Yuan Hanedanı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
11.49, 26 Eylül 2016 tarihinde 769haas (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 17642453 numaralı sürüm
Moğolca: Dai Ön Ulus
Yuan Hanedanı
Kubilay Hanlığı
1271-1368
1294 civarında Yuan Hanedanı'nın yönettiği bölgeler
1294 civarında Yuan Hanedanı'nın yönettiği bölgeler
BaşkentPekin
Yaygın dil(ler)Moğolca, Çince
HükûmetSemi-Monarşi
Han / İmparator 
• 1260-1294
Kubilay Han
• 1333-1370
Ukhaatu Han
Yasama organıKurultay
Tarihçe 
• Kuruluşu
1271
• Dağılışı
1368
Öncüller
Ardıllar
Moğol İmparatorluğu
Batı Xia Hanedanı
Kin Hanedanı (1115-1234)
Ming Hanedanı
Kuzey Yuan Hanedanı
Kubilay Han
Çin tarihi
Çin Tarihi
Çin Tarihi

Yuan Hanedanı ya da Kubilay Hanlığı, (Çince: 元朝; Pinyin: Yuáncháo; Moğolca: Dai Ön Yeke Mongghul Ulus) 1280-1368 yılları arasında Çin'i egemenliği altına alan Moğollar tarafından kurulmuş hanedan.

Kurucusu Cengiz Han'ın torunu, Tuluy (Moğolca: Толуй)'un oğlu Kubilay Han'dır. Togon Temür döneminde 1368'de başkenti Tadu (Çince: 大都 pinyin: Dàdū, Farsça: خان باليق Khān Bālīq, Türkçe: Hanbalık)'yu terk ederek kuzeye kaçmak zorunda kalmış ve hanedan Kuzey Yuan (北元) olarak adlandırılmıştı.

Aslında Doğu Avrupa ve Rusya'dan Orta Doğu'ya, Çin ve Kore'ye kadar uzanan Moğol İmparatorluğu'nun bir parçasıdır. Ancak Moğollar, İmparatorluğun içinde yalnız Çin ile ilgilenmiş, Moğol Kağanı unvanının yerine Çin İmparatoru unvanını kullanmayı yeğlemişlerdir.

Moğol yönetiminin Han Çinlilerine yaptığı dayanılmaz sömürü ve baskı, Hanların ayaklanmasına neden oldu. 1333 yılına gelindiğinde dini örgütler ve başka gizli örgütler tarafından başlatılan ayaklanmalar tüm ülkeye yayıldı. Bu dönemdeki büyük ayaklanma, Sarı Irmak’ta yapılan ıslah çalışmalarına katılan köylülerin başlattığı “Kırmızı Başörtülü Ordu”nun ortaya çıkmasıydı. “Kırmızı Başörtülü Ordu”nun Haozhou bölgesindeki birlikleri, Zhu Yuanzhang’ın liderliğinde “Moğolları kovarak Çin’i yeniden kurmak” sloganıyla geniş destek kazandı. Zhu Yuanzhang, ordusuyla birlikte 1368 yılında Dadu’yu ele geçirerek Yuan Hanedanını devirdikten sonra Ming Hanedanını kurdu.

Soyağacı

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Cengiz
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Toluy
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kubilay
5.(1274-1294)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Dolj
 
Çinkim
 
Mangala
 
Nomugan
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kamala
 
Darmabala
 
Temür
6.(1294-1307)
 
Ananda
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yesün Temür
10.(1323-1328)
 
 
 
 
 
Kayşan
7.(1307-1311)
 
Ayurbarwada
8.(1311-1320)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Arigiba
(1328)
 
Koşila
11.(1329)
 
Tok Temür
12.(1329-1332)
 
Şidebala
9.(1320-1323)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Togon Temür
14.(1338-1370)
 
Irinjibar
13.(1332)
 
El Tögüs
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ayurşiridara
15.(1370-1378)
 
Tögüs Temür
16.(1378-1388)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Yuan Hanedanı Ordusu

Yuan Hanedanı Ordusunu ağırlıklı olarak Moğol kabileleri oluşturuyordu.Orduda bozkır toplumlarında kullanılan ondalık sistem kullanılmaktaydı. Orduda dönemin barutlu silahları da bulunmaktaydı,bunlar çok sık kullanılmaktaydı.Seferberlik durumlarında Yuan Hanedanına bağlı Ongirat gibi Moğol kabileleri asker yolluyordu. Kubilay döneminde Uygur Türkleri önemli kademelere getirilmiş,Han Çinlilerinin ise bu hakları kısıtlanmıştı. Bu dönemde de Uygur Türkleri de ordunun bir parçası haline gelmişlerdir,özellikle kuşatma silahlarının yapımında Uygurların zekasından yararlanılmıştır. Han Çinlileri orduda sadece belirli pozisyonlara gelebiliyordu. Yüksek rütbeler almaları engellenmişti.Sadece garnizon askeri,muhafız alaylarına katılabiliyorlardı. Yuan Hanedanının yükseliş döneminde Han Çinlileri başka bölgelere göç etmiş ve katliamdan kaçmaya çalışmışlardır. Özellikle Uygurlara ve Moğollara yüksek rütbeler ve önemli görevler veriliyordu.[1]

  1. ^ Yuan Shu,PDF,s.87