bu ülkeler sanayileşmiş ülkeler ve piyasa ekonomisine geçiş ülkeleri olarak 2 grupla sınıflandırılır:

Almanya, ABD, Avustralya, Avusturya, Belarus, Belçika, Beyaz Rusya, Bulgaristan, Çekoslovakya, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, İngiltere ve Kuzey İrlanda, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Japonya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Kanada, Macaristan, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, Türkiye, Ukrayna, Yeni Zelanda, Yunanistan.

EK-2

EK-2'de 23 ülke ve Avrupa Birliği bulunmaktadır. Türkiye kendi isteğiyle EK-2 listesinden çıkarılarak 2001 yılında EK-1 geçiş ekonomisi sınıfına dahil oldu. Bu ülkeler iklim değişikliğiyle mücadelede maddi kaynak gereken ülkelere destekte bulunan sanayileşmiş ülkelerdir:

Almanya, ABD, Avustralya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İngiltere ve Kuzey İrlanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Japonya, Lüksemburg, Kanada, Norveç, Portekiz, Yeni Zelanda, Yunanistan.

Taraflar Konferansı

Sözleşmenin yürürlüğe girdiği 1994 yılından sonra her yıl taraflar konferansı düzenlenmektedir. Bu toplantılar kısaca "COP" olarak da adlandırılır. (Conferences of the Parties). Bu konferanslar arasında en önemlisi 1997 yılında düzenlenen üçüncü taraflar konferansıdır. Konferansta Kyoto Protokolü imzalanmıştır.

1995 - COP 1, Berlin Zirvesi, Almanya

28 Mart - 7 Nisan 1995 tarihleri arasında, Almanya'nın Berlin kentinde, İDÇS kapsamında düzenlenen ilk taraflar konferansıdır. Almanya Çevre Bakanı Angela Merkel'in başkanlık ettiği konferansta alınan kararla Bilimsel ve Teknolojik Danışma Yardımcı Organı (SBSTA) ve Yürütme Yardımcı Organı (SBI) adında yardımcı kurumlar oluşturulmuştur. Konferansta bir protokol oluşturularak ülkelerin karbon gazı salınımlarını 1990 yılına göre 2005 yılına kadar %20 oranında azaltmaları hedeflenmiştir. Ancak protokol kabul edilmemiş ve bunun yerine ilgili 2 yıllık bir süreç başlatılması kararı alınmıştır. Bu süreçteki çalışmalar iki yıl sonra Kyoto Protokolü'nü getirmiştir.

1996 - COP 2, Cenevre, İsviçre

1996 Temmuz ayında İsviçre'nin Cenevre kentinde düzenlendi. Bakanlar Deklarasyonu 18 Temmuzda yayımlandı:

• Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nin iklim değişikliğiyle ilgili ikinci değerlendirme raporu kabul edildi.
• Genel politikaların ülkelerin lehine olacak şekilde esnetilmesi talebi reddedildi.
• Yasal bağlayıcılığı olan orta vadeli hedeflerin oluşturulması gerektiği kararına varıldı.

1997 - COP 3, Kyoto, Japonya

Aralık 1997'de Japonya'nın Kyoto kentinde gerçekleşti. Yoğun görüşmelerin ardından Kyoto Protokolü kabul edildi. Endüstrileşmiş ve bazı Orta Avrupa ülkeleri (tüm ek-2 ülkeleri) 2008-2010 yılları arasındaki ilk emisyon bütçe döneminde sera gazı emisyon oranlarını 1990 yılına göre yaklaşık %6-%8 oranında azaltmayı taahhüt etti. Dünyada en çok sera gazı emisyonuna sahip ülke olan ABD ise %7 oranında azaltacağını kabul etse de 2001 yılında ABD yönetimi açıkça protokolü reddettiğini açıkladı.

1998 - COP 4, Buenos Aires

Aralık 1998'de Arjantin'in başkenti Buenos Aires'te gerçekleşti. Kyoto'da karara bağlanamayan bazı sorunların çözüme kavuşturulması hedefleniyordu. Ancak Kyoto Protokolü'nün uygulanmasındaki güçlükler nedeniyle, protokolün uygulanabilirliğini sağlamak için 2 yıllık bir "Eylem Planı" kabuledildi.

1999 - COP 5, Bonn, Almanya

5 Ekim-5 Aralık 1999 tarihleri arasında Almanya'nın Bonn kentinde düzenlendi. Teknik bir toplantı düzeyinde geçti ve önemli kararlara varılamadı.

2000 - COP 6, The Hague (Lahey), Hollanda

13-25 Aralık 2000 tarihleri arasında Hollanda'nın Lahey kentinde düzenlendi.

2001 - COP 6, Bonn, Almanya

2001 - COP 7, Marakeş, Fas

2002 - COP 8, Yeni Delhi, Hindistan

2003 - COP 9, Milano, İtalya;

2004 - COP 10, Buenos Aires, Arjantin

2005 - COP 11/MOP 1, Montreal, Kanada

2006 - COP 12/MOP 2, Nairobi, Kenya

2007 - COP 13/MOP 3, Bali, Endonezya

Ana madde: 2007 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı

2008 - COP 14/MOP 4, Poznań, Polonya

2009 - COP 15/MOP 5, Kopenhag, Danimarka

Ana madde: 2009 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı

2010 - COP 16/MOP 6, Meksika

Dış bağlantılar

• İDÇS resmi web sitesi
• Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli resmi web sitesi