Tutmaç, Oltu
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Ağustos 2008) |
| Tutmaç | |
|---|---|
 | |
 Erzurum | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Oltu |
| Coğrafi bölge | Kuzey Doğu Bölgesi Anadolu |
| Nüfus (2000)[1] | |
| • Toplam | 451 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| Posta kodu | 25400 |
Resmî site [2] | |
Tutmaç, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı bir Kıpçak mahallesidir.
TARİH
Selçuklulardan daha önce bu bölgede Bizans bulunmuş fakat bu dönemde bu bölge ile ilgili herhangi belge ve bilgi bulunmamaktadır. Oltu-Pasinler (Hasankale), Artvin, Kars ve Erzurum bölgesine hakim olan Selçuklular daha sonra Saltuklulara bırakmıştır.Daha sonra Osmanlılar bu bölgeye hakim olmuştur. Köyümüz 1. dünya savaşında savaşa tanıklık etmiş. Mahallenin 10–15 km güneydoğusunda savaş Rus ve Osmanli arasında çatışmalara sahne olmuştur. Köy savaş gerisi hastahane (savaş gerisi gezici hastane) olarak kullanılmıştır.
Birinci Dünya Savaşına şahit olanların ağzından savaş yılları: Zeliha Aydın Doğum Tarihi – Yeri: 1901 – Tutmaç Köyü | Oltu | Erzurum: Savaş başladığı zaman, on dört-on beş yaşlarında bir kızdım. Bir gün annem ve babam evde Rusların Sarıkamış’ı işgal ettiklerini anlatıyorlardı. Merakla onları dinliyordum. Rus işgalleri ile ilgili çok hâdiseler duyduğum için de son derece korkuyordum. Aradan az bir zaman geçmişti ki, Rusların Oltu’ya geldiklerini duyduk. Oltu ile bizim mahallenin arası yaya altı saattir. Ruslar yaklaştıkça bizim korkumuz da o nisbette artıyordu. Üç gün sonra da Ruslar Oltu’nun Kaleboğaz mahallesine gelince buranın halkı evlerini yarı yarıya boşaltarak yola koyulmuşlardı. Kızkardeşimle patates çıkarmaya gidiyorduk. Bir kafileye rastladık. Bize : «Ruslar bizim mahallesi işgal ettiler, yarın sizin köye gelirler. Gidin haber verin. Patates toplamanın zamanı mı?» dediler. Dönüp köye haber verdik ama hiçbir tedbir alınmadı. Az bir zaman geçmişti ki, Ruslar geldiler, fakat köye girmediler. Mahallenin yakınındaki bir yerde konakladılar. Bazan köye gelir, para vermeden tavuk, koyun, ekmek ve yağ alır giderlerdi. Köyümüzün yakınında bir kışla vardı. Burada sekiz-on askerimiz duruyordu. Ruslar kışlayı basıp askerleri öldürdüler. Birkaç gün sonra da yerleşimi işgal ettiler. Ruslar mahallesimüzde iken, Ermeniler pek bir şey yapamadılar. Bir gece fırsatını bulup mahalleden kaçtık. Tortum’un Cineçor (yeni ismi Çardaklı) mahallesine gittik. Mevsim sonbahardı. Köy halkından bir kısmı göçmüştü. Burada bir müddet kaldık. Ruslar burayı da işgal ettiler. Bu mahallede Ermenilerin saldırılarına uğradık. Her şeyimizi elimizden aldılar. Birçoklarını öldürdüler. Bizim askerler yetişmeseydi hepimizi öldüreceklerdi. Göç ettiğimiz mahallenin bir tarafında bizim ordu, diğer tarafında Rus ve Ermeni orduları mevzilendiler. Çok çetin muharebeler oldu. İki taraftan da birçok asker öldü. Askerler arasında açlık baş gösterdi. Mahallede bir koyun ölmüştü. Cesedini dereye attık. Bizim askerler koyunu pişirerek yediler. Biz her ne kadar pis olduğunu söyledikse de dinlemediler. Çarpışma çok sürdü. Sonunda bizim ordu bozulup kaçmaya başladı. Biz de bozulan askerlerin peşine kaçmaya başladı. Yollarda mahşerî bir kalabalık vardı. Herkes can derdindeydi ve kaçan kaçanaydı. Bu kalabalıkta anamla babamı kaybettim. Hem ağlıyor ve hem de gidiyordum. Bir asker beni atına bindirdi. Annem ile babama yetiştim. Herkes canını kurtarmaya bakıyordu. Yollar ölü, yaralı ve çocuklarla dolu idi. Erzincan’a kadar bu şekilde yol aldık. Burada birkaç gün kalmıştık ki, Rusların Erzurum’u işgal ettiklerini ve Erzincan’a doğru gelmekte olduklarını haber aldık. Mevsim ilkbahardı. Babani Yozgat’a gideceğimizi söyledi. Erzincan’da bize bir vesika verdiler: «Bunu gösterirseniz, size kalacak yer verirler» dediler. Tekrar yolculuk başladı. Gittiğimiz yerlerde vesikayı gösteriyorduk, bize geçici olarak yer veriyorlardı. Bu şekilde Yozgat’a kadar gittik. Yozgat’ta yedi sene kaldık. Yedi yıl sonra mahallesimüze döndük. Etiketler: ermeni, ermeni mezalimi, erzurum, ifade, katliam, oltu, tutmaç mahallesi, zeliha aydın
Hazırlayan: HABİP ÖZTÜRK e-mail : hbbozturk@yahoo.com Not: burada geçen bilgiler kaynak gösterilerek alınabilir.
KÜLTÜR
Köyümüzün yurt dışında bulunan hem beldemizi hem de ülkemizi temsil eden kültür elçisi, Ozan Çelebi ve Şiir
TUTMAÇ KÖYÜ
Tutmaç mahallesinden çikarsin, Yatkindir yokusun yayla. Altmis gün konak eylersin, Konuk sever basin yayla..
Kara yokus giris kapin, Köy merasi yoktur tapun, Ela çiçek tabiatin, Tatlidir kokusun yayla..
Sende gezer gelin kizin, Melesiyor koyun, kuzun, Cana ilaç soguk suyun, Gida verir asin yaylam..
ÇELEBI destandir sözün, Yaprakli gül büyük düzün, Kizildag çakmakli gözün, Genistir bakisin yaylam..
17-01-1966/Tutmaç mahallesi/Oltu OZAN ÇELEBI
SEVGI
Seni ALLAH’a götürür Sevgi merhamet hosgörü Cennet kösküne kodurur Sevgi merhamet hos görü.
Sevgi merhamet hos görü Hak yoluna dogru yürü.
Iyilik ahlak ibadettir Hulisle isleyen mertir Ümmetlerine sünnettir Sevgi merhamet hosgörü
Sevgi merhamet hos görü Hak yoluna dogru yürü.
ÇELEBI halkin ozani Inciltmemis hiçbir cani Budur insanlik dermani Sevgi merhamet hosgörü.
Sevgi merhamet hos görü Hak yoluna dogru yürü.
1966 /Tutmaçmahallesi/Oltu OZAN ÇELEBI
BOS DEGILDIR:
Aska düsen asiklarin Aglamasi bos degildir Abdest alip yatanlarin Yuklanmasi bos degildir
Namaz kilar rüyasinda Zikir tesbih duasinda Yüzer rahmet dergasinda Çaglamasi bos degildir.
Çelebi hak için aglar Bu sevdaya düsen anlar Gönül telinde çalanlar Baglamasi bos degildir.
1965/Tutmaçmahallesi/Oltu OZAN ÇELEBI
NE GARIP
Nefsin tuzagina düsen cahiller Kurtulmaya çalismamis ne garip Kalpleri karamis mühürlenmisler Anahtar var açamamis ne garip
Disco’da arajman evde arajman Çökelek beginli mantardan vicdan Kalkip görmüs bunu sürtük anadan Çorabini giyememis ne garip
Bilinmez düsman kim dost hangi safta Hisler piyasada haklar rafta Vidasi eskimis silinmis tafta Civatayi sikamamis ne garip
Tutan yoktur Çelebi’nin elinden Anliyan az kaldi asik dilinden Ozanlar ayrilmaz öz kültüründen Si-irini dinlenmemis ne garip.
1975/Almanya OZAN ÇELEBI
GERI KALMIYOR
Kardes arasinda nifak sokanlar Sokanlar seytandan geri kalmiyor Kisi arkasindan kiybet yapanlar Yapanlar seytandan geri kalmiyor
Kaz kafali sulandirilmis beyini Para ile degistirmis dinini Yetimin fakir hakki ile karnini Sisiren seytandan geri kalmiyor
Moda deyip mahremini açanlar Gazonada barda ömrü geçenler Eroin alkola para verenler Verenler seytandan geri kalmiyor
Kayip etmis kültürünü özünü Iblise benzetmis güzel yüzünü Keser Çelebi’nin dogru sözünü Kesenler seytandan geri kalmiyor.
1978/Belçika OZAN ÇELEBI
AKLINI FIKRINI KAFANI KULLAN
Gözeler kayniyor bulaklar akar Aklini fikrini kafani kullan Ilimle insanlar göklere çikar Aklini fikirini kafani kullan
21. asir Türklerin asri 71. Senedir kalmisdi yasli Altin neslimizin birlesme fasli Aklini fikrini kafani kullan
Küfür saltanati kahroldu gitti Yillarin hasreti canima yetti Gülzarimda güller yeniden bitti Aklini fikrini kafani kullan
Göç eyledik Avrupa’ya park ettik Tez uyuduk amma çok geç fark ettik Cefa çektik fakat boyun eymedik Aklini fikrinikafani kullan
Ozan Çelebi’de artik metam yok Bakire topraklar hammaddesi çok Kivicimlar siçrat hamlelere ok Aklini fikrini kafani kullan
1989/Hollanda OZAN ÇELEBI
Mahallede şu anda konuşulan Türkiye Türkçesidir.. , Ardahan, Olur, Oltu ve Şenkaya'da konuşulan ağzın aynısıdır. Tortum ve İspir ağzına ise çok benzer. Posof, Artvin, Şavşat, Ardanuç, Yusufeli ağzına biraz daha uzaktır.[15] Ana dili Gürcüce ya da Rusça olan Ahıska Türkü yoktur. Gürcistan’ın Mesheti bölgesinin Müslüman Türk nüfusuna verilen addır. Rusların bu bölgeye verdiği coğrafî isim, Meshetya'dır. Bundan dolayı Meshet Türkleri olarak da adlandırılırlar. Hazırlayan: HABİP ÖZTÜRK e-mail : hbbozturk@yahoo.com
Mahallenin gelenek, görenek ve yemekleri
TUTMAÇ ÇORBASI
Bu çorba sıklıkla Doğu Anadolu yöresinde bilinir ve yapılır ama bir gün internette gezerken tesadüfen bir Selçuklu yemeği olduğunu öğrendim. Tutmaç çorbasının özelliği pestigen ve tutmaç denilen küçük ve ince kare şeklindeki eriştelerden yapılıyor olmasıdır. Tutmaç eriştesi ve pestigen yazdan hazırlanıp kış için saklanır.
Tutmaç
Bildiğiniz yumurta, un, su, tuzdan yapılan erişte hamurundan yapılıp ince yufkalar halinde açılır ve kare kare kesilir. Bu kesilen kareler kurutulup saklama torbalarında veya kavanozlarda uzun zaman saklanabilir. Yalnız dediğim gibi erişteye kıyasla oldukça incedir.
Beyaz Adam
Beyaz adam bir gün kara kıtaya ayak bastığında bizim elimizde inciler, beyaz adamın elinde İncil vardı. Bizden gözlerimizi kapatıp dua etmemizi istedi. Gözlerimizi açtığımızda bizim elimizde İncil, beyaza damın elinde inciler vardı.
Coğrafİ Konum
Erzurum iline 84 km, Oltu ilçesine 30 km uzaklıktadır.
Mahallenin genel özellikleri
Erzurum ili Oltu ilçesi Tutmaç mahallesi genel olarak karasal iklim özelliklerinin görüldügü vadi içine kurulmus bir köydür. Deniz seviyesinden yüksekliği 1860 metredir. İle Uzaklığı: 84 km İlçeye Uzaklığı: 30 km Komsu köyler : batısında Çardaklı (Cineçor) kuzeyinde Başbağlar ve Ardos(Çamlibel) (3.8 nm) doğusunda Yarbaşı(Sananes) ve Şamhı(Özdere).
--Mahallenin iklimi, karasal iklim etki alanı içerisindedir.
Mahallede yaz ve kış sıcaklık farkları oldukça fazladır.En soğuk ay şubat, en sıcak Ağustos'dur. Yillik ortalama sıcaklığı yaklaşık olarak 7-8 °C dir. Yıllık yağış ortalaması 400–450 mm civarındadır.Yağışların büyük kısmı ilkbahar sonu ve yaz başlarında düşer.Kasım-nisan ayları arası yağışlar kar seklinde düser.
Mahallenin Ekonomik Durumu
Ekonomi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır.
Nüfus
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2007 | |
| 2000 | 451 |
| 1997 | 385 |
Ekonomi
Mahallenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.
Altyapı bilgileri
Mahallede ilköğretim okulu vardır. Mahallenin hem içme suyu şebekesi hem kanalizasyon şebekesi vardır. PTT şubesi yoktur ancak PTT acentesi vardır. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Mahalleye ulaşımı sağlayan yol asfalt olup mahallede elektrik ve sabit telefon vardır. 2014 yılı itibari ile köye kurulan baz istasyonu sayesinde tüm gsm operatörleri ful çekmektedir.