Vikipedi:Biçem el kitabı (Yahudilik ve Hristiyanlık)

Yahudilik ve Hristiyanlıkla ilgili maddeler üslup rehberi, konu hakkındaki maddelere kolay okunur, tarafsız, tutarlı bir şekil vermek, Vikipedi dışında konu hakkındaki literatürle uyum sağlamak, tercüme edilen metinlerin düzgün Türkçeleştirilmesi için yol göstermek amacıyla yazılmıştır.

Rehber, sadece doğrudan din konusundaki maddeler için değil, ilgili diğer maddeler için (mesela Kitabı Mukaddes'te söz edilen tarih konuları) de yol göstericidir.

Kutsal kabul edilen metinlerin tercümesi

Madde tercüme eden kullanıcılar, aşağıdaki nedenlerle, dini metinleri kendileri çevirmekten kaçınmalıdır:

1. Dini metinlerin tercümesi hassas bir konudur. Bu metinler son derece dikkatle okunup yorumlanmakta, üzerlerinde çok tartışılmaktadır.

2. Batı dillerinden çevrilen maddelerde dikkat edilmesi gereken bir husus, Yahudilik ve Hristiyanlık dini metinlerinin orijinallerinin bu dillerde olmadığıdır. Kitabı Mukaddes; Aramice, İbranice ve Eski Yunanca dillerinde yazılmıştır. İngilizce, Fransızca gibi batı dillerinin en eski yazılı belgeleri, bu kitaplardan bin yıl kadar sonraya dayanır.

Doğrudan tercüme yerine, yayımlanmış ve güvenilir bir kaynağa ait tercümeler tercih edilebilir. Türkçe güvenilir Tevrat ve Kitabı Mukaddes tercümeleri bulunmaktadır. Kitabı Mukaddes Şirketi'nce yayımlanan tercümeler, en kolay bulunanlardandır. Bu tercümeler, 17. yy'da yapılan Türkçe İncil tercümesini esas almaktadır.

Deuterokanonik metinler, bazı Kitabı Mukaddes tercümelerinde bulunmamaktadır. Bunlar için internetteki kaynaklara, örneğin bu kaynağa başvurulabilir. Apokrif metinlerin tercümelerini bulmak daha zor, bazen imkânsız dahi olsa, kullanıcılar bu durumu araştırıp mümkünse güvenilir bir tercüme bulmadan kendi kendilerine tercüme yapmamak konusunda teşvik edilir.

Kutsal sayılan metin tercümesi bulunan maddelerin "Kaynakça" bölümünde, bu tercümenin nereden alındığı açıkça belirtilir.

Kişi ve yer isimleri

Batı dillerinden yapılan tercümelerde dikkat edilmesi gereken önemli bir husus, bu dillerin yer ve kişi isimlerini kendi söyleyiş ve yazış tarzlarına uydurduklarıdır. Oysa İbrahimi dinlerin doğduğu topraklarda uzun süredir konuşulan Türkçede de gerek yer gerekse kişi isimlerinin karşılıkları bulunmaktadır. Örneğin, İngilizce'den yapılan tercümelerde Joseph isminin Yusuf, Bethlehem kentinin Beytüllahim olarak Türkçeleştirilmesine dikkat edilmelidir.

Gelenekselleşmiş Türkçe karşılığı bulunmayan isimler için, Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu'nun Yabancı Özel Adların Yazımı bölümü ve Dil Derneği Yazım Kılavuzu ile diğer güvenilir yazım kılavuzlarının benzeri bölümlerindeki kurallar uygulanmalıdır. Bu kurallar şu şekildedir:

• Yabancı bir ismin Türkçe gelenekselleşmiş karşılığı varsa o kullanılmalıdır. Öncelikle bunun kontrol edilmesi gerekir. İsmin güvenilir Kitabı Mukaddes çevirilerinde, diğer dini ve tarihi kaynaklarda, atlaslarda ve diğer güvenilir kaynaklarda bulunup bulunmadığı kontrol edilir.
• Türkçe karşılığı bulunmayan isimler eğer Eski Yunanca, Aramice, İbranice gibi Latin harfleriyle yazılan bir dilde değilse, bunlar orijinal dillerinde okundukları gibi yazılır. Bu kural uyarınca, Yunanca kelimelerin Türkçeleştirilmesinde Türk alfabesinde bulunmayan "x" harfi kullanılmaz, "ks" harfleri kullanılır. Bunun için mümkün olduğunca, daha önce muteber dini ve tarihi kaynaklarca kullanılmış yazımlar esas alınır. Kullanıcılar bu konuyu mümkün olduğunca araştırarak hareket eder. Ancak güvenilir kaynaklarda söz konusu isim bulunamayan, kullanıcılar kendileri teleffuza dayanarak yazım tespit eder.
• Türkçe karşılığı bulunmayan kelimeler Latince yazılmış ise, oldukları gibi bırakılır. Yalnız eski Latince'deki "v" harfinin artık "u" harfiyle yazıldığı gibi hususlar göz önünde bulundurulur.

Özel bir durum, Kudüs kentinin adıdır: Bu isim İslam fethi sonrasında verildiği için, İslam öncesi döneme dair yazılarda kentin İbranice ismi olan Yeruşalim 'in kullanılması da uygundur. Ancak bu durumda, Yeruşalim adının ilk kullanımında, parantez içinde Kudüs ismini yazmak ve maddeye bağlantı kurmak doğru olacaktır.

Kitabı Mukaddes'ten yapılan alıntılar

Gelenekselleşmiş atıf yöntemi, bölüm adı ardından bab (alt bölüm) numarası, iki nokta üstüste (":") işareti ve ayet numarası belirtilir. Birden fazla ayete atıfta bulunulacaksa bunlar virgülle ayrılır. Bab numaraları ve bölüm isimleri değişmedikçe bunları tekrar etmeye gerek yoktur. Atıflar Kitabı Mukaddeste yer aldıkları sırayla yapılır. Örnekler:

• Matta 9:4
• Markos 5:3, 12
• Luka 10:1, 20, 14:3, Yuhanna, 2:18

Kutsal Metinlerdeki bölüm isimleri, güvenilir Türkçe çevirilerden alınır.

Politikalara uyum

Bu rehberdeki kurallar uygulanırken genel olarak (özellikle kişi ve yer isimlerinin tespitinde), özgün araştırma yapılmaması ve doğrulanabilirlik politikalarına dikkat edilir. Yukarıdaki kurallar uygulanırken gösterilecek kaynakların güvenilirliği de önem taşır. Bilimsel bir makale, bir uzmanca hazırlanan bir kitap; çoğu kez binlerce blog sayfasından daha sağlam bir kaynaktır.

Tercüme örnekleri

Bu bölümde, İngilizceden Türkçeye yapılan tercümelerde kolaylık sağlamak üzere bazı örnekler verilmiştir. Kullanıcılar başka kelimeler ve dillerden önemli tercüme örneklerini (kaynak göstererek) bu bölüme ekleyebilir.

Kanonik adlar için kaynak: Kitabı Mukaddes, Kitabı Mukaddes Şirketi, 1985

İngilizce	Türkçe	Kaynak
Esau	Esav (İshak'ın büyük oğlu)	Tekvin 25:25
Caesarea	Kayseriye, Sezariye	Matta 16:13
Edomites	Edomlular	Tekvin 36:9
Galilee	Galile	Matta 2:22
Idumaea, Idumaean	İdumea, İdumealılar	Markos 3:8
Judea	Yahuda, Yahudiye	Ezra 9:9, Matta 2:1
King Herod	Kral Hirodes	Matta 2:1
Magi	Müneccimler	Matta 2:1

Deuterokanonik adlar için kaynak: http://kutsal-kitap.net/bible/tr/index.php?mc=3&sc=1387

İngilizce	Türkçe	Kaynak
Cyrene	Kirene	I. Makabeler 15:23
John Hyrcanus	Yuhanna Hirkanus	II. Makabeler 3:11
Maccabees	Makabeler	Makabeler I, II, III
Nabatea, Nabatean	Nabata, Nabatalı	I. Makabeler 5:25
Samaria	Samiriye	I. Makabeler 10:30