Ukrayna'da tiyatro

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Odessa Opera ve Bale Tiyatrosu

Ukrayna'da tiyatro (Ukraynaca: Teatralne mystetsvo Ukrayiny), Ukrayna'da kültürel gelişimin tespit ve ifadesi için kullanılan güzel sanatlardan biridir.[1]

Bir sanat şekli olarak yaşamın aktörün seyircilerin önünde sahne performansının yardımıyla sanatsal bir ifadesidir.

Ukrayna tiyatrosu, Ukrayna gelenekleri, yerel kültürü ve diline dayanan ulusal bir tiyatro türü olarak ilk izleri 19. yüzyılın başlarında tespit edilebilir.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Erken dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

Ukrayna topraklarındaki ilk tiyatro gösterileri, tarihte skomorokhi olarak bilinen göstericilerin gösteri yaptığı 11. yüzyıla kadar dayandırılabilir. Ayrıca yerel kilise geleneklerine dayanan dinî drama piyesleri de vardı. 16-17. yüzyıllara gelindiğinde Kiev, Lviv ve Ostroh'taki okul ve üniversitelerde dini oyunlar oynanıyordu. 17-18. yüzyıllarda çok popüler vertep şenlikleri oluştu.

Ukrayna'daki ilk sabit tiyatro 1795'da, o zamanlar Avusturya İmparatorluğunun parçası olan Lviv'de açıldı. Tiyatro, eski Cizvit Kilisesi kompleksi Aziz İsa Kosciolü ve Fransisken Manastırı'nda (1460-1848) bulunuyordu. Ukrayna'nın geri kalanındaki sabit tiyatrolar daha sonrasına kadar açılmamış olsa da tiyatro toplulukları "yolda" performans sergilemiştir. Ancak 19'uncu yüzyılın başlarında Kiev (1806), Odessa (1809), Poltava (1808) şehirlerinde tiyatrolar açıldı.

Klasik Ukrayna tiyatrosunun kurucusu Poltava Tiyatrosu başkanı Ivan Kotlyarevski olurken Hryhoriy Kvitka-Osnovyanenko modern Ukrayna edebiyatında sanatsal düzyazının kurucusu oldu. Bu ikisinin yapıtlarını karakterize eden, burlesk ve cazibe ve mizahla bağlantılı ifade gücü, bir süre boyunca Ukrayna'da bir akademik tiyatroyu tanımlamıştır.

Modern dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

19. yüzyılın ikinci yarısında Ukrayna'da amatör tiyatrolar popüler hale geldi. Bu amatör çevrelerde Ukrayna tiyatrosunun coryphaeusları Mykhailo Starytsky, Marko Kropyvnytsky ve Ivan Karpenko-Karyi kariyerlerine başladı.

Tiyatronun hızlı gelişimi, üyeleri sıklıkla Ivan Karpenko-Karyi, Mykola Sadovsky ve Panas Saksahansky sahne isimleriyle performans sergileyen ünlü Tobilevychi ailesine aittir. Bu ailenin Kropyvnytskyi yakınlarındaki Khutir Nadia özel arazileri ulusal tarihî anıt bölgesi hâline getirilmiştir. Her biri sadece kendi grubunu oluşturmakla kalmadı, aynı zamanda ünlü bir oyuncu ve yönetmendi. O zamanki Ukrayna tiyatrosunun önde gelen kadın yıldızı Maria Zankovetska'ydı. İlk Ukrayna profesyonel tiyatrosu (1864 - 1924), Lviv'deki Ruska Besida Tiyatrosu'dur.

Ukrayna 1918'de devlet olduktan kısa süre sonra Les Kurbas ve Hnat Yura'nın Devlet Dram Tiyatrosu ve "Genç Tiyatro" (sonra "Berezil" tiyatrosu) açıldı. Tiyatro sahnesinde yetenekli oyunculardan oluşan bir grup ortaya çıktı. Bu grupta bulunanların bazıları: Amvrosiy Buchma, Maryan Krushelnytsky, Olimpiya Dobrovolska, Oleksandr Serdyuk, Natalya Uzhviy, Yuriy Shumsky. Devlet Drama Tiyatrosu gerçekçilik-psikolojicilik felsefesinin geleneklerini sürdürürken, Genç Tiyatro Avangart'ı teşvik ediyordu. Berezil tiyatrosunun yaratılmasıyla sahnesi bir tür deneysel alan haline geldi. Theatrical Association "Berezil" modellerinin Paris'teki 1925 Uluslararası Modern Endüstriyel ve Dekoratif Sanatlar Sergisi'nde altın madalya alması tesadüf değil. Tiyatroda ilk kez ünlü Ukraynalı yazar ve dramaturglar Mykola Kulish ve Volodymyr Vynnychenko'nun oyunları tanıtıldı. Yönetmen, aktör, dramaturg ve dünya edebiyatının yorumcusu gibi çeşitli yetenekleri bir araya getiren Les Kurbas sayesinde; William Shakespeare, Henrik Ibsen, Gerhart Hauptmann, Friedrich Schiller ve Molière'in eserleri Ukrayna sahnesinde yeniden kavramsallaştırıldı ve bilinmeyenleri sahneledi. O zamana kadar Ukraynalı seyircilere muamma olan Avrupa dramaturjilerinin oyunlarını oynadı.

Tiyatro kütüphanesi, müze ve ilk dergi, "Berezil" sanat derneğinden yola çıkmıştır. Günümüz sanatçıları Stalinist dönemde baskı altına alınan Les Kurbas'ın deneysel arayışlarına dönmektedir. Günümüzde Kiev'de Les Kurbas anısına Uluslararası Tiyatro Festivali "Artistik Berezillya" düzenlenmektedir.

Türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Ukrayna'da iki büyük tiyatro grubu bulunmaktadır: müzik-drama tiyatroları ile opera ve bale tiyatroları. Bunların yanında operet tiyatroları, kukla tiyatroları ve diğer tiyatro türleri de bulunmaktadır. Akademiye ek bir unvan olarak yaklaşık on tiyatro ulusal olarak da tanınmaktadır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Katçanovski, İvan (2013). Historical dictionary of Ukraine (2. bas.). Lanham, Md.: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 978-0810878457. 


Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]