VII. İoannis

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(VII. İoannis Paleologos sayfasından yönlendirildi)
VII. İoannis Paleologos
Ιωάννης Ζ' Παλαιολόγος
Bizans İmparatoru
Hüküm süresi1376-1408 ortak imparator;
1390 beş ay imparator;
1399-1403 taht naibi
Taç giymesi1376 dan itibaren ortak imparator
Önce gelenV. İoannis
Sonra gelenV. İoannis
II. Manuil
Doğum1370
Konstantinopolis
Ölüm22 Eylül 1408
Selanik
Eş(ler)iIrene Gattilusio
Çocuk(lar)ıV. Andronikos
HanedanPaleologos Hanedanı
BabasıIV. Andronikos
AnnesiBulgar Keratsa

VII. İoannis Paleologos (Yunanca: Ιωάννης Ζ' Παλαιολόγος Iōannēs VII Palaiologos, 1370 - 22 Eylül 1408), VII. İoannis Paleologos İmparator IV. Andronikos ile Bulgar Çarı İvan Alexander ve Eflaklı Teodora'nin kızı olan Bulgar Keratsa'nın oğludur. 1376 yılında da babası IV. Andronikos bir taht darbesi ile büyükbabası V. İoannis'i tahtan indirip imparatorluğunu ilan ettikten sonra 18 Ekim 1377'de taç giyme töreninde küçük oğlu olan VII. İoannis Paleologos'u ortak imparator ilan etmiştir. VII. İoannis 1390'da bir darbe ile beş ay Bizans imparatoru olarak hüküm sürmüştür. Fakat uzun bir dönem ortak imparator olarak çoğunluğu Konstantinopolis dışında (önce Silivri'de sonra Selanik'te) yaşayarak hüküm sürmüştür. Ayrıca İmparator II. Manuil'in Avrupa'da bulunduğu dönemde (10 Aralık 1399 ile 9 Haziran 1403 arasında) Konstantinopolis'te taht naipliği yapmıştır.

Yaşam öyküsü[değiştir | kaynağı değiştir]

VII. İoannis 6 yaşında iken 1376da babası olan IV. Andronikos'un büyükbabası V. İoannis'i zorla tahttan indirip, V. İoannis'i diğer oğlu Manuil ile hapse atması sonunda imparator olarak taç giymesi sırasında ortak imparator ilan edilmiştir. Fakat Anemas Hapishanesine konulan V. İoannis ve oğlu (IV. Andronikos'un kardeşi) Manuil (belki Venediklilerin yardımıyla) kaçmayı başarıp Osmanlı hükümdarı I. Murad'a sığınmışlardır. Baba ve oğul Bizans tahtını ele geçirmek için I. Murad'la bir anlaşma ile fazladan haraç, istenirse askerî yardım ve Anadolu'da son kalan Bizans şehir olan Alaşehir (Filedelfiya) I. Murad'a vereceklerini vadederek bir Osmanlı kuvvetinin başında tekrar 1 Temmuz 1379'da İstanbul'a girip tahtı geri almışlardır. IV. Andronikos ve oğlu Cenevizli müttefiklerinin elinde olan Galata'ya kaçmışlar; bir iç savaş başlatmışlardır; Galata kuşatılmış ve müttefikleri Cenevizlilerle bu kuşatmadan dolayı zor günler geçirmişlerdir. İki yıl süren iç savaştan sonra Nisan 1381'e iki tarafın anlaşması ile savaş sona ermiştir.

Bu anlaşmaya göre IV. Andronikos yine ortak imparator kalıp, kendisine yari-bağımsız idare etmesi için kuzey Marmara kıyılarında Silivri (Selimbria) merkezli Tekirdağ (Rhaedetum) ve Marmara Ereğlisi (Heraclea) bölgesi verilmiş ve varisinin hala ortak imparator unvanlı VII. İoannis olacağı kabul edilmiştir. 1385 yılında babası IV. Andronikos ölünce VII. İoannis ortak imparator unvanı koruyarak babasının yerini almıştır.

1380'li yıllarda Bizans gerçekte parçalara bölünmüş görülmektedir ve her parça bir ortak imparator idaresine verilmiştir: Konstantinopolis'te V. İoannis; Marmara'nin kuzeyinde Silivri merkezli önce oğlu IV. Andronikos ve sonra torunu VII. İoannis; ve Selanik'te oğlu II. Manuil.

1389'da Osmanlılar ve Sırplar arasında Kosova Meydan Savaşı ve galip gelmesine rağmen I. Murad'ın öldürülüp Yıldırım Bayezid'ın Osmanlı Sultanı olması sıralarında, VII. İoannis, Cenova'da olup yeni bir isyan için Ceneviz yardımı ve asker toplamaya çalışmaktaydı. Konstantinopolis'e geri döndüğünde Yıldırım Bayezid tarafından çağrılmıştır. 14 Nisan 1390'da VII. İoannis Paleologos Yıldırım Bayezid'ın verdiği askerlerle ve Ceneviz gemileri yardımı ile Konstantinopolis'a girmiş ve dedesi V. İoannis'i tahttan indirip 5 ay imparator olarak hüküm sürmüştür.

İmparator V. İoannis Yedikule yakınında bulunan Altın Kapı kalesine sığınmış ve Midilli'de olan oğlu Manuil'den yardım istemiştir. Venedik, Rodos Şövalyeleri ve diğer Ege adalarından topladığı ufak bir filoyla Konstantinopolis'e gelen Manuil ve Altın Kapı kalesinden çıkış yapan V. İoannis ile birlikte tekrar Konstantinopolis'i ellerine geçirmişlerdir.

Buna çok sinirlenen Yıldırım Bayezid üst hakimiyetinde olduğu Bizans'tan hem VII. İoannis hem de Manuil'den verilmesi gereken haracı ve askerî yardımı istemiştir. Birbirleriyle savaşmış iki kardeş böylece Bizans'ın Anadolu içinde bulunan en son şehri Alaşehir (Filedelfiya)'nin Yıldırım Bayezid'in eline geçmesi için sahsi destek sağlamak zorunda kalmışlardır (Alaşehir'in Fethi).

Şubat 1391'de Konstantinopolis'te V. İoannis ölünce imparatorluk tahtına II. Manuil geçmiştir. Ama VII. İoannis'in statüsü yine ortak imparator kalmış ve Marmara Denizi'nin kuzeyinde Silivri merkezli yarı bağımsız bölgenin idarecisi olarak kalmıştır. Bu değişiklikler için üst egemen olan Yıldırım Bayezıt'in iznini almamışlar ve bu Yıldırım'ı kızdırmıştır. Yıldırım üst egemen hükümdar olduğu için Mayıs 1391'de birbirine rakip amca ve yeğeni Karadeniz kıyısında bir askerî sefere iştirak ettirilmiştir. Haziran 1393'te ise, bir Bulgar isyanını bastırmak için Yıldırım bütün haraç veren alt hükümdarları Serez'e çağırmıştır ve birbirinden habersiz gelenler, hükümdarların hepsinin birlikte öldürüleceklerinden çok korkmuşlardır. Bundan sonra Bizans'ın parçalarını idare eden hükümdarlar Yıldırım'ın çağrılarına gitmemişlerdir.

Yıldırım bunun üzerine Konstantinopolis'i karadan kuşatmış; abluka altına almış; ancak denizden ulaşım devam edebilmiştir. Bu kuşatma, Niğbolu Savaşı (25 Eylül 1396 için bir aralıkla sekiz yıl kadar uzun sürmüştür. Kuşatma devam ederken, Fransız Kıralı VI. Şarl'in askerî yardım olarak gönderdiği Fransız askeri yardım birliğinin komutanı (Niğbolu'da esir düşüp fidye verip kurtulan) Mareşal Boucicault Bizans'in durumunu görünce İmparator II. Manuil'in batı Avrupa'ya giderek onlardan yardım istemesini önermiştir. Yine bu Fransız komutanı yardımı ile II. Manuil ve VII. İoannis barıştırılmış ve II. Manuil Avrupa'da iken (II. Manuil dönünce Selanik ve civarında hükümdarlık yapması vaadi verilerek) VIII. İoannis'in Konstantinopolis'te taht naibi olarak kalması sağlanmıştır.

Böylece II. Manuil 10 Aralık 1399'ta Mareşal Boucicault ile birlikte Konstantinopolis'tan ayrılmıştır ve 9 Haziran 1403'te Konstantinopolis'e geri dönene kadar VII. İoannis ortak imparator ve taht naibi olarak hükümdarlık yapmıştır. Bu dönem içinde VII. İoannis, II. Manuil'e sadık kalmış ve sırf kendi menfaatlerini gözeterek iktidara tek başına gelmek üzere hareketlere girişmemiştir.

Bu dönemin büyük bir kısmında, 1402 yazına kadar, Konstantinopolis yine Yıldırım'ın karadan abluka tipli kuşatması altında bulunmuştur. VII. İoannis zaman zaman Fransız birliği yeni komutanı De Chateaumordand ile çıkış hareketinde bulunup Konstantinopolis'te bulunan askerlerin ve halkın moralini yükseltmeye çalışmıştır. Fakat 1402 yazında bu kuşatma o kadar zorluk yaratmıştır ki Yıldırım'ın Timur'a karşı savaşında beklenen galibiyetinden sonra şehrin nasıl Osmanlılara teslim edileceği hakkında gizli bir anlaşmanın yapıldığını zamanının tarihçileri tarafından yazılmıştır.

1402 yazında Yıldırım, Timur'un Anadolu'ya giren ordularını karşılamak için Konstantinopolis kuşatmasını ve ablukasını kaldırmıştır. 28 Temmuz 1402 de yapılan Ankara Savaşı'ında Osmanlılar Timur'a yenik düşmüş; Sultan Yıldırım Bayezid esir düşüp esarette ölmüştür. Osmanlı şehzadeleri arasında, kalan Osmanlı topraklarının idaresi için askerî mücadele başlamış ve bu Fetret Devri 11 yıl devam etmiştir.

Bu hala VII. İoannis tarafından idare edilen Konstantinopolis'te büyük bir ferahlık yaratmıştır. Bizans'ı devamlı tehdit eden Osmanlı devleti çökmüş görünmektedir ve halk sekiz yıl süren ablukadan ve bununa bağlı zorluklardan kurtulmuştu. Bizans için beklenildikten çok daha uygun bir sonuç Ağustos 1402de Osmanlı Rumeli toprakların idaresine almak için Rumeli'ye gelen Emir Süleyman Çelebi'nin tutumu ve hareketleri ortaya çıkmıştır. O yıl sonlarına doğru Emir Süleyman Çelebi tarafları ile Osmanlı toprakları ile ilgileri bulunan (Bizans, Sırbistan, Venedik, Genova ve Rodos ve Naksos Latin Düklüğü'nden oluşan) bir Hristiyan Ligi ile konuşmalar başlayıp 1403 başlarında bir anlaşma imzalanmıştır. Bu anlaşmayı (imparator II. Manuil Avrupa'da bulunduğu için) imzalayan VII. İoannis, Bizans için büyük bir diplomatik zafer kazanmıştır. Buna göre Emir Süleyman'in Osmanlı devletinin üst hakimiyeti (I. Murat ve Yıldırım zamanlarının tam tersi olarak) Bizans'a geçmiştir; Bizans'a Selanik ve doğusundaki (Athos manastırlarını da kapsayan) Ege kıyısındaki bölgeler, bazı Ege adaları, Boğaz'dan ta Nişabur'a (Mesembria) kadar Rumeli Karadeniz kıyıları verilmiştir ve Bizans, Venedik ve Ceneviz gemilerini Marmara ve boğazlarda serbestçe hareket etmeleri garantilenmiştir; buna karşılık Hristiyan Ligi tarafları Emir Süleyman'nin Rumeli toprakları üzerinde başkent Edirne'den hükümdarlığını kabul etmiştir. Osmanlıların bu şekilde yenik düşmesi haberi Avrupa'da bulunan II. Manuil'e (21 Kasım 1402de Paris'te) erişince hemen Avrupalılardan hiçbir yardım almadan geri dönmeye başlamış ve ancak 9 Haziran 1403 de Konstantinopolis'e varmıştır.

II. Manuil kendisini ta Gelibolu'da karşılayan yeğeni VII. İoannis'e olan minnetarlığını bildirip ve Avrupa'ya gitmeden önce verdiği sözleri yerine getirmesi beklenmekteydi. Halbuki II. Manuil'in ilk icraatlerinin başında VII. İoannis'i Lemnos adasına sürmek olmuştur. Bu anlaşmazlığın ve II. Manuil tarafından yapılan büyük haksızlığın neden ortaya çıktığı hakkında bir tam kayıt bulunmamaktadır ve değişik savlar ortaya atılmıştır. Bundan hiç hoşlanmayan VII. İoannis Midilli adasında Latin Dükü olarak hüküm süren kayın-babası II. Francisco Gattilusio ile ufak bir deniz filosu kurup Eylül 1403 ortasında VII. İoannis'e vadedilmiş Selanik'e hücum edip zorla idaresini almaya çalışmıştır. Bu deniz istilasinin gerçekleşip gerçekleşmediği hakkında hiçbir kayıt bulunmamaktadır. Ancak Ekim ortasında II. Manuil ve VII. İoannis taraflarının bir anlaşmaya varıp VII. İoannis'in ortak imparator olarak Selanik Basileus unvanı ile Selanik'te hüküm sürmeye başladığı bilinmektedir.

VII. İoannis hayatının sonuna kadar (yani 1403-1408 arasında) Selanik'te sağa sola karışmadan hüküm sürmüş ve günlerini din ve hayırseverlik işleri ile uğraşarak geçirmiştir. Eylul 1408'de en son günlerini büyük dedesi İoannis Kantakuzinos gibi Joasaph ismi altında bir manastırda bir keşiş olarak geçirdikten sonra ölmüştür.

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

VII. İoannis Paleologos ile Irene Gattilusio evlenmiştir. Karısı Midilli adasında Latin Dükü olarak hüküm süren Ceneviz asıllı II. Francisco Gattilusio'nin kızıdır. Tarihçiler çok yakın zamanlarda, en aşağı bir oğulları olduğunu belgelerden ortaya çıkartmışlardır:

  1. V. Andronikos, Bizans ortak imparatoru

VII. İoannis'in II. Manuel tarafından Avrupa'dan dönüşünden sonra uğradığı haksızlığa bu çocuğun II. Manuel'in Bizans'tan ayrı olduğu yıllarda doğmasına ve bir VIII. İoannis'e bir varis ve II. Manuel'le bir rakip olmasına yoranlar bulunmaktadır. Ancak V. Andronikos'un Selanik'te babasından önce öldüğü bilinmektedir.

Dış kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resmî unvanlar
Önce gelen:
V. İoannis
Bizans İmparatoru
1377-1408: Ortak İmparator
1390: İmparator
1399-1403 Konstantinopolis'te Taht Naibi 		Sonra gelen:
II. Manuil
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=VII._İoannis&oldid=29777597" sayfasından alınmıştır