Vazelon Manastırı
 2014'te Vazelon Manastırı | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Maçka, Trabzon, Türkiye |
| Koordinatlar | 40°45′35″K 39°31′48″D / 40.75972°K 39.53000°D |
| Açılış | yaklaşık 270–317 |
| Durum | Harabe |
Vazelon Manastırı ya da diğer adıyla Aziz John Vazelon Manastırı (Yunanca: Μονή Βαζελώνος, romanize: Moni Vazelonos), Trabzon'un Maçka ilçesinde bir manastırdır. 270 yılında inşa edilmiş ve Trabzon'un 40 km (25 mil) güneyindedir.[1] Bizans İmparatorluğu'nun hükümdarı olan I. Justinianus, manastırın 565 yılında onarılmasını emretti ve 20. yüzyıla kadar birçok kez yenilendi. Mevcut yapılar 1410 yılından kalmaktadır.
Vazelon Manastırı, Maçka bölgesinde Yunan Ortadoks yaşamının merkeziydi ve terk edilene kadar çevredeki köyler üzerindeki kontrolü elinde tutuyordu. Manastırın kuzey dış duvarındaki Cennet, Cehennem ve Son Yargı'yı tasvir eden freskler bulunmaktadır.[2]
Manastır tarih boyunca birçok kez saldırıya uğradı. 500'lerde Sasani ve Pers istilacıları manastıra baskın düzenledi ve bazı kısımlarını tahrip etti. Ayrıca manastırda yaşayan rahipleri öldürdüler.[3] I. Dünya Savaşı'nda Türk kuvvetleri manastıra saldırdı.[4] Manastır Yunanistan ve Türkiye arasındaki nüfus mübadelesinin ardından 1923'te terk edildi.
Manastırın arşivinden geriye birkaç parça kaldı. Bazıları Leningrad Müzesi'nde sergilenirken, diğerleri ise Türk Tarih Kurumu tarafından saklanmaktadır.[5] Tarihçiler bu belgeleri Bizans İmparatorluğu ve Trabzon İmparatorluğu'ndaki yaşam hakkında bilgi edinmek için kullandı.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Manastır, Roma döneminde inşa edilmiştir. ilk olarak 270 veya 317 yılında kullanılmıştır. Roma İmparatorluğu'nun 295'te bölünmesinin ardından Anadolu, Bizans İmparatorluğu'nun parçası olmuştur. Manastır, işgalci güçler tarafından birçok kez saldırıya uğramış ve tahrip edilmiştir. 6. yüzyılda Sasani İmparatorluğu tarafından birçok kez yağmalanmıştır. Bizans imparatorları, 600'lerde ve 700'lerde manastırı finanse ederek genişlemesine olanak sağlamıştır.
Dördüncü Haçlı Seferi sırasında, Avrupa'dan gelen istilacılar Konstantinopolis'i yağmaladı. 1204 yılındaki bu saldırı Bizans İmparatorluğu'nu parçaladı. Vazelon'un ait olduğu Pontus bölgesi, Trabzon İmparatorluğu oldu. Trabzon imparatorları Orta Çağ boyunca manastıra sürekli olarak fon sağladı. Pontus bölgesi 1461 yılında Trabzon'un fethine kadar Trabzon İmparatorluğu yönetiminde kaldı. Manastır Osmanlı döneminde ve I. Dünya Savaşı sırasında dini işlevlerini sürdürdü. Ancak 1916 yılında Rusların Trabzon'u işgal etmesi üzerine manastıra ait bazı belgeler ele geçirildi. Ele geçirilen belgeler Rusya'nın St. Petersburg şehrinde sergilenmektedir.
Mimarlık
[değiştir | kaynağı değiştir]Vazelon Manastırı çok katlı bir taş yapıdır. Karadeniz yakınlarındaki Pontus Dağları'nda, karma ormanlarla çevrili harap bir şekilde yer almaktadır. Bu bölgedeki vadilerden birçok nehir kıvrılarak geçer ve alan yılda 100 cm (39 inç) yağış alır. Yakındaki dağlar yaklaşık 2.500 m (8.200 ft) yüksekliğe ulaşabilir.[6]
Vazelon, inşa edildiği zamandan 1923'te terk edildiği zamana kadar geliştirilmiş ve güncellenmiştir. Manastırın gövdesi kireç harcı ve yerel taştan, muhtemelen granitten yapılmıştır. Dış duvarlar, iç odaları ayıranlardan daha kalındır. Ahşap, çatıyı ve zeminleri oluşturur; bunların çoğu zamanla kaybolmuştur. Manastırın çeşitli odalar da dahil olmak üzere dört katı vardır. Vazelon Manastırı bir zamanlar bir yemek salonu, bir mutfak ve su toplamak için bir sarnıç barındırıyordu.
Manastırda iki şapel bulunmaktadır. Manastırın tepesinde bir mağaraya inşa edilmiş bir kilise bulunmaktadır. Bir ara bu kilisede bir çan kulesi bulunuyordu.
Vazelon Manastırı'ndaki tarihi fresklerin çoğu günümüze kadar gelmiştir.[7] Bir tavanda beşikteki bebek İsa'nın resmi yer almaktadır. Diğer freskler Son Yargı'yı, Cenneti ve Cehennemi tasvir etmektedir. Elias'a adanmış ayrı şapelde ayrıca birçok Hristiyan dini figürünün resimleri bulunmaktadır.
Toplum açısından Vazelon
[değiştir | kaynağı değiştir]Vazelon Manastırı, konumu ve zenginliği nedeniyle Orta Çağ Anadolu'sunda önemliydi. Hem Bizans hem de Komnenos imparatorları tarafından finanse edilmesinin yanı sıra, Vazelon tarihi bir ticaret limanı olan Trabzon'a giden bir yol üzerinde yer alıyordu. Manastır ayrıca zengin, verimli toprakların ortasındaydı. Çevredeki köyleri kontrol ediyordu; bu da zenginliğini artırıyordu. Manastır, Osmanlı'nın son dönemlerinde, 1890'larda yakındaki köyler üzerinde bir miktar nüfus sahibi oldu.[8]
Vazelon Manastırı kısa bir süre askeri işlev de gördü. Erken Bizans dönemlerinde, İmparator I. Justinianus, Pontus dağlarındaki yüksek rakımı nedeniyle manastırı gözetleme noktası olarak kullandı. O zamanlar Bizanslılar, sınırı Vazelon Manastırı'na yakın olan Pers İmparatorluğu ile bazı çatışmalar yaşadı.
Vazelon, 1922/3'te terk edilene kadar bölgedeki Rum Ortodoks yaşamının merkezi olarak kaldı. 1920'de bile, Türkiye'nin Trabzon ilinin Maçka ilçesi %76 Hristiyandı. Vazelon Manastırı'nı içeren belirli vadi aynı zamanda %88 Pontian'dı.[9] Vazelon ayrıca 1923'e kadar zenginliğinin ve topraklarının çoğunu kontrol altında tuttu.[10]
Günümüzde Vazelon
[değiştir | kaynağı değiştir]Vazelon ve Yasaları son zamanlarda tarihçilerin ilgisini çekmektedir. İngiliz bir Bizantolog olan Anthony Bryer bu tarihçilerden biriydi; kültürü hakkında daha fazla bilgi edinmek için Vazelon Yasaları'nı inceleyerek Trabzon İmparatorluğu'na odaklandı.[11]
Vazelon'dan belgeler günümüze ulaşmıştır: bazıları Ankara'da, bazıları St. Petersburg'da. Vazelon'dan dini sanat eserleri de Yunanistan'da günümüze ulaşmıştır: Yunan/Türk nüfus mübadelesinden sonra keşişlerin sürgüne götürdükleri Vaftizci Yahya'nın bir ikonası günümüzde Yunanistan'ın Serez kentindeki bir manastırda bulunmaktadır.
2014 yılında Türk profesörler, Trabzon İli'nde daha fazla turist ilgisi yaratmak için bir plan taslağı hazırladılar; planlarına Vazelon, "inanç, kültür" turizmi için potansiyel bir destinasyon olarak dahil edildi. Devlet etkisinde veya sansürlü olabilecek Türk haber kaynaklarına göre, Türkiye hükümeti Vazelon Manastırı'nı restore etmeyi ve onu bir turistik cazibe merkezi haline getirmeyi planlıyor.[12] Bu, Türkiye'nin eski yapılarını canlandırmak ve inanç turizmini canlandırmak amaçlandı. Restorasyon çalışmalarının 2020'de başlaması planlanıyordu.[13][14]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
OpenStreetMap'te Vazelon Manastırı ile ilgili coğrafi veriler - Trabzon'daki manastırlar
- Aziz John Vazelon Manastırı10 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Trabzon travel guide". web.archive.org. 17 Mart 2021. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.
- ^ "Trabzon". www.ktb.gov.tr. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.
- ^ "The Monastery of Saint John Vazelon". web.archive.org. 27 Ekim 2020. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.
- ^ Morris, Benny; Ze'evi, Dror (24 Nisan 2019). The Thirty-Year Genocide: Turkey’s Destruction of Its Christian Minorities, 1894–1924 (İngilizce). Harvard University Press. ISBN 978-0-674-24008-7. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.
- ^ Herrin, Judith; Saint-Guillain, Guillaume (17 Eylül 2016). Identities and Allegiances in the Eastern Mediterranean after 1204 (İngilizce). Routledge. ISBN 978-1-317-11913-5. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.
- ^ "Continuity and change in late Byzantine and early Ottoman society : papers given at a symposium at Dumbarton Oaks in May 1982 | WorldCat.org". search.worldcat.org (İngilizce). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.
- ^ "Trabzon". www.ktb.gov.tr. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.
- ^ Bryer, Anthony (1975). "Greeks and Türkmens: The Pontic Exception". Dumbarton Oaks Papers. 29: 113-148. doi:10.2307/1291371. ISSN 0070-7546.
- ^ Herrin, Judith (23 Kasım 2016). "Anthony Bryer obituary". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.
- ^ "Continuity and change in late Byzantine and early Ottoman society : papers given at a symposium at Dumbarton Oaks in May 1982 | WorldCat.org". search.worldcat.org (İngilizce). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.
- ^ Herrin, Judith (23 Kasım 2016). "Anthony Bryer obituary". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.
- ^ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.
- ^ Bilefsky, Dan; Arsu, Sebnem (5 Ocak 2012). "Charges Against Journalists Dim the Democratic Glow in Turkey". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.
- ^ "Trabzon's vandalized Vazelon Monastery to be restored after years of neglect - Turkey News". web.archive.org. 1 Ekim 2020. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.