Yürünebilirlik
,_Montreal_2005-10-21.JPG)
Yürünebilirlik, bir bölgenin yürümek için ne kadar uygun olduğunun ölçüsüdür. Yürünebilirliğin sağlık, çevre ve ekonomi üzerine faydaları vardır.[1] Varlığına veya yokluğuna ve niteliğine göre patika, kaldırım veya diğer kaldırımların yaya geçiş hakkı, trafik ve yol koşulları, arazi kullanım modeli, bina erişilebilirliği ve güvenlik, yürünebilirliği etkileyen faktörlerin arasındadır.[2] Yürünebilirlik sürdürülebilir şehir planlamacılığında önemli bir konsepttir.[3] İklim Düşü Projesi bir araç olarak şehirleri iklim değişikliğine uygun hale getirmede şehirleri yürünebilir yapmayı önemli bir çözüm olarak tanımlar: karbon emisyonlarını azaltır ve hayat kalitesini arttırır.[4]
Yaya bölgesi, yayaların diğer yol kullanıcılarına göre öncelikli veya münhasır kullanım hakkına sahip olduğu bir trafik alanıdır. genellikle sadece belirli zamanlarda (örneğin mal teslim etmek veya ikamet etmek için) erişim hakları vardır, özellikle motorlu trafik. Yaya bölgesi birkaç yaya caddesinden oluşabilir ve genellikle bir şehrin, mahallenin veya yerleşimin iç bölgesinde yer alır.
Sokak alanının tasarımı yaya trafiğinin ihtiyaçlarına göre uyarlanır; kaldırımın ve mobilyaların (banklar, aydınlatma, çeşmeler ve ağaçlar) çekici bir yüzey tasarımı, konaklama kalitesini artırmayı amaçlayan bir tasarım etkisi yaratır. Yaya bölgeleri genellikle mağazalar, restoranlar, kafeler ve turistik yerler ile sıralanır.
Avrupa'da yaya yolları[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk yaya bölgelerinin planlanması ve kurulması 1950'lerde Avrupa'da başlamıştır. Bundan önce, ABD'deki Mackinac Adası ve Arjantin'in başkenti Buenos Aires gibi çeşitli yerlerde arabasız bölgeler ve arabasız caddeler kurulmuştu. Kaldırımlar da değiştirildi ve yayalar için yeniden tasarlandı. Cadde bugün hala bir yaya bölgesidir.
Bazı durumlarda 1950'lerde, İkinci Dünya Savaşı'nda yıkılan şehir merkezlerini yeniden inşa etme fırsatı, modern kentsel gelişimin bir unsuru olarak yaya bölgelerini planlamak ve kurmak için kullanıldı. Bu kavram, 1970'lerden itibaren trafik, alışveriş ve konutları mekansal olarak ayırmak ve aynı zamanda ana trafik akışlarının bir araya getirilmesini sağlamak için giderek daha fazla uygulandı. Yaya bölgeleri aynı zamanda tarihi eski şehir bölgelerini iyileştirmek için de kurulmuştur, çünkü dar sokaklar zaten artan araç trafiğiyle başa çıkamamaktaydı; en azından Batı Almanya'da savaştan sonraki on yıllarda yaygın olan araba dostu mahalleler yaratmak için büyük ölçekli yıkımlar, tarihi binalara verilen değerin artması nedeniyle artık giderek daha fazla reddedilmekteydi. O zamandan beri yaya bölgeleri, yaya trafiğini motorlu özel ve toplu taşıma araçlarından ayıran ve çok katlı otoparkların, park yönlendirme sistemlerinin ve ayrıca tünellerde çalışan demiryollarının inşasıyla birlikte bireysel trafik akışlarının kalitesini düzenleyen ve optimize eden kentsel planlamanın önemli bir parçası olmuştur. Yayalaştırılmış bölgelerde alışveriş teşvik edilecek, bu bölgeler müreffeh ekonomik yaşamın bir sembolü ve birçok yerde toplu tüketimin merkezi haline gelecekti. Özellikle orta büyüklükteki ve daha büyük kentlerde, büyük mağazalar ve departmanlı mağazaların yanı sıra uzman mağazalar ve diğer perakende satış biçimleri de bulunabilir.
1971'de Almanya'da 134 şehir merkezinde yaya bölgesi vardı; 1976'da bu sayı 220'ye ulaşmıştı. DIHT'ye göre 15 Temmuz 1977'de 270 Alman şehir ve belediyesinde 444 yaya caddesi veya bölgesi vardı; bu belediyelerden 33'ü daha fazlasını kurmak veya mevcut olanları genişletmek istiyordu. Ayrıca 142 şehir ve belediye yayalaştırılmış sokaklar kurmayı planlıyordu. 2011 yılında Almanya'da 170 yaya bölgesi vardı [5]
Yürünebilirlik kriterleri nelerdir?[değiştir | kaynağı değiştir]
Güvenlik, erişilebilirlik, bağlantılılık, işlevsel kullanım, kentsel morfolojik yapı, doğal yapı, görsel çekicilik, konfor, tasarım özellikleri gibi başlıklar yapılı çevrede birbirini tamamlayan, birlikte çalışan, yürünebilirliğe etki eden ana kriterler olarak görülmektedir.
Yürümenin önemi[değiştir | kaynağı değiştir]
Yürüme her yaşta insan için sağlıklı ve basit bir ulaşım biçimi, insanların kentsel mekândaki en temel aktivitelerinden birisidir .Yürüme eylemi aynı zamanda bireyin kentle ve insanlarla kurulan bağını, toplumsallaşmasını, kendisine olan güvenini ve yaşam kalitesini artırır. Yapılan araştırmalar, düzenli yürüyüş yapan insanlarda, kalp hastalıkları, hipertansiyon, felç, şeker hastalığı, obezite ve kanserin daha az görüldüğünü, yürüyüşün insanı birçok akıl ve ruhsal hastalıktan, yalnızlık ve depresyondan koruduğunu, toplum sağlığına çok yönlü katkıda bulunduğunu kanıtlamaktadır. Bu bağlamda yürünebilir çevreler oluşturmak, her türlü yaya, özellikle engelliler, yaşlılar, küçük çocuklu ebeveynler gibi dezavantajlı gruplar için güvenli ve rahat ortam sağlanması, tüm yaşayanların kamusal yaşama katılabilmesi ve sağlıklı bir yaşam için önemlidir
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Walkability Is Good for You, 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 13 Ocak 2021
- ^ "Online TDM Encyclopedia chapter on pedestrian improvements". 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2021.
- ^ "S. Grignaffini, S. Cappellanti, A. Cefalo, "Visualizing sustainability in urban conditions", WIT Transactions on Ecology and the Environment, Vol. 1, pp. 253-262, 10 Jun 2008". 23 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2009.
- ^ "Walkable Cities @ProjectDrawdown #ClimateSolutions". Project Drawdown (İngilizce). 6 Şubat 2020. 1 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2020.
- ^ "Fußgängerfreundlichste Städte in Deutschland 2018". Statista (Almanca). 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2023.
|
Bu madde bir taslaktır. Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş taslak şablonlarından birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |