Şemdinli

Koordinatlar: 37°18′K 44°34′D / 37.300°K 44.567°D / 37.300; 44.567
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Şemdinli, Hakkari sayfasından yönlendirildi)
Şemdinli
İlçe
Şemdinli'den bir görünüm
Şemdinli'den bir görünüm
Hakkâri
Hakkâri
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlHakkâri
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamYakup Güven[1]
 • Belediye başkanıTahir Saklı (AK Parti)[2]
Yüzölçümü
 • Toplam1680 km²
Rakım1450 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam45,117
 • Kır
27,807
 • Şehir
15.504
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu30800
İl alan kodu438
İl plaka kodu30

Şemdinli Hakkâri ilinin 5 ilçesinden birisi ve bu ilçenin merkezi olan şehir.

Yüksekova'dan 2.110 metre yükseklikteki Haruna Geçiti ile ayrılan ilçe, Zap Suyu'nun bir kolu olan Pesan Çayı, Şemdinli Deresi ve kolları tarafından sulanan bir alandan oluşur. İran ve Kuzey Irak ile sınırdaş olan ilçe, doğal güzellikleri ve tarihi yapılarıyla dikkat çekmektedir.

Geçmiş[değiştir | kaynağı değiştir]

Asurice (Doğu Aramicesi) 'Şamizdin' adına tarihi kaynaklarda 9. yüzyıldan itibaren rastlanmaktadır.

Musul'da Nakşibendi tarikatını ihya eden Mevlana Halid-i Bağdadi'in müridi olan Seyyit Taha 19. yüzyıl başında Şemdinan bölgesindeki Nehri köyüne gelerek önemli bir medrese kurmuş, aşiretleri barıştırmış ve Osmanlı tabiiyeti altında Urmiye'den Van'a kadar uzanan alanda etkisi hissedilen bir egemenlik tesis etmiştir. 1854-58 Rus Harbinde Hakkâri aşiretlerini Osmanlı Devleti lehine seferber etmekte önemli bir rol oynayan Seyyit Taha halen Hakkâri ve Irak arasında büyük saygı ile anılır.

I. Dünya Savaşı'nda Şemdinli dört kez Rus işgaline uğramıştır. İlk işgal 5 Kasım 1914'ten Aralık 1914'e, ikinci işgal 13 Mayıs 1915'ten itibaren kısa bir süre, üçüncü işgal 1915 sonbaharından 31 Temmuz 1916'e, dördüncü işgal 10 Ağustos 1916'dan 24 Kasım 1917'ye kadar sürmüştür. Savaşı izleyen dönemde Şikak aşireti reisi İsmail Ağa (Simko), 20. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa ile işbirliği yaparak Hakkâri'den İran'ın Urmiye bölgesine çekilen Nasturilerin bölgeye dönmelerine engel olmuştur.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Toplam Şehir Kır
1927[5] 1.615 79 1.536
1935 veri yok veri yok veri yok
1940[6] 3.483 206 3.277
1945[7] 3.648 554 3.094
1950[8] 4.365 410 3.955
1955[9] 5.842 593 5.249
1960[10] 7.396 840 6.556
1965[11] 9.493 1.047 8.446
1970[12] 11.521 1.216 10.305
1975[13] 14.063 1.433 12.630
1980[14] 17.458 1.956 15.502
1985[15] 23.921 5.114 18.807
1990[16] 30.219 7.001 23.218
2000[17] 45.930 14.177 31.753
2007[18] 51.034 11.727 39.307
2008[19] 52.779 13.081 39.698
2009[20] 51.814 11.553 40.261
2010[21] 52.159 11.211 40.948
2011[22] 61.402 19.544 41.858
2012[23] 67.173 21.048 46.125
2013[24] 60.616 15.102 45.514
2014[25] 63.261 15.739 47.522
2015[26] 63.816 14.854 48.962
2016[26] 62.577 14.057 48.520
2017[26] 65.941 15.365 50.576
2018[26][a] 45.117 16.973 28.144
2019[26] 43.886 15.956 27.930
2020[26] 43.311 15.504 27.807

Not: Şemdinli ilçesi, 1929 yılında ilçe statüsünü kaybedip Yüksekova ilçesine bağlanmıştır ve 1936 yılında tekrar ilçe statüsü kazanmıştır. Bu nedenle 1935 nüfus verisi tabloda yer almamıştır.

Önemli Yerler[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Taş Köprü, Şemdinli ilçe merkezine 12 kilometre ve Bağlar Nehri köyüne 4 kilometre mesafede bulunan köprünün yüksekliği 11 metre, uzunluğu ise 21 metredir.[27]
  • Kelat Sarayı, Şemdinli ilçe merkezine 17 kilometre uzaklıkta ve Bağlar köyünün güney batısında dere kenarında bulunmaktadır.[28]
  • Kayme Sarayı, Bağlar köyünün kuzeyinde bulunmaktadır.[28]
  • Kara Kilise, Şemdinli ilçe merkezine yaklaşık olarak üç km uzaklığında Beşevler Mahallesinin kuzeyinde bulunmaktadır. Çok eski bir yapıt olduğundan çoğunluğu harabeye dönüşmüştür.

Genel Seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Parti Oy Oranı
1961 YTP %56
1965 CHP %45
1969 AP %57
1973 CHP %50
1977 CHP %43
1983 ANAP %71
1987 ANAP %75
1991 ANAP %48
1995 ANAP %33
1999 DYP %34
2002 DEHAP %28
2007 AK Parti %53
2011 Bağımsızlar %67
Haziran 2015 HDP %67
Kasım 2015 HDP %57
2018 HDP %49
2023 YSP %54

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Derecik ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2008. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2015. 
  3. ^ "5/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2012. 
  4. ^ Şemdinli Kaymakamlığı 8 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., URL erişim tarihi: 22 Temmuz 2008
  5. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  6. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  7. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  11. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  24. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  25. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  26. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Şemdinli Nüfusu - Hakkari". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Hakkari Şemdinli Nüfusu". nufusune.com. 
  27. ^ T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, URL erişim tarihi: 22 Temmuz 2008.
  28. ^ a b T.C. Hakkari Valiliği İl Müftülüğü 29 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., URL erişim tarihi: 22 Temmuz 2008.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Şemdinli&oldid=32365481" sayfasından alınmıştır