Yukarıçayırlı, Olur
| Yukarıçayırlı | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Yukarıçayırlı Yukarıçayırlı'nın Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Olur |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 92 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25650 |
Yukarıçayırlı, Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Yukarıçayırlı'nın yaygın olarak bilinen eski adı Yukarı Kızılköy'dür. Aşağıçayırlı köyünün eski adı da Aşağı Kızılköy'dür. Bu yer adları 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kızıl Köy-i Ulya (قزیل كوی علیا) ve Kızıl Köy-i Süfla (زیل كوی سفلا) olarak geçer.[4] Ancak bu iki yerleşim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Zağkos / Zağgos (زاغكوس) adıyla da tek köy olarak kaydedilmiştir. Köyün eski adının Zağkos olduğu ve ikinci bir isimle Kızıl Köy (قزل كوی) olarak kaydedildiği bu kayıttan anlaşılmaktadır. Bu arada köyün adı Gürcüce Dzağkosi (ძაღქოსი) biçiminde yazılmıştır.[5]
Yukarı Kızıl Köy, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan Tao bölgesinde yer alır. Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Zağkos veya Kızıl Köy, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Gürcistan Vilayeti içinde Penek livasına bağlı Penek nahiyesinin köylerinden biriydi. Bu tarihte köyün nüfusu 6 Hristiyan haneden oluşuyordu.[6] Osmanlı idaresinin askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında Kızıl Köy'de 33 hanede 95 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 190 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[7]
Zağkos veya Kızıl Köy, 1877-1878 savaşının ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde Kızıl Köy, Oltu sancağının Tavusker kazasının köylerinden biriydi. 1886 nüfus sayımında Kızıl Köy (Кизил-Кёй) olarak kaydedilmiş olan köyde 35 hanede, 95'i erkek ve 67'si kadın olmak üzere 162 kişi yaşıyordu. Bu tarihte köyün nüfusu "Türk" olarak kaydedilmiştir.[8] Kızıl Köy'ün nüfusu 1896 yılında 245 kişiye, 1906 yılında 313 kişiye yükselmiştir.[9] Rus idaresi sırasında köye dışarıdan yeni nüfus yerleştirildiği bu kayıtlardan anlaşılmaktadır.
Kızıl Köy, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kızıl Köy-i Ulya (Yukarı Kızıl Köy) ve Kızıl Köy-i Süfla (Aşağı Kızıl Köy) olmak üzere iki ayrı köy olarak kaydedilmiştir. Bu sırada bu iki köy, Erzurum vilayetinin Oltu kazasının Olur nahiyesine bağlıydı.[4] Yukarı Kızıl Köy, 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 147 kişiden oluşuyordu.[10] "İltibasa yol açtığı" gerekçesiyle Yukarı Kızıl Köy'ün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yukarı Çayırlı olarak değiştirilmiştir.[11] Yukarı Çayırlı köyünün nüfusu 1965 yılında 233 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 54 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Olur Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[13]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 192 km, Olur ilçe merkezine 18 km uzaklıktadır.[14] Mahalle, Olur'un kuzeydoğusunda olup, 
numaralı Olur-Oltu il yoluna, Filizli Mahallesi üzerinden, 18,8 km.'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[15]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 92[1] |
| 2021 | 88[1] |
| 2020 | 80[1] |
| 2019 | 79[1] |
| 2018 | 87[1] |
| 2017 | 76[1] |
| 2016 | 76[1] |
| 2015 | 80[1] |
| 2014 | 72[1] |
| 2013 | 73[1] |
| 2012 | 71[2] |
| 2011 | 74[2] |
| 2010 | 75[2] |
| 2009 | 78[2] |
| 2008 | 83[2] |
| 2007 | 87[2] |
| 2000 | 93[2] |
| 1990 | 155[16] |
| 1985 | 214[17] |
| 1965 | 233[18] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Olur Yukarıçayırlı Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 26 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yukaricayirli, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 225.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; III. cilt s. 569". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; II cilt s. 354, III. cilt s. 569". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020.
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 90. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, sıra no: 779". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 121, ISBN 9786052100271.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1944, s. 249.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 782". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 260.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Yukarıçayırlı Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.