Yomut atı
Yomut atı, bir hafif at ırkıdır. İsminin kökeni diğer Türkmen atı ırklarında olduğu gibi, onu yetiştiren Türkmen kabilesi olan Yomutlardan gelmektedir. [1] Hem atın adı hem de Türkmen klanının adı Iomud, Yomud, Yamud ve Yomut gibi birçok şekilde hecelenebilir. Yomut atı Türkmenistan'da, özellikle Daşoğuz'un vilayetlerinde ; Özbekistan'da ; Karakalpakstan'da, özellikle Harezm bölgesinde; Irak, İran ve Türkiye'de yetiştirilir. [1] Akhal-Teke'den farklı olarak, genellikle çölde veya yarı çöl alanlarda sürüler halinde tutulur. [2]
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Ahal Teke, Ersari, Göklan, Salor ve Sarik atları gibi adını kendisini yetiştiren Türkmen kabilesi olan Yomutlardan alır[1] [2] Yomutlar Hazar Denizi kıyılarında yaşarlar.
Yomut cinsinin erken tarihi, genel olarak diğer Türkmen atları gibi net değildir. Türkmen atlarının özellikleri ve çeşitli ırklar arasındaki farklılıkları, on sekizinci ve on dokuzuncu yüzyıllarda bölgedeki Batılı gezginler tarafından araştırıldı. [3] Clement Augustus de Bode, 1848'de Teke atlarının en iyi dayanıklılığa sahip olduğunu ve saf yetiştirilmiş Araplara tercih edildiğini, Yomutların ise daha hafif ve hızlı olacak şekilde üretildiğini yazar.[4]
Yirminci yüzyılda, Yomut cinsinin sayısı azaldı. 1980 yılında, Sovyet döneminde, toplam sayı 964 olarak kaydedildi, bunun 616'sı safkan olarak kabul edildi. 1983 yılında damızlık kısrak sayısını 140'tan 250'ye çıkarmak amacıyla damızlık çiftlikleri kuruldu. Türkmenistan'ın güney batısında, Etrek bölgesinde bir koruma çiftliği kuruldu. [2]:297
Yomut, Tacikistan'daki Lokai ırkının gelişmesine önemli katkıda bulundu. [5]
Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Yomut atlarının olağanüstü dayanıklılığı vardır. 1937 yılında toplanan yerel bilgilere göre, Daşoğuz'dan Etrek'e 800 km mesafeyi yedi günde koşabiliyorlardı. Dağ veya çöl arazisinde zorlanmadan 120 kg taşıyabilirler. [1]
Yomut atları genellikle gri veya kestane rengindedir bunun yanında altın kestane ve siyah da olabilirler. Aygırlar yaklaşık 152 santimetre (15 el) olabilir. Torasik çevresi yaklaşık 168 cmdir. Profil düz veya hafif dışbükeydir, Bacaklar ince ve sıklıkla eğik; yele ve kuyruk seyrek ve cilt hassastır. [2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d Ali Abbas Çınar (2001). Türkmen Atı Ve Atçılığı = Turkmen Horses and Equine Culture (in Turkish and English). Istanbul: Rota Matbaacılık. 9789759581114.
- ^ a b c d N.G. Dmitriev, L.K. Ernst (1989). Animal genetic resources of the USSR. FAO animal production and health paper 65. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations. 9251025827. Archived 13 November 2009. Also available here, archived 29 September 2017.
- ^ Ruth I. Meserve (1990). Some Remarks on the Turkmen Horse; in: Denis Sinor, (1990). Aspects of Altaic civilization III: proceedings of the thirtieth meeting of the Permanent International Altaistic Conference, Indiana University, Bloomington, Indiana, June 19–25, 1987. Bloomington, Indiana: Indiana University Research Institute for Inner Asian Studies. pages 127–141.
- ^ Clement Augustus de Bode (1848). On the Yamud and Goklan Tribes of Turkomania 21 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Journal of the Ethnological Society of London (1848-1856) 1 (1848): 60–78. DOI:10.2307/3014078. (abonelik gereklidir).
- ^ Elwyn Hartley Edwards (1994). The Encyclopedia of the Horse. London; New York; Stuttgart; Moscow: Dorling Kindersley. 0751301159.