Yaygın porsuk
| Yaygın porsuk | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Taxus baccata L., Sp. Pl.: 1040 (1753).
| |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||
Yaygın porsuk (Taxus baccata), porsukgiller (Taxaceae) familyasından çoğunlukla boylu çalı, bazen de 20 metreye değin boylanabilen sık dallı, yuvarlak tepeli bir ağaç görünümünde olan porsuk türü.
Morfoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaygın porsukta, kırmızı kahverengi olan kabuk gelişigüzel çatlar ve dökülür. Genç sürgünler, yeşil renkli ve çok elastikidir. İğne yapraklar, 1-2,5 cm uzunluğunda olup, koyu yeşil ve üst yüzleri parlaktır. İğne yaprakların uçları sivri ve enine kesitleri yassıdır. İlk görünüşte göknar, yalancı porsuk ve sekoyaların iğne yapraklarına benzerse de, onlardan bazı karakteristik özelliklerce ayrılmaktadır. Öncelikle, yaygın porsukta iğne yaprakların alt yüzlerinde belirgin stoma çizgileri yoktur. Yine iğne yaprakların enine kesitlerinde reçine kanalı bulunmaz, ötekilerde vardır.
Ekolojik özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir gölge ağacı olan yaygın porsuk, çok yavaş büyür. Donlara karşı duyarlı olup, kütük sürgünü verme yeteneğindedir. Uzun ömürlü, 2000-3000 yıl kadar yaşayabilmektedir. Makaslanarak istenilen şekil verilebildiğinden, parkçılık için aranan bir türdür.
Yayılışı[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaygın porsuğun doğal yayılış alanı Kuzey ve Orta Avrupa ile Akdeniz ülkeleri, Azor Adaları, Türkiye ve Kafkasya’dır.
Türkiye'de birçok orman alanlarında, özellikle Karadeniz ormanlarının gölgeli ve kuytu kesimlerinde tek tek bulunur. Ayancık, Bolu, Karabük, Düzce ve Yıldız Dağları’nda yayılır. Karabük ve Yenice ormanlarında en iyi gelişimini yapar. Zonguldak ili Alaplı ilçesine bağlı Gümeli beldesinin Bölüklü Yaylası Karatepe mevkiinde 1600+ ve 1000+ yaşlarında olan iki tanesi Çevre ve Orman Bakanlığınca koruma altına alınmış bölge Tabiatı Koruma Alanı ilan edilmiştir. Bu ormanlarda yer yer 35 m boy ve bir metre çap yapan bireylerine rastlanmaktadır. Az da olsa, bu yayılışı dışında güneyde Nur Dağları’nda da izlenmektedir.
Bitki sosyolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Yayılış alanlarında hiçbir zaman egemen bir orman ağacı değil, asıl ağaç türleri olan doğu ladini, Doğu Karadeniz göknarı, doğu kayını gibi türlere teker teker ya da küçük gruplar halinde karışmaktadır.
Odun özellikleri ve kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]
Odunları sert ve ağır olup, dış hava koşullarına çok dayanıklı, sarı renkli dar bir diri odun halkası ile kahverengi kırmızı öz odunu vardır. Dayanıklı ve elastiki olan odunundan eski ve Orta Çağlardan günümüze değin yay yapımında yararlanılmaktadır. Öte yandan, odunu günümüzde mobilyacılıkta, lambri, oymacılık, tornacılık ve küçük el sanatlarında kullanılmaktadır.
Yaygın porsuğun meyvelerinde bulunan kimyasallar yüzünden park ve bahçelerden kullanılması sakıncalı bir türdür. Tohumunun çevresindeki kırmızımsı yumuşak kabuk bu kimyasalları içinde barındırır.
Tohumları kuşlar tarafından ayıklanarak doğaya dışkıları ile bırakılır böylece çimlenme engeli kalkmış olur.
Resim Galerisi[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Arillus tipi meyve -
Erkek çiçekler -
-
Kabuk -
Tomurcuk -
