Zuiderzee
Zuiderzee | |
---|---|
![]() Johannes Janssonius tarafından yapılmış Yedi Birleşik Hollanda Cumhuriyeti haritası (1658). Haritada Zuiderzee Zuyder Zee net bir şekilde görülmektedir. | |
Ülke | ![]() |
Deniz | Zuiderzee |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 5.900 km² |




Zuiderzee (Felemenkçe: Güney Denizi), Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar Hollanda'nın kuzeybatısında yer alan ve Kuzey Denizi'ne bağlı olan büyük bir iç denizdi. 1932 yılında tamamlanan Kapatıcı Set (Afsluitdijk) ile denizle bağlantısı kesilmiş, ardından büyük ölçüde kurutularak günümüzde IJssel Gölü (IJsselmeer) adı verilen tatlı su gölüne dönüştürülmüştür .[1]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Zuiderzee, yaklaşık 100 km uzunluğunda ve 50 km genişliğinde olup, ortalama derinliği 4–5 metreydi. Kıyı şeridi yaklaşık 300 km uzunluğundaydı. İçinde Urk, Schokland, Wieringen, Marken ve Pampus gibi adalar bulunmaktaydı. Bu adaların çoğu, zamanla karayla birleşerek anakaraya katılmıştır .
Tarihi ve oluşumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Zuiderzee'nin oluşumu, 12. ve 13. yüzyıllarda meydana gelen büyük deniz taşkınlarına dayanmaktadır. Özellikle 1170 yılındaki Azizler Günü Taşkını (Allerheiligenvloed) ve 1287 yılındaki Aziz Lucia Taşkını (Sint-Luciavloed), bölgedeki doğal setlerin yıkılmasına ve tatlı su gölü olan Almere'nin tuzlu suyla dolarak genişlemesine neden olmuştur. Bu olaylar sonucunda Almere Gölü, Kuzey Denizi'nin bir koyu hâline gelmiş ve Zuiderzee adını almıştır .[1]
Ekonomik ve stratejik önemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta Çağ boyunca Zuiderzee, Hollanda'nın ticaret ve balıkçılık açısından önemli bir merkeziydi. Amsterdam, Hoorn, Enkhuizen ve Kampen gibi şehirler, Hansa Birliği ile olan ticaret ilişkileri sayesinde gelişmiştir. Ancak sık sık yaşanan taşkınlar ve denizle mücadele, bölge halkı için sürekli bir tehdit oluşturmuştur
Zuiderzee projesi
[değiştir | kaynağı değiştir]20. yüzyılın başlarında, Hollanda hükümeti, Zuiderzee'yi denizden ayırarak taşkın riskini azaltmak ve tarım için yeni topraklar kazanmak amacıyla Zuiderzee Projesini başlattı. Projenin en önemli adımı, 1927–1932 yılları arasında inşa edilen 32 km uzunluğundaki Afsluitdijk (Kapatıcı Set) oldu. Bu set, denizle bağlantıyı keserek iç denizi tatlı su gölüne dönüştürmüştür. Toprak Kazanımı (Polderler) Afsluitdijk'in tamamlanmasının ardından, gölün belirli bölgeleri setlerle çevrilerek suyu boşaltıldı ve tarım arazisi olarak kullanılmak üzere yeni topraklar elde edildi. Bu yöntemle oluşturulan başlıca polderler şunlardır: Wieringermeer (1930), Noordoostpolder (1942), Doğu Flevoland (1957) ve Güney Flevoland (1968) Bu projeler ile denizden kazanılan yeni topraklar, 1986 yılında kurulan Flevoland eyaletinin temelini oluşturmuştur .[2]
Kültürel miras
[değiştir | kaynağı değiştir]Zuiderzee'nin tarihî ve kültürel mirası, Enkhuizen şehrinde bulunan Zuiderzee Müzesinde yaşatılmaktadır. Müze, bölgenin denizcilik geçmişini, geleneksel yaşam tarzını ve el sanatlarını sergileyen iç ve dış mekân bölümlerinden oluşmaktadır .[3]
Gezilecek yerler[4]
[değiştir | kaynağı değiştir]Zuiderzee Müzesi (Enkhuizen): Bölgenin tarihini, geleneksel balıkçı köylerini ve yaşam biçimlerini anlatan açık hava müzesi.
Afsluitdijk: Zuideezee’yi denizden ayıran ikonik baraj seti; üzerinde ziyaretçi merkezi bulunmaktadır.
Lelystad Batavialand: Hollanda'nın denizcilik tarihini ve kara kazanma projelerini anlatan etkileşimli müze.
Volendam ve Marken: Geleneksel kıyafetleri, mimarisi ve limanlarıyla ünlü tarihi balıkçı kasabaları.
Günümüzde
[değiştir | kaynağı değiştir]Zuiderzee'nin yerini alan IJsselmeer, günümüzde tatlı su kaynağı, rekreasyon alanı ve taşkın kontrolü açısından önemli bir rol oynamaktadır. Ayrıca, bölgedeki eski balıkçı kasabaları turizm açısından cazibe merkezi haline gelmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Tarihi". Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025.
- ^ "Zuiderzee Projesi". 20 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025.
- ^ "Kültürel miras". Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025.
- ^ "Gezilecek Yerler". 13 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2025.