Pierre Abélard: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Cekli829 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
28.442 değişiklik
Sayfa içeriği '{{Geçmiş birleştir|Pierre Abélard}}' ile değiştirildi
Değişiklik özeti yok
1. satır: 1. satır:
{{Birleş|Petrus Abaelardus}}
{{Geçmiş birleştir|Pierre Abélard}}
{{Filozof bilgi kutusu |
<!-- Sayfayı düzenlemek için liste -->
<!-- Filozof Kategorisi -->
bölge = [[Batı felsefesi]] |
çağ = [[Skolastik felsefe]], [[Ortaçağ felsefesi]]|
color = #B0C4DE |

<!-- Resim -->
resim_adı = Heloïse et d'Abélard.jpg|[[Jean Vignaud]]'un çiziminden Abaelardus ve Héloise

<!-- Bilgi -->
isim = Pierre Abélard|
doğum_tarihi = [[1079]]|

ölüm_tarihi = [[21 Nisan]] [[1142]]|
okul/gelenek = [[Skolastisizm]]|
ilgilendikleri = [[Teoloji|Tanrıbilim]], [[mantık]], [[dil felsefesi]], [[mistisizm]], [[diyalektik]], [[etik]], [[adcılık]]|
etkilendikleri = [[Augustinus]], [[Aristoteles]], [[Boethius]], [[Porphyrios]], [[Champeauxlu Guillaume]], [[Compiègneli Roscelinus]], [[Stoacılık|Stoacılar]]|
etkiledikleri = [[Salisbury'li John]]|
katkıları = |
}}

'''Pierre Abélard''' veya '''Pierre Abailard''' veya '''Pierre Abeilard''' ('''Petrus Abelardus''') (d. [[1079]], [[Nantes]] yakınlarında [[Le Pallet]], [[Bretanya]] - ö. [[21 Nisan]] [[1142]], Chalon-sur-Saone yakınlarında Saint Marcel Manastırı, [[Burgonya]]), [[Fransız]] skolastik düşünürü, tanrıbilimci; dil, diyalektik ve ahlak filozofu.<ref>Okuldan okula dolaşarak verdiği diyalektik ve tanrıbilim dersleriyle "Palatinumlu Gezimci" adını almıştır.</ref> Tümeller sorununa getirdiği çözüm ve diyalektiği özgün kullanım biçimiyle tanınan [[Fransız]] ilahiyatçı ve felsefeci. Ayrıca şiirleri ve Héloise ile yaşadığı aşk macerasıyla da ünlüdür.

[[1079]]'da doğmuş, [[1142]]'de ölmüştür.

== Gençlik yılları ==
Abaelardus'un yaşamı üstüne oldukça geniş bilgi vardır. Bunun başlıca nedeni ünlü ''Historia Calamitatum'' ([[Bir Mutsuzluk Öyküsü]], [[1988]]) adlı yapıtında kendi yaşamına oldukça geniş yer vermiş olmasıdır. Abaelardus, [[Loire]]'ın güneyinde, Bretanya'da bir şovalyenin oğlu olarak dünyaya geldi. Kendisine kalacak mirası ve askerlik mesleğini seçmesini isteyen ailesinin beklentisi bir yana iterek Fransa'da felsefe, özellikle de mantık eğitimine yöneldi. Felsefede karşıt uçları temsil eden öğretmenleri Compiégne'li Roscelin ve Champeaux'lu Guillamue ile sert tartışmalara girişti. Roscelin, tümellerin birtakım sözcüklerden ibaret olduğunu öne süren adcı (nominalist) düşünürlerdendi. Guillaume ise [[Paris]]'te tümellerin gerçekten var olduğuna inanan bir tür Platoncu gerçekçiliği savunuyordu. Abaelardus kendi mantık yazılarında bağımsız bir dil felsefesini başarıyla geliştirdi. Sözcüklerin anlamlı bir biçimde nasıl kullanılabileceğini gösterirken, bir yandan da fiziğin alanına giren şey'lerin (res) doğruluğunu kanıtlamakta dilin tek başına yeterli olmayacağını vurguladı.

== Felsefesi ==
=== Dil felsefesi ve mantık ===
"[[Tümeller Tartışması]]"nı başlatmış, mantık konusundaki temel çalışması ''Logica Ingredientibus'' (Yeni Başlayanlar İçin Mantık / Porphyrios Üstüne Yorumlar) aracılığıyla özgün bir dil felsefesi ve mantık kuramı geliştirmiştir.<ref>Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, sf. 3-4</ref>

=== Etik ===
Abelardus, etik konusundaki düşüncelerini ortaya koyduğu ''Ethica'' (Etik) diye de bilinen ''Scito te Ipsum'' (Kendini Tanı / Bil) ve ''Dialogus Inter Philosophum, Indaeum et Christianum'' (Filozof, Yahudi ve Hıristiyan Arasında Dİyalog) adlı yapıtlarında insan ilşkilerindeki öznel öğeyi kurgular ve "yönelim"in ya da "niyet"in bir eylemin ahlaki niteliğindeki önemi üzerinde durur.<ref name="s4">Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, sf. 4</ref>

=== Tanrıbilim ===
Abelardus, tanrıbilime ilişkin düşüncelerini ise ortak izleklerini tanrıbilimin temel kavramlarından biri olan "üçleme"nin oluşturduğu Theologia Summi Boni (En Yüce İyinin Tanrıbilimi), Introductio ad Theologiam (Tanrıbilime Giriş) ve Theologia Christiana (Hıristiyan Tanrıbilimi) adlı yapıtlarında sunmuştur.<ref name="s4" />

== Eserleri ==
[[Dosya:Edmund Blair Leighton - Abaelard Und Seine Schülerin Heloisa.jpg|Abelardus ve öğrencisi Héloïse, çizen [[Edmund Blair Leighton]]|thumb|left|125px]]
* Historia Calamitatum (Felaketler Tarihi / Bir Mutsuzluk Öyküsü)
* Logica Ingredientibus (Yeni Başlayanlar İçin Mantık / Porphyrios Üstüne Yorumlar)
* Ethica (Etik) ya da Scito te Ipsum (Kendini Tanı / Bil)
* Dialogus Inter Philosophum, Indaeum et Christianum (Filozof, Yahudi ve Hıristiyan Arasında Diyalog)
* Theologia Summi Boni (En Yüce İyinin Tanrıbilimi)
* Introductio ad Theologiam (Tanrıbilime Giriş)
* Theologia Christiana (Hıristiyan Tanrıbilimi)
* Sic et Non (Evet ve Hayır / Hem Öyle Hem Öyle Değil)
* Dialectica (Diyalektik)
* Grammatica (günümüze ulaşmamıştır.)

== İleri okuma ==
* Ortaçağ Düşüncesi / Batı Felsefesi Tarihi (İki Cilt) PARADİGMA YAYINLARI W. T. Jones, 2006; Orijinal Adı: A History of Western Philosophy / The Medieval Mind
* [http://plato.stanford.edu/entries/abelard/ Peter Abelard] Stanford Üniversitesi Felsefe Ansiklopedisi, Abelard biyografisi
* [http://www.abelard.org/abelard/abel-hi.htm Pierre (Peter) Abelard of Le Pallet, introduction] Kısa biyografi
* [[Étienne Gilson|Gilson, Etienne.]] ''Heloise and Abelard''
* Clanchy, M.. ''Abelard: A Medieval Life.'' Oxford: Blackwell, 1997. En kapsamlı biyografisi.
* Marenbon, John. ''The Philosophy of Peter Abelard.'' Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
* Brower, Jeffrey, and Kevin Guilfoy. ''The Cambridge Companion to Abelard.'' Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
* Mews, J., Constant et.al. ''The Lost Love Letters of Heloise and Abelard : Perceptions of Dialogue in Twelfth-Century France.'' Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2001.
* Mews, Constant. ''Abelard and Heloise.'' Oxford Oxfordshire: Oxford University Press, 2005.
* Charles de Remusat's ''Abelard'' (2 vols., 1845)
* Chevalier, C.U. "Abailard" in ''Repertoire des sources historiques du moyen age''. Bibliographie,. Paris: Societe bibliographique, 1877-1903.
[[Dosya:Abelard and Heloise.jpeg|thumb|150px|Abelardus ve Héloïse'in 14<sup>yy</sup> ikonasında tasviri]]

== Ayrıca bakınız ==
* [[Diyalektik]]
* [[Adcılık]]
* [[Nominalizm]]
* [[Tümeller Tartışması]]
* [[Skolastik felsefe]]
* [[Ortaçağ felsefesi]]
* [[Skolastisizm]]
* [[Etik]]
* [[Ahlak]]
* [[Teoloji|Tanrıbilim]]
* [[Dil felsefesi]]
* [[Mistisizm]]
* [[Spiritüalizm]]

== Dış bağlantılar ==

[[Dosya:AbelardHeloiseTomb.jpg|thumb|right|300px|Abelardus'un, Héloïse ile bulunduğu mezarı]]
* [http://www.kimkimdir.gen.tr/kimkimdir.php?id=2746 Abbagnano biyografisi]
* [http://www.edebiyatdergisi.hacettepe.edu.tr/2003201MehmetAliSari.pdf Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Dergisi'nden pdf]
* [http://plato.stanford.edu/entries/abelard/ Peter Abelard] from the [[Stanford Encyclopedia of Philosophy]]
* [http://www.formalontology.it/abelard.htm Semantics and ontology in the thought of Peter Abelard]
* [http://www.bbc.co.uk/radio4/history/inourtime/inourtime_20050505.shtml Abelard and Heloise] from [[In Our Time (BBC Radio 4)]]
* [http://www.abelard.org/france/le-pallet.php Le Pallet, birthplace of Pierre Abélard, in pictures]
* [http://individual.utoronto.ca/pking/miscellaneous/Abelard.DLB.pdf Peter King, Abelard biography]
* [http://plato.stanford.edu/entries/abelard/ Peter King, Abelard biography] in the [http://plato.stanford.edu/ Stanford Encyclopedia of Philosophy.]
* [http://www.sacred-texts.com/chr/aah/index.htm ''The Love Letters of Abelard and Heloise'']. Trans. by Anonymous (1901).
{{Vikiler|
commons=Category:Peter Abelard |
wikispecies= |
wikt= |
b= |
s= |
q= Peter Abelard |
n= |
m= |
}}
== Notlar ve kaynaklar ==
{{kaynakça}}

{{DEFAULTSORT:Abelard, Pierre}}
[[Kategori:1079 doğumlular]]
[[Kategori:1142 yılında ölenler]]
[[Kategori:12. yüzyılda Fransa]]
[[Kategori:Fransız filozoflar]]
[[Kategori:Fransız mantıkçılar]]
[[Kategori:Fransız tanrıbilimciler]]
[[Kategori:Ölmüş insanlar]]

[[ar:بيار أبيلار]]
[[be:П'ер Абеляр]]
[[bg:Пиер Абелар]]
[[bs:Pjer Abelar]]
[[ca:Pere Abelard]]
[[co:Pierre Abélard]]
[[cs:Pierre Abélard]]
[[cy:Pierre Abélard]]
[[da:Peter Abelard]]
[[de:Petrus Abaelardus]]
[[el:Πέτρος Αβελάρδος]]
[[en:Peter Abelard]]
[[eo:Abelardo]]
[[es:Pedro Abelardo]]
[[et:Pierre Abélard]]
[[fa:پی‌یر آبلار]]
[[fi:Pierre Abélard]]
[[fr:Pierre Abélard]]
[[ga:Pierre Abélard]]
[[gl:Pierre Abélard]]
[[he:פייר אבלר]]
[[hr:Petar Abelard]]
[[hu:Pierre Abélard]]
[[id:Petrus Abelardus]]
[[it:Pietro Abelardo]]
[[ja:ピエール・アベラール]]
[[ka:პიერ აბელარი]]
[[kk:Пьер Абеляр]]
[[ko:피에르 아벨라르]]
[[la:Petrus Abaelardus]]
[[lmo:Abelard]]
[[lv:Pjērs Abelārs]]
[[ml:പീറ്റർ അബലാർഡ്]]
[[ms:Pierre Abélard]]
[[nl:Petrus Abaelardus]]
[[nn:Pierre Abélard]]
[[no:Peter Abelard]]
[[pl:Piotr Abelard]]
[[pt:Pedro Abelardo]]
[[ro:Pierre Abélard]]
[[ru:Пьер Абеляр]]
[[scn:Petru Abbilardu]]
[[sk:Pierre Abélard]]
[[sl:Pierre Abélard]]
[[sr:Пјер Абелар]]
[[sv:Pierre Abélard]]
[[uk:П'єр Абеляр]]
[[vi:Pierre Abélard]]
[[yo:Peter Abelard]]
[[zh:彼得·阿伯拉]]

Sayfanın 21.55, 9 Eylül 2011 tarihindeki hâli

Pierre Abélard
Doğumu1079
Ölümü21 Nisan 1142
ÇağıSkolastik felsefe, Ortaçağ felsefesi
BölgesiBatı felsefesi
OkuluSkolastisizm
İlgi alanlarıTanrıbilim, mantık, dil felsefesi, mistisizm, diyalektik, etik, adcılık
Etkilendikleri
Etkiledikleri

Pierre Abélard veya Pierre Abailard veya Pierre Abeilard (Petrus Abelardus) (d. 1079, Nantes yakınlarında Le Pallet, Bretanya - ö. 21 Nisan 1142, Chalon-sur-Saone yakınlarında Saint Marcel Manastırı, Burgonya), Fransız skolastik düşünürü, tanrıbilimci; dil, diyalektik ve ahlak filozofu.[1] Tümeller sorununa getirdiği çözüm ve diyalektiği özgün kullanım biçimiyle tanınan Fransız ilahiyatçı ve felsefeci. Ayrıca şiirleri ve Héloise ile yaşadığı aşk macerasıyla da ünlüdür.

1079'da doğmuş, 1142'de ölmüştür.

Gençlik yılları

Abaelardus'un yaşamı üstüne oldukça geniş bilgi vardır. Bunun başlıca nedeni ünlü Historia Calamitatum (Bir Mutsuzluk Öyküsü, 1988) adlı yapıtında kendi yaşamına oldukça geniş yer vermiş olmasıdır. Abaelardus, Loire'ın güneyinde, Bretanya'da bir şovalyenin oğlu olarak dünyaya geldi. Kendisine kalacak mirası ve askerlik mesleğini seçmesini isteyen ailesinin beklentisi bir yana iterek Fransa'da felsefe, özellikle de mantık eğitimine yöneldi. Felsefede karşıt uçları temsil eden öğretmenleri Compiégne'li Roscelin ve Champeaux'lu Guillamue ile sert tartışmalara girişti. Roscelin, tümellerin birtakım sözcüklerden ibaret olduğunu öne süren adcı (nominalist) düşünürlerdendi. Guillaume ise Paris'te tümellerin gerçekten var olduğuna inanan bir tür Platoncu gerçekçiliği savunuyordu. Abaelardus kendi mantık yazılarında bağımsız bir dil felsefesini başarıyla geliştirdi. Sözcüklerin anlamlı bir biçimde nasıl kullanılabileceğini gösterirken, bir yandan da fiziğin alanına giren şey'lerin (res) doğruluğunu kanıtlamakta dilin tek başına yeterli olmayacağını vurguladı.

Felsefesi

Dil felsefesi ve mantık

"Tümeller Tartışması"nı başlatmış, mantık konusundaki temel çalışması Logica Ingredientibus (Yeni Başlayanlar İçin Mantık / Porphyrios Üstüne Yorumlar) aracılığıyla özgün bir dil felsefesi ve mantık kuramı geliştirmiştir.[2]

Etik

Abelardus, etik konusundaki düşüncelerini ortaya koyduğu Ethica (Etik) diye de bilinen Scito te Ipsum (Kendini Tanı / Bil) ve Dialogus Inter Philosophum, Indaeum et Christianum (Filozof, Yahudi ve Hıristiyan Arasında Dİyalog) adlı yapıtlarında insan ilşkilerindeki öznel öğeyi kurgular ve "yönelim"in ya da "niyet"in bir eylemin ahlaki niteliğindeki önemi üzerinde durur.[3]

Tanrıbilim

Abelardus, tanrıbilime ilişkin düşüncelerini ise ortak izleklerini tanrıbilimin temel kavramlarından biri olan "üçleme"nin oluşturduğu Theologia Summi Boni (En Yüce İyinin Tanrıbilimi), Introductio ad Theologiam (Tanrıbilime Giriş) ve Theologia Christiana (Hıristiyan Tanrıbilimi) adlı yapıtlarında sunmuştur.[3]

Eserleri

Abelardus ve öğrencisi Héloïse, çizen Edmund Blair Leighton
  • Historia Calamitatum (Felaketler Tarihi / Bir Mutsuzluk Öyküsü)
  • Logica Ingredientibus (Yeni Başlayanlar İçin Mantık / Porphyrios Üstüne Yorumlar)
  • Ethica (Etik) ya da Scito te Ipsum (Kendini Tanı / Bil)
  • Dialogus Inter Philosophum, Indaeum et Christianum (Filozof, Yahudi ve Hıristiyan Arasında Diyalog)
  • Theologia Summi Boni (En Yüce İyinin Tanrıbilimi)
  • Introductio ad Theologiam (Tanrıbilime Giriş)
  • Theologia Christiana (Hıristiyan Tanrıbilimi)
  • Sic et Non (Evet ve Hayır / Hem Öyle Hem Öyle Değil)
  • Dialectica (Diyalektik)
  • Grammatica (günümüze ulaşmamıştır.)

İleri okuma

  • Ortaçağ Düşüncesi / Batı Felsefesi Tarihi (İki Cilt) PARADİGMA YAYINLARI W. T. Jones, 2006; Orijinal Adı: A History of Western Philosophy / The Medieval Mind
  • Peter Abelard Stanford Üniversitesi Felsefe Ansiklopedisi, Abelard biyografisi
  • Pierre (Peter) Abelard of Le Pallet, introduction Kısa biyografi
  • Gilson, Etienne. Heloise and Abelard
  • Clanchy, M.. Abelard: A Medieval Life. Oxford: Blackwell, 1997. En kapsamlı biyografisi.
  • Marenbon, John. The Philosophy of Peter Abelard. Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
  • Brower, Jeffrey, and Kevin Guilfoy. The Cambridge Companion to Abelard. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
  • Mews, J., Constant et.al. The Lost Love Letters of Heloise and Abelard : Perceptions of Dialogue in Twelfth-Century France. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2001.
  • Mews, Constant. Abelard and Heloise. Oxford Oxfordshire: Oxford University Press, 2005.
  • Charles de Remusat's Abelard (2 vols., 1845)
  • Chevalier, C.U. "Abailard" in Repertoire des sources historiques du moyen age. Bibliographie,. Paris: Societe bibliographique, 1877-1903.
Abelardus ve Héloïse'in 14yy ikonasında tasviri

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Abelardus'un, Héloïse ile bulunduğu mezarı
Vikipedi'nin kardeş projelerinden

hakkında daha fazla bilgi edinin
Commons'ta ara Commons'ta dosyalar
Vikisöz'de ara Vikisöz'de alıntılar

Notlar ve kaynaklar

  1. ^ Okuldan okula dolaşarak verdiği diyalektik ve tanrıbilim dersleriyle "Palatinumlu Gezimci" adını almıştır.
  2. ^ Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, sf. 3-4
  3. ^ a b Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, sf. 4
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Pierre_Abélard&oldid=10035084" sayfasından alınmıştır