Yakutça

Vikipedi, özgür ansiklopedi
07.43, 16 Aralık 2016 tarihinde Bulgu (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 17940348 numaralı sürüm (k)
Yakutça
Ana dili olanlarRusya, Yakutistan Özerk Cumhuriyeti
Konuşan sayısı456,288 kişi  (tarih gerekli)
Dil ailesi
Varsayılan
  • Yakutça
Dil kodları
ISO 639-1yt
ISO 639-2sh
ISO 639-3

Yakutça, Yakut Türkçesi ya da Saha Türkçesi, Yakutların (Saha Türklerinin) konuştuğu lehçedir. Türk lehçelerinin Sibirya grubuna bağlıdır. 456.288 kişi tarafından konuşulur. Ayrıca Taymir Yarımadası'nın doğusunda yaşayan halkların ticaret dilidir (Ruslar hariç). Yakutçaya Sahaca da denir. Bu lehçeyi konuşanların çoğunluğu Rusya Federasyonu'na bağlı Saha Cumhuriyeti'nde yaşar.

Yakutça bazı tümceler

  • Olorbuttâğar ülelêbit orduk = Çalışmak oturmaktan daha iyi(dir).
  • Min ubayım saha oskuolatıgar bâr = Benim abim Yakut okulundadır.
  • Bihigi at mïnen barıahpıt = Biz at(a) binip gideceğiz.
  • Haydah oloroğut? = Nasılsınız? ("Nasıl yaşıyorsunuz?")
  • En olus türgennik sanarağın = Sen çok hızlı konuşuyorsun.
  • Min sahalıı kıratık öydüübün = Ben Yakutça biraz anlarım.
  • Bihigi sarsıarda erde turabıt = Biz sabahleyin erken kalkarız.
  • Ol oğo tüün ıtıır = O çocuk gece(leri) ağlar.
  • Miehe sıttık hâta uonna holuoha nâda = Bana yastık kılıfı ile galoş gerek.
  • Bu son sieğe olus kılgas = Bu ceket(in) yen(leri) çok kısa.

Ben:Min (Мин) Sen:En (Ен) O:Kini veya Ol (Кини, ол)

Biz:Bihigi (Биһиги) Siz:Éhigi (Эһиги) Onlar:Kinilér veya Olor (кинилэр, олор)

Yakutça rakamlar

0 - nul. 1 - biir. 2 - ikki. 3 - üs. 4 - tüört. 5 - bies. 6 - alta. 7 - sette. 8 - ağıs. 9 - toğus. 10 - uon. 11 - uon biir. 12 - uon ikki 13 - uon üs. 14 - uon tüört. 15 - uon bies. 16 - uon alta. 17 - uon sette. 18 - uon ağıs. 19 - uon toğus. 20 - süürbe. 21 - süürbe biir. 30 - otut. 40 - tüört uon. 50 - bies uon. 60 - alta uon. 70 - sette uon. 80 - ağıs uon. 90 - toğus uon. 100 - süüs. 200 - ikki süüs. 561 - bies süüs alta uon biir

Saha Türkçesi, Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesi karşılaştırmaları

Türkiye Türkçesinde Türkçe menşeli söz başlarındaki Y ile başlayan sözcükler Kırgız Türkçesinde "C" sesi ile söylenirken Saha Türkçesinde "S" olmuştur. Öz Türkçede "Y" olan bu imce zaman içinde Türk topluluklarında Y>C>S şeklinde değişime uğramıştır. Türkiye, KKTC, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan ve Doğu Türkistan'da "Y" ile söylenirken Kazakistan'da "J", Kırgızistan'da "C", Altay, Hakas ve Tıva'da "Ç", Saha(Yakut) Yerinde ise bu imce "S" olmuştur.

TÜRKİYE TÜRKÇESİ (Y) KIRGIZ TÜRKÇESİ (C) SAHA TÜRKÇESİ (S) Кыргыз түркчеси Саха түркчеси Түркийе түркчеси
yıl Cıl Sıl жыл Сыл йыл  
yağmur camgır Samıır жамгыр самыыр яғмур  
Yaka caka Sağa жака саҕа яка  
yalamak caloo Salaa жалоо салаа яламак  
Yaş caş Saas жаш саас яш  
yaşdaş caştaş Saastıı kihi жашташ саастыы киһи яшдаш  
Yat cat Sit- жат сит ят  
yedi ceti Sette жети сэттэ еди  
Yel cel Siel жел сиэл ел  
yeni cañı Saña жаңы саҥа ени  
Yeniden cañıdan Sañattan жаңыдан саҥаттан енидең  
yer cer Sir жер сир ер  
Yumak (yıkamak) cuu- Suuy- жуу сууй юмак(йыкамак)  
Yıldız cıldız Sulus жылдыз сулус йылдыз  
Yirmi cıyırma Süürbe жыйырма сүүрбэ йирми  
Yok (hayır) cok Suox жок суох ёк (хайыр)  
Yol col Suol жол суол ёл  
Yumurta cumurtka Sımmııt жумуртка сымыыт юмурта  
Yumuşak cumşak Sımnağas жумшак сымнаҕас юмушак  
Yüz cüz Süüs жүз сүүс йүз  

Saha / Yakut alfabesi / Саха алфавита

А а Б б В в Г г Ҕ ҕ Д д Дь дь Е е
Ё ё Ж ж З з И и Й й К к Л л М м
Н н Ҥ ҥ Нь нь О о Ө ө П п Р р С с
Һ һ Т т У у Ү ү Ф ф Х х Ц ц Ч ч
Ш ш Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я

Kaynakça

Saha dili karşılaştırmalı sözlükler

  • Yuriy Vasiliev (Cargıstay) . Türkçe - Sahaca (Yakutça) Sözlük (Turkish- Sakha Dictionary). Ankara: Türk Dil Kurumu, 1995 . Orijinal yumuşak plastik cildinde. Cildi çok az yorgun. 312 s. 13x19 ISBN /

Sahaca içerikler

Dış bağlantılar

[Saxaca - İngilizce Sözlük Сахалыы-Англиялыы Тылдьыта http://home.uchicago.edu/~straughn/sakhadic.pdf]