Vince Kasırgası

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Vince Kasırgası
Kategori 1 kasırga (SSKÖ)
Vince Kasırgası Azorlar'ın güneydoğusundayken (9 Ekim 2005)
Vince Kasırgası Azorlar'ın güneydoğusundayken (9 Ekim 2005)
Vince Kasırgası Azorlar'ın güneydoğusundayken (9 Ekim 2005)
Oluşma 8 Ekim 2005
Dağılma 11 Ekim 2005
En yüksek rüzgâr
75 mph (120 km/h) (1-dakikadaki gücü)
En alçak basınç Bilinmiyor
Etkilenen
alanlar 		Madeira, Güney Portekiz, Güneybatı İspanya
2005 Atlantik kasırga mevsimi

Vince Kasırgası, 8 Ekim 2005'te Atlas Okyanusu'nun kuzeydoğusunda meydana gelen kasırgadır. 2005 Atlantik kasırga mevsiminin bir parçası olup tropikal siklonlar için çok soğuk olduğu düşünülen sularda ortaya çıkmıştır. Kasırga, çok aktif geçen bu kasırga mevsiminde gerçekleşen 20. adlandırılmış hava olayı ve 12. kasırgadır.

8 Ekim tarihinde ekstratropikal sistem olarak başlayan bu hava hareketi, Azorlar'ın güneydoğusunda subtropikal fırtına özelliği göstermeye başlamıştır. ABD Ulusal Kasırga Merkezi bu sistemi ertesi gün, etkinlik kasırgaya dönüşmeden hemen önce adlandırmıştır. Vince deniz üzerinde etkisini yitirmiş ve 11 Ekim tarihinde İber Yarımadası'na düşük yoğunlukta yağış bırakmıştır. Bu özelliği 1842 İspanya kasırgasından sonra gösteren ilk fırtına olan Vince, İspanya üzerinden geçerken dağılmış ve bu hava hareketinden geriye kalanlar ise Akdeniz'e yönelmiştir.

Seyri[değiştir | kaynağı değiştir]

Fırtınanın izlediği yol ve Saffir-Simpson Kasırga Ölçeği'ne göre şiddeti

Ulusal Kasırga Merkezi tarafından ilk anda gözlemlenememiş bir subtropikal fırtına 5 Ekim 2005'te Azorlar üzerinden geçmekte olan bir alçak basınç alanı tarafından yutulmuş; sistemin taşınım yoğunluğu artış gösterirken cephesel yapısı bozulmuştur. Hava kütlesi 8 Ekim 2005'te Azorlar'a bağlı Lajes das Flores'in 930 km (580 mil) güneydoğusunda bir subtropikal fırtınaya dönüşmüştür.[1] Ne var ki, deniz suyu sıcaklığının bir tropikal siklon oluşturmaya yetecek derecede yüksek olmaması nedeniyle Ulusal Kasırga Merkezi bu hava hareketine ilk anda resmî bir ad vermemiştir. Sistem, ertesi gün bakışım ve sıcak iç merkez gibi tropikal özellikler kazanarak fırtınaya dönüşmüştür. Tropikal gelişim için olağan sıcaklık değeri 26,5 °C (80 °F) iken, fırtına bu dönüşümü 24 °C'den (75 °F) düşük bir sıcaklıkta gerçekleştirmiştir.[1]

Ulusal Kasırga Merkezi 9 Ekim'de Madeira yakınlarında tropikal fırtınaya dönüşen ve gözü hâlihazırda oluşmuş[2] sistemi "Vince Tropikal Fırtınası" olarak adlandırmış ve halka yönelik uyarılarına başlamıştır.[3] Fırtınanın gözü bir süre sonra belirgin duruma gelmiş ve 25 km (15 mil) çapına ulaşmıştır.[4] Vince'in şiddeti oluşum hızına koşut biçimde artış göstermiş; en yüksek rüzgâr hızı gün içinde 120 km/sa (75 mph) olarak ölçülmüştür. Ulusal Kasırga Merkezi yetkilileri bu olayı "kasırgayı andıran bu hava olayı -sahip olduğu ortam ve konum tam tersini gösterse de- büyük olasılıkla böyle bir şeydir" biçiminde değerlendirmişlerdir.[4]

Vince Kasırgası 11 Ekim'de İber Yarımadası üzerindeyken

Vince Kasırgası'nın hızlı oluşumu batı yönlü bir rüzgâr makasının gözü saatler içinde dağıtmasıyla son bulmuş;[5] hava hareketi zayıflayarak tropikal fırtınaya dönüşmüştür.[6] Alçak düzey bir yatak fırtınaya kuzeybatıdan yaklaşmış[5] ve ısıyı kuzeye, fırtınanın alçak düzey merkezini ise doğuya doğru sürüklemiştir.[6][7] 10 Ekim'de iki ısı taşınım dalgasının karşılaşmış; ancak deniz yüzeyi sıcaklığının 22 °C (72 °F) olması nedeniyle fırtınanın şiddeti değişmemiştir.[8][9] İber Yarımadası'na yaklaşırken zayıflayan ve 11 Ekim'de tropikal fırtınaya dönüşen sistem, İspanya'nın Huelva kenti yakınlarına yağış bırakmış ve kara üzerinde yok olmuştur.[1] Hava olayından geriye kalanlar İspanya'nın güneyine yönelmiş ve bu kurak bölgede şiddetli yağışa neden olmuştur. Hava dalgası 12 Ekim gününün ilk saatlerinde ise Alicante üzerinden geçerek Akdeniz'e ulaşmıştır.[2]

Etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

İspanya'nın Córdoba kenti yakınlarındaki bu baraj Vince Kasırgası'nın neden olduğu mevsim dışı yağışlardan yararlanan yerler arasındadır.

Acil Durum Koordinasyon Merkezi, Vince Kasırgası'nın Castellón ilini etkileyerek su taşkınlarına neden olabilecek yağışlar getireceğine ilişkin bir acil durum çağrısı yayımlamıştır. Ulusal Meteoroloji Enstitüsünden yapılan açıklamaya göre ise su taşkını riski %40 olarak belirlenmiştir. İspanya'nın dört özerk bölgesi (Asturias, Galiçya, Kastilya ve Leon, Katalonya) için de su taşkını uyarısı yapılırken Kanarya Adaları'nda şiddetli rüzgâr beklentisi oluşmuştur.[10] Endülüs Özerk Bölgesi'nde açıktaki balıkçı tekneleri limana dönmüş ve fırtınanın dinmesini beklemiştir.[11]

Vince Kasırgası 9 Ekim tarihinde Madeira Adaları'nın kuzeybatısındayken. Bölgenin en büyük adasının (yaklaşık 57 km (35 mil) çapında) fırtınadan nasıl etkilendiği fotoğrafta görülebilmekte.

Yaz mevsimini az görülmüş bir kuraklık oranı ve bunun neden olduğu yangınlarla geride bırakan İspanya, Vince Kasırgası'nın getirdiği yağışla serinlemiştir.[12] A Coruña iline iki gün içinde düşen yağış miktarı yaz mevsimi toplamını geride bırakarak barajlardaki kullanım suyu düzeyini yükseltmiş;[11] ancak, trafik kazaları ve küçük su taşkınlarına da neden olmuştur.[13] Córdoba ilinde A-303, A-306 ve CO-293 kodlu yolların bir bölümü sular altında kalmış; kentin çevre otoyollarla bağlantısını sağlayan la Ronda de Poniente'te ise maddi hasar oluşmuştur.[14] A Coruña Üniversitesi'nin girişi ise 11 Ekim'de su taşkınları nedeniyle kapanmıştır.[13] Olaylarda can kaybı yaşanmazken fırtınanın kara üzerinde neden olduğu en şiddetli rüzgâr hızı Jerez'de 77 km/sa (48 mph) olarak ölçülmüştür.[15] Kasırganın getirdiği yağış miktarı (25–50 mm) ılıman hava hareketleriyle karşılaştırılmasına neden olmuş; Ulusal Kasırga Merkezi çalışanlarından James Franklin bu durumu "İspanya'ya düşen yağış miktarı 2 incin altında ancak Córdoba ovası 3,3 inci gördü" sözleriyle açıklamıştır.[1]

İstatistikler ve adlandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilinen hava hareketleri içinde kasırga derecesine en doğuda (18,9° batı boylamı) ulaşma özelliğine sahip olan Vince, Ulusal Kasırga Merkezi kayıtlarına göre İber Yarımadası'na yağış bırakan tek tropikal siklon olmuştur.[1]

8 Ekim tarihinde doğan Vince, bir kasırga mevsiminde 21. sırada gözlemlenmiş en erken fırtına olmuştur. Bu olay 1933 Atlantik kasırga mevsiminde 21. sırayı alan hava hareketine göre 38 gün önce gerçekleşmiştir. 1950'de başlayan adlandırma sistemi uyarınca "V" harfini alan ilk kasırga olan Vince kayda değer bir hasara neden olmamış; bu nedenle fırtınanın adı Dünya Meteoroloji Örgütü tarafından kullanılmayı sürdürmüştür.[16]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d e James L. Franklin (22 Şubat 2006). "Tropical Cyclone Report: Hurricane Vince" (PDF) (İngilizce). Ulusal Kasırga Merkezi. 2 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Aralık 2018. 
  2. ^ a b Staff (13 Ekim 2005). "13 Oct 2005 ...'Hurricane Vince' visits southern Spain" (İngilizce). Malaga Weather Channel. 14 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2018. 
  3. ^ Richard Knabb (9 Ekim 2005). "Tropical Storm Vince Discussion Number 1" (İngilizce). Ulusal Kasırga Merkezi. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2018. 
  4. ^ a b Richard Knabb (9 Ekim 2005). "Hurricane Vince Discussion Number 2" (İngilizce). Ulusal Kasırga Merkezi. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2018. 
  5. ^ a b Richard Pasch (9 Ekim 2005). "Hurricane Vince Discussion Number 3" (İngilizce). Ulusal Kasırga Merkezi. 7 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2018. 
  6. ^ a b Franklin (14 Ağustos 2011). "Hurricane Vince Discussion Number 4" (İngilizce). Ulusal Kasırga Merkezi. 7 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2018. 
  7. ^ Richard Knabb (10 Ekim 2005). "Hurricane Vince Discussion Number 5" (İngilizce). Ulusal Kasırga Merkezi. 7 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2018. 
  8. ^ Richard Knabb (10 Ekim 2005). "Hurricane Vince Discussion Number 6" (İngilizce). Ulusal Kasırga Merkezi. 7 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2018. 
  9. ^ Stacy Stewart (10 Ekim 2005). "Hurricane Vince Discussion Number 7" (İngilizce). Ulusal Kasırga Merkezi. 7 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2018. 
  10. ^ "Protección Civil alerta a cinco comunidades por la lluvia y el viento". El Confidencial (İspanyolca). 12 Ekim 2005. 21 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2018. 
  11. ^ a b Javier Mesa (13 Ekim 2005). "Las lluvias sólo frenan un 0,1% la pérdida de agua". 20 minutos (İspanyolca). 17 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2018. 
  12. ^ César-Javier Palacios (14 Ekim 2005). "Fuentes sin agua". 20 minutos (İspanyolca). 17 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2018. 
  13. ^ a b "Llueve en sólo dos días más que en todo el verano". 20 minutos (İspanyolca). 13 Ekim 2005. 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2018. 
  14. ^ "Problemas en varias carreteras de la provincia". Cordoba (İspanyolca). 13 Ekim 2005. 16 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2018. 
  15. ^ "Consideraciones sobre el ciclón Vince: sus efectos sobre la península Ibérica" (pdf) (İspanyolca). Ministerio de Medio Ambiente. 1 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Aralık 2018. 
  16. ^ "Dennis, Katrina, Rita, Stan, and Wilma "Retired" from List of Storm Names" (İngilizce). Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi. 6 Nisan 2006. 24 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2018. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vince_Kasırgası&oldid=29966080" sayfasından alınmıştır