Yaratılışçılığın tarihi
Yaratılışçılık tarihinin temel dayanak noktası, doğal evrenin bir başlangıcının olması ve doğaüstü bir şekilde var olmaya başlamasıdır.[1][2] Genel anlamıyla yaratılışçılık terimi, bir sürü görüşü ve yorumu içinde barındırır. 19.yüzyılın sonlarına kadar çok kullanılan bir terim değildi. Yazılı tarih boyunca, birçok kişi evreni yaratılmış bir varlık olarak gördü. Dünyanın birçok yerinde antik tarihi açıklamalar, evrenin ve dünyanın yaratılışına atışta bulunur ya da bunu ima eder. Yaratılışçılığın belli tarihi yorumları değişik ölçülerde ampirik, spiritüel ve/veya felsefi incelemeler yapmış olsalar da, bunların hepsi evrenin yaratılmış olduğu görüşüne dayanıyordu. Tekvin'deki yaratılış anlatısı evrenin nasıl var olduğuna ilişkin Hristiyan ve Yahudi epistemik anlayışın temel çerçevesini oluşturdu. Buna göre evren, tanrı Yahweh'in ilahi müdahalesiyle var olmaya başlamıştır. Tarihsel olarak, bu anlatının hakiki (mecazi olmayan) yorumu, mecazi, alegorik yorumuna kıyasla daha egemen olmuştur.[3]
18. yüzyıldan bu yana, Batı medeniyetinde birçok görüş, İbrahimî dinler ve Tekvin'i jeoloji, biyoloji ve diğer fen bilimleriyle uzlaştırmaya çalıştı.[4][5] O zamanlar, yaratılışçılık kelimesi, ruhun yaratılışı doktrini manasında kullanılmaktaydı. Philip Gosse gibi türlerin diğer şeylerden ayrı olarak yaratıldığını düşünenler, yaratılışçılık savunucuları olarak anılıyordu.
20.yüzyılda yaratılışçılık kelimesi, 1920'lerin evrim karşıtı hareketi ve Genç dünya yaratılışçılığı ile ilişkilendirilmeye başlandı.Fakat bu kullanıma Yaşlı Dünya Yaratılışçıları ve teistik evrimciler karşı çıktı.Bu gruplar yaratılışı farklı şekillerde algılıyorlardı, mesela Dünya'nın yaşını ve biyolojik evrimi bilimsel olarak kabul ediyorlardı.[6]
The Genesis Flood (1961) 1954'ten sonra yayınlanan en başarılı genç dünyacı eser oldu. 1960'ların ortalarından ABD'de yaratılışçılar devlet okullarında fen derslerinde Tufan jeolojisini kullanarak bilimsel yaratılışçılığı teşvik ettiler.[7] 1975'te Daniel v. Waters davasından sonra, ABD'nin Kuruluş Hükmü'ne ve Amerikan Anayasası'nın 1. Ek Maddesi'ne aykırı olduğuna yargı tarafından karar verildi. Ders içeriği bariz İncil referanslarından arındırıldı ve yaratılışçılık bilimi olarak yeniden adlandırıldı. 1987'deki Edwards v. Aguillard davasında mahkeme,yaratılışçılık biliminin de anayasayı ihlal ettiğine karar verdi.Yaratılışa dair tüm referanslar, yaratılışçıların yeni bir bilimsel teori olarak sunduğu akıllı tasarımı ifade edecek şekilde değiştirildi. 2005'te Kitzmiller Dover davasında akıllı tasarımın bilim olmadığı ve devlet okullarında din eğitimine ilişkin anayasal sınırları ihlal ettiğine karar verildi.[8] Eylül 2012'de Bill Nye, yaratılışçı görüşlerin ABD'de bilim eğitimini ve inovasyonları tehdit ettiğini söyleyerek endişesini dile getirdi.[9][10][11]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Montgomery 2012, ss. 4-9
- ^ Numbers1992
- ^ Forster & Marston 2001.
- ^ "The evolution of creationism". GSA Today. 22 (11). Geological Society of America. Kasım 2012. ss. 4-9. doi:10.1130/GSATG158A.1. 6 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2018.
- ^ Numbers, Ronald L. "The 'Ordinary' View of Creation". Seattle, WA: Counterbalance Foundation. 12 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2010.
- ^ Haarsma 2010, p. 168, "Some Christians, often called 'Young Earth creationists,' reject evolution in order to maintain a semi-literal interpretation of certain biblical passages. Other Christians, called 'progressive creationists,' accept the scientific evidence for some evolution over a long history of the earth, but also insist that God must have performed some miracles during that history to create new life-forms. The theory of Intelligent Design, as it is promoted in North America is a form of progressive creation. Still other Christians, called 'theistic evolutionists' or 'evolutionary creationists,' assert that the scientific theory of evolution and the religious beliefs of Christianity can both be true."
- ^ Numbers, Ronald L. "Creationism". Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2009. Redmond, WA: Microsoft Corporation. 22 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2014.
- ^ Flank, Lenny (24 Nisan 2006). "Creationism/ID: A Short Legal History". 23 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2014.
- ^ Luvan, Dylan (24 Eylül 2012). "Bill Nye Warns: Creation Views Threaten US Science". Associated Press. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2014.
- ^ Fowler, Jonathan; Rodd, Elizabeth (23 Ağustos 2012). "Bill Nye: Creationism Is Not Appropriate For Children". New York: Big Think. 18 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2012.
- ^ Deiviscio, Jeffrey (3 Kasım 2014). "A Fight for the Young Creationist Mind - In 'Undeniable,' Bill Nye Speaks Evolution Directly to Creationists". New York Times. 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2014.