Dış açık
Bir wide receiver (WR), başka bir deyişle wideout olarak da bilinir ve geçmişte split end (SE) veya flanker (FL) olarak adlandırılmıştır. Wide receiver, gridiron futbolunda (Amerikan futbolu) pas alma hakkına sahip bir hücum oyuncusudur. Hücum takımının önemli "skill position" (beceri pozisyonlarından) biri olan wide receiver, adını sahadaki yerleşiminden alır; oyuncu, hücum formasyonunun geri kalanından "geniş" şekilde (kenar çizgilerine yakın) ayrılarak dizilir. İleriye doğru pas yakalama konusunda uzmanlaşmış bir pozisyon olan wide receiver, sahadaki en hızlı oyunculardan biridir; özellikle cornerback'ler ve running back'lerle birlikte en hızlı oyuncular arasında yer alır. Hücum hattının her iki kenarında birer wide receiver bulunması yaygındır, ancak bazı oyunlarda birden fazla wide receiver aynı anda kullanılabilir.
2022 yılına kadar sadece dört wide receiver — Jerry Rice (1987 ve 1993)[1], Michael Thomas (2019)[2], Cooper Kupp (2021)[3] ve Justin Jefferson (2022)[4] — Yılın Hücum Oyuncusu ödülünü kazanmıştır. Diğer tüm yıllarda bu ödül ya bir quarterback'e ya da bir running back'e verilmiştir. Şu ana kadar hiçbir wide receiver MVP (En Değerli Oyuncu) ödülünü kazanamamıştır. Jerry Rice, tüm zamanların en fazla pas yakalaması, en fazla pas yardı ve en fazla touchdown'ına sahip wide receiver'ı olmasının yanı sıra, 3 kez Super Bowl şampiyonu olmuş ve 10 kez All-Pro seçilmiştir.
Rolü
[değiştir | kaynağı değiştir]Wide receiver'ın temel görevi, quarterback'ten gelen ileri pasları yakalamaktır. Pas oyunlarında wide receiver, kendisini savunan cornerback veya safety oyuncularından kaçmaya, onları alt etmeye ya da hızla geride bırakmaya çalışır. Eğer receiver, koştuğu pas rotasında savunmadan kurtularak "boş" kalırsa, quarterback ona pas atabilir. Receiver'ın, yere temas etmeden topu başarılı şekilde yakalaması (bu duruma "completion" denir) ve ardından topu mümkün olduğunca ileri taşıması beklenir; nihai hedef, sayı çizgisi'ne ulaşarak touchdown yapmaktır.
Özellikle hızlı wide receiver'lar genellikle "derin tehdit" (deep threat) olarak görülürken, iyi top yakalama yeteneğine sahip ve çevik hareketler yapabilen oyuncular "possession receiver" (topa sahip olma receiver'ı) olarak değerlendirilir ve orta alanda çapraz rotalar koşarak üçüncü haklarda ilerleme sağlama becerileriyle değer kazanırlar. Boy avantajına sahip daha uzun receiver'lar, genellikle dış bölgelerde oynar ve daha sık derin rotalar koşarken; daha kısa boylu receiver'lar ise iç bölgelerde oynayıp savunmanın arkasına geçmeden kısa ve orta mesafeli rotalarda görev alırlar. Bir wide receiver, oynanan oyun türüne bağlı olarak kendi savunmacısını veya başka bir savunmacıyı bloklayabilir. Standart koşu oyunlarında, genellikle koşu oyununu desteklemek için kendisine atanmış savunma oyuncusunu bloklar. Özellikle "draw" gibi aldatmaca oyunlarında, receiver pas rotası koşarak savunmacıları asıl hedeflenen aksiyondan uzaklaştırmaya çalışabilir. Hem pas yakalama hem de blok yapma konusunda yetenekli olan receiver'lar çok değerli kabul edilir. Özellikle Hines Ward, hem Pittsburgh Steelers tarihinin en fazla pas yakalayan oyuncusu olması hem de 2009 yılına kadar NFL tarihinde en az 1.000 pas yakalayan 13 oyuncudan biri olmasıyla birlikte, blok yapma yeteneği nedeniyle de büyük övgü almıştır. Zaman zaman wide receiver'lar, savunmayı şaşırtmak amacıyla tasarlanan oyunlarda topu koşarak da kullanabilir; bu genellikle end-around veya reverse gibi oyunlarda görülür. NFL tarihinin tüm zamanlar pas yakalama yardı lideri olan Jerry Rice da 20 sezonluk kariyeri boyunca 87 kez koşu yaparak 645 yard ve 10 touchdown kaydetmiştir.[5] Daha nadir durumlarda, wide receiver'lar tamamen bir aldatmaca oyununun parçası olarak pas da atabilirler. Bir running back gibi, bir receiver da topu scrimmage çizgisinin gerisinde aldığı sürece ister elden teslim (handoff) ister geriye doğru yanal pas (lateral) şeklinde olsun yasal olarak pas atabilir. Super Bowl XL'da, Indiana Üniversitesi'nde dört yıl quarterback olarak oynamış olan Antwaan Randle El, Pittsburgh Steelers formasıyla wide receiver pozisyonunda oynarken Seattle Seahawks'a karşı bir touchdown pası atmıştır[6]. Bu, Super Bowl tarihinde bir wide receiver tarafından atılan ilk touchdown pası olmuştur. Bu başarı daha sonra Jauan Jennings tarafından Super Bowl LVIII'de de tekrarlanmıştır.[7]
NFL'de wide receiver'lar, 0–49 ve 80–89 arasındaki numaraları kullanır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Wide receiver, end olarak bilinen bir pozisyondan evrilmiştir. Başlangıçta, ends (son oyuncular), hücum hattında, tackles (koşu savunma oyuncuları) ile hemen yan yana, günümüzde tight end olarak bilinen pozisyonda oynarlardı. İleriye pasla ilgili kurallara göre, end'ler (scrimmage hattının sonunda yer alan oyuncular) ve back'ler (scrimmage hattının arkasında yer alan oyuncular) pas almaya uygun oyunculardır. Erken dönem futbol takımları, end'leri genellikle çok fazla pas almaları için kullanmazlardı çünkü hücum formasyonunun sonunda, offensive tackles'ın hemen yanında başlamaları, onları savunmanın sıkıştığı ve çevrelerinde birçok savunma oyuncusunun olduğu kalabalık bir alanda bırakıyordu. 1930'larda bazı takımlar, hücum sahasını genişletmek amacıyla bir end'i kenara yakın bir yere, çizgiye kadar çıkarmayı denemeye başladılar. Bu, savunmayı koşu oyunlarından uzaklaştırarak pas oyunlarında daha açık olmalarını sağlıyordu. Bu "split ends" (bölünmüş uçlar) pozisyonu, günümüzde wide receiver olarak bilinen pozisyonun prototipi haline geldi. Don Hutson, Alabama Üniversitesi'nde kolej futbolu oynayan ve profesyonel olarak Green Bay Packers'ta oynayan ilk oyuncu olarak, split end pozisyonunun potansiyelini en iyi şekilde kullanan isimdi. Pas oyunları geliştikçe, ikinci bir de facto wide receiver eklenmeye başlandı. Bu, "blind-side" end'ini (genellikle sağ elini kullanan quarterback'lerin sol tarafını korumak için blokçu olarak kalan oyuncu) dışarı çıkarmak yerine, bir running back'in pas yakalama rolüyle kullanılmasıyla gerçekleşti. End, hücum hattının sonunda, günümüzde tight end pozisyonu olarak bilinen yerde kalırken, hücum hattından bir yardı kadar uzaklaşıp end'ten bir miktar mesafede "flank" pozisyonunda yer alan running back, flanker olarak tanınmaya başladı.
Oyuncu Tipleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ana hücum formasyonundan ayrılmış bir receiver için kullanılan adlandırma, oyuncunun formasyondan ne kadar uzaklaştığına ve başlangıç hattında başlayıp başlamadığına bağlı olarak değişir. Üç ana adlandırma şunlardır: "wide receiver" / "split end", "flanker" ve "slot back".
- Split end (X veya SE): Sahanın kendi tarafında, merkezden en uzak mesafeye yerleşmiş olan ve scrimmage hattında pozisyon alarak, snap öncesi hattın üzerinde yedi oyuncunun sıralanması kuralına uyan bir receiver'dır. Bir punt formasyonunda, split end, gunner olarak bilinir.[8]
- Flanker / Flanker back (Z veya FL veya 6 back): Genellikle takımın öne çıkan receiver'ı olan flanker, scrimmage hattının bir yardı kadar gerisinde, genellikle tight end ile aynı tarafta pozisyon alır. Genellikle sahadaki en uzak oyuncu olup, scrimmage hattından başlayan konumları ile savunmacı arasında bir tampon mesafesi kullanarak, hemen "bloklanma" (scrimmage hattının beş yardı içinde yasal savunma teması) durumundan kaçınır. "Backfield" (hücum arka hattı) üyesi olarak, flanker, snap öncesinde yanal veya geriye doğru hareket edebilir, bu şekilde oyunda rol değişikliğine gitmek için veya savunmayı şaşırtmak amacıyla pozisyon alabilir ve genellikle bunu yapan oyuncudur.[9]
- Slotback veya slot receiver (Y, SB veya SR): Hücum arka hattında, hücum tackle'ı ile split end arasında veya tight end ile flanker arasında yatay bir pozisyonda dizilen bir receiver'dır. Kanada ve arena futbolunda, slotback'in hattın gerisinden koşarak başlamasına izin verilir; Amerikan futbolunda ise slot receiver, flanker gibi geriye veya yanal hareket edebilir, ancak diğer backfield oyuncuları ile aynı anda hareket edemez. Genellikle, orta alanda top yakalamak için daha büyük oyunculardır. Amerikan futbolunda, slot receiver'lar genellikle flexbone veya diğer üçlü seçenekli hücumlarda kullanılırken, Kanada futbolunda ise hemen hemen tüm formasyonlarda (iki split end ve bir running back'in yanı sıra) üç tane slot receiver bulunur.
Oyun Mekaniği
[değiştir | kaynağı değiştir]Wide receiver'lar, hücum tarafında, genellikle scrimmage hattında sıralanır ve formasyonun kenarlarında yer alır. Çoğunlukla hücum hattından geniş bir şekilde ayrılırlar, bu nedenle "wide" receiver (geniş receiver) olarak adlandırılırlar. Bir wide receiver'ın temel amacı, quarterback'ten pas almak ve yard kazanmaktır.
Wide receiver'lar, bu rolde başarılı olabilmek için hız, çeviklik ve iyi top yakalama yeteneğine sahip olmalıdır. Scrimmage hattından hızlıca hızlanıp, savunmacılardan ayrılabilmeli ve kalabalık içinde zorlu pasları yakalayabilmelidirler. Ayrıca, rota koşma yeteneği wide receiver'lar için kritik bir beceridir, çünkü sahada etkili bir şekilde gezinip, pas almak için açık alan bulabilmelidirler.
Oyuncu Rolleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Wide receiver'lar, genellikle beceri setlerine ve oyun stillerine göre farklı rollere ayrılır. Bu roller şunlardır:
- Split end: Ayrıca "X receiver" olarak da bilinen split end, scrimmage hattında tight end'in karşısındaki tarafta pozisyon alır. Genellikle hücumda birincil derin tehdit oyuncusu olarak kullanılırlar ve hızlarını kullanarak sahayı dikey olarak genişletirler.
- Flanker: Flanker veya "Z receiver", scrimmage hattının gerisinde, genellikle tight end ile aynı tarafta pozisyon alır. Çeşitli rotalarda başarılı olabilen çok yönlü oyunculardır ve kısa ile orta mesafe paslarında oldukça etkilidirler.
- Slot receiver: Slot receiver'lar, hücum hattı ile split end veya flanker arasında pozisyon alır. Genellikle dışarıdaki receiver'lardan daha küçük ve hızlıdırlar, bu da onları pas oyununda kaybolması zor hedefler yapar. Slot receiver'lar, sıkça kısa rotalarda hedef alınır ve ilk down'ları almak konusunda oldukça değerlidirler.
- Blocking receiver: Pas yakalamak, wide receiver'ların birincil sorumluluğuyken, bazıları aynı zamanda yetenekli blokçulardır. Blocking receiver'lar, savunmacılarla mücadele etmede ve top taşıyıcıları için koşu yolları yaratmada başarılıdırlar. Bu bloklama yetenekleri, özellikle koşu oyunları ve ekran paslarında çok değerlidir.
 | Amerikan futbolu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "How Many Offensive Player Of The Year Awards Does Jerry Rice Have". StatMuse (İngilizce). Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ "Saints WR Michael Thomas named 2019 NFL OPOY". NFL.com (İngilizce). 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ "Rams WR Cooper Kupp named 2021 AP NFL Offensive Player of the Year". NFL.com (İngilizce). 11 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ "Vikings WR Justin Jefferson named AP NFL Offensive Player of the Year". NFL.com (İngilizce). 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ "CNN/SI - Jerry Rice". web.archive.org. 18 Ağustos 2000. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ "'NFL 100 Greatest' No. 80: Pittsburgh Steelers wide receiver Antwaan Randle El delivers Super Bowl XL's signature touchdown". NFL.com (İngilizce). 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ "Can't-Miss Play: Trick-play TD! CMC hauls Jennings' double pass for 21-yard score". NFL.com (İngilizce). 12 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ "Football 101: The Split End". web.archive.org. 17 Eylül 2004. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ "Football 101: The Flanker/ Slot Reciever". web.archive.org. 17 Eylül 2004. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.