Turan Seyfioğlu
Turan Seyfioğlu | |
|---|---|
| Doğum | Zafer Turan Seyfioğlu 14 Eylül 1921 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 18 Ağustos 1961 (39 yaşında) Londra, Birleşik Krallık |
| Defin yeri | Sahrayıcedid Mezarlığı, İstanbul |
| Milliyet | Türk |
| Eğitim | Türk Maarif Cemiyeti Yenişehir Lisesi, Ankara |
| Meslek | Oyuncu |
| Etkin yıllar | 1951-1961 |
| Önemli eser(ler) | Tüm Liste |
| Boy | 184 cm |
| Çocuk(lar) | 1 |
Turan Seyfioğlu, tam adıyla Zafer Turan Seyfioğlu (14 Eylül 1921, İstanbul - 18 Ağustos 1961, Londra), Türk sporcu ve sinema oyuncusu.[1]
Türk Sineması'nın geçiş döneminin sonunda Muzaffer Tema ve Eşref Kolçak ile ilk nesil erkek sinema oyuncularını oluşturan üç jönden biridir. 1951-1961 yılları arasında başrol ve yardımcı rolde olmak üzere önemli filmlerde yer almış, "kendisi olarak" hayat verdiği karakterler onun izleyiciler tarafından "samimi" ve "halktan biri" olarak görülmesini sağlamıştır.[2] Döneminde geniş bir hayran kitlesine sahip olan Seyfioğlu tedavi için gittiği Londra'da 40. yaş gününe bir aydan kısa bir süre kala hayatını kaybetmiştir.
İlk Yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
1921 yılında ev hanımı bir anne ve deniz subayı bir babanın oğlu olarak İstanbul'un Kasımpaşa semtinde dünyaya gelmiştir.[3] Babasının görevi nedeniyle taşındıkları Ankara'da sonradan "Ankara Maarif Koleji" olarak anılacak Türk Maarif Cemiyeti Yenişehir Lisesi'nde öğrenim görürken okulu yarıda bırakmış, kayak eğitmenliği yapmaya Erzurum'a gitmiştir. 1941 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin Londra Büyükelçiliği'ne ateşe olarak atanan babası ile İngiltere'ye gitmek istese de ailesi II. Dünya Savaşı'nın yarattığı tehlikeli ortam nedeniyle onun Türkiye'de kalmasını uygun görmüş, fakat kararlı olan Seyfioğlu o dönemde hâlâ Fransızların kontrolü altında bulunan Suriye'ye yasadışı yollarla geçmiş, deniz yoluyla İngiltere'ye varmayı planlarken Türk olduğunun anlaşılması üzerine "ajan" şüphesiyle esir düşmüştür. Serbest kalabilmesi için tek seçenek olarak Fransız Yabancı Lejyonu'nda hizmet etmesi öne sürülmüş, bir buçuk yıl Fransız askeri olarak II. Dünya Savaşı'nda yer aldıktan sonra mübadeleyle Eylül 1943'te İstanbul'a dönmüştür.[3]
Sinema Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
1951 yılında Atlas Film'in Sami Ayanoğlu'nun II. Mehmed'i canlandıracağı "İstanbul'un Fethi" filminde "Ulubatlı Hasan" rolünü canlandıracak bir jön arayışıyla açtığı yarışmaya katılan Seyfioğlu sinemaya uygun yüzü ve atletik yapısıyla öne çıkarak role hak kazanmıştır. Oldukça başarılı olan bu filmin ardından bir ajanlık öyküsünün ele alındığı 1952 yılı yapımı "Ankara Ekspresi"'nde başrolde yer almış, ardından arka arkaya aksiyon ve gerilim-polisiye filmlerinde başrolde bulunduktan sonra 1953 yılında Lütfi Ö. Akad'ın "Katil" filminde o dönemde yeni yeni yıldızı parlamakta olan Ayhan Işık'ın karşısında hayat verdiği "Muzaffer" karakteriyle Türk Film Dostları Derneği tarafından yılın en beğenilen dört erkek artistinden biri seçilmiş ve "En İyi Erkek Oyuncu" ödülüne layık görülmüştür.[4] 1954 yılında Peyami Safa'nın zenginden çalıp fakire veren fakat hiçbir zaman yakalanamayan kibar ve iyi yaşamayı seven bir hırsızı kaleme aldığı öykü serisi "Cingöz Recai"nin ilk sinema uyarlaması, Metin Erksan tarafından çekilen "Cingöz Recai 'Beyaz Cehennem'"de Cingöz Recai'yi canlandırmış, bu filmde ona Avni Dilligil, çokça eşleştiği Neriman Köksal ve Pola Morelli eşlik etmiştir. 1955 yılında aynı derneğin düzenlediği 3. Türk Filmcileri Yarışması'nda başrolünde yer aldığı "Kaçak" ve "Bulgar Sadık" filmleri 1954 yılının en iyi üç filminden ikisi seçilmiş, Seyfioğlu ise tekrar yılın en iyi erkek artistleri arasında yer almıştır.[5] Aynı yıl "Kardeş Kurşunu", Zonguldak'taki kömür madenlerinde çalışan mühendislerin hayatlarını konu alan "Ölüm Korkusu" ve fantastik film denemelerinden "Görünmeyen Adam İstanbul'da" filmlerinde rol almıştır. 1956 yılında dönemin ünlü kadın sinema oyuncularından Muhterem Nur ile rol aldığı "Yetimler Ahı"nda başarı kazandıkça Anadolu kırsalı ile Amerikanvari şehir hayatı arasında sıkışan ve yaftalayıcı yaklaşımlardan ötürü aşık olduğu kadına yüz çevirmek durumunda kalan bir pehlivanı canlandırmış, 1957 yılında Zeki Müren'in başrolünde olduğu "Berduş" filminde onun gaddar ve üç kağıtçı abisine hayat vermiştir. Yine aynı yıl "Çölde Bir İstanbul Kızı"nda Belgin Doruk ile başrolü paylaşmıştır. 1958'de tekrar Sezer Sezin'le bir araya gelerek Lütfi Ö. Akad'ın "Meyhanecinin Kızı" filminde hayatın sillesini yemiş kırık bir adam olan "Ali" karakterini canlandırmış; Çolpan İlhan ile Atıf Yılmaz'ın "Yaşamak Hakkımdır", Gülistan Güzey ile ise Sırrı Gültekin'in "Allı Yemeni" filmlerinde başrolü paylaşmış, "Meçhul Kahramanlar"da ise geri plandaki bir rol sayılabilecek basiretsiz Osmanlı subayını canlandırmıştır. O dönemde sağlık sorunları yaşamaya başlayan Seyfioğlu bir yıl aradan sonra Nevzat Pesen'in çektiği "Devlerin Öfkesi"nde Ayhan Işık ve Neriman Köksal ile başrolü paylaşmıştır. Tedavi için İngiltere'ye gitmeden önceki son filmi 1961'de gösterime giren "İçimizden Biri"dir.
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Hastalığının ne olduğu tam olarak bilinmeyen Seyfioğlu 1958 yılında halsizlik yaşamaya, fiziksel çaba gerektiren sahnelerde zorluk çekmeye başlamıştır. Meslektaşlarının genel kanısına göre sağlık sorunları yaşamının son yıllarına doğru artan alkol tüketimine dayanmaktadır. 1958 yılında başrolünde yer aldığı "Meyhanecinin Kızı" filmindeki denize atlama sahnesi için dublör kullanmayı işine olan saygısı ve kapris göstermemeye özen gösteren yapısı nedeniyle, aynı zamanda da dereceleri bulunan eski bir yüzücü olarak reddeden Seyfioğlu'nun kış aylarında çekilen film esnasında defalarca gerçekleştirdiği bu sahnenin sonrasında rahatsızlandığı, alkol tüketimiyle zayıflayan bünyesinin böylece daha da sarsıldığı öne sürülmektedir.[4][6] Son filminin çekimlerinin ardından Londra'da yaşayan eşi ve kızının yanına gitmiş, tedavi gördüğü hastanede 40. yaş gününe dört hafta kala hayatını kaybetmiştir. Cenazesi İstanbul'un Anadolu Yakası'ndaki Kadıköy ilçesinin Erenköy semtinde bulunan Sahrayıcedid Mezarlığı'na defnedilmiştir.
Özel Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaşamı süresince ikamet ettiği, o zamanlarda İstanbul'un sayfiye yerlerinden biri sayılan Caddebostan semtinin 1950'lerde önde gelen kişilerinden olan Seyfioğlu[7] çocukluğundan itibaren ilgilendiği yüzme ve kayak sporlarında dereceler elde etmiş, Fenerbahçe'nin futbol gençler takımında iki yıl kalecilik yapmıştır.[8]
1952 yılında "Kızıltuğ - Cengiz Han" filminin Uludağ'daki çekimleri sırasında tatil için orada bulunan "Patricia" adındaki bir İngiliz turist ile tanışmış, ikilinin tanışıklıkları arkadaşlığa dönüşmüş ve çift aynı yıl evlenmiştir. Beraberliklerinden bir kız çocuğu dünyaya gelmiş[8] ancak Patricia 1959 yılında kızlarıyla İngiltere'ye dönmüştür. Atıf Yılmaz'ın "Söylemek Güzeldir" kitabında bu ayrılığın altında Seyfioğlu'nun 1958'deki "Yaşamak Hakkımdır" çekimleri esnasında dönemin ünlü spikerlerinden Dürnev Tunaseli ile yaşadığı yıpratıcı yasak ilişkinin yattığına ve Seyfioğlu'nun alkol tüketiminin o dönemde kontrolden çıktığına değinilmektedir.[4][9]
Meslektaşı Orhan Günşıray'a göre denize düşkün olan Seyfioğlu'nun en yakın ahbapları balıkçılardı.[4] Bir diğer meslektaşı Hakkı Kıvanç'ın anlattığına göre Seyfioğlu kendisiyle figüranlar arasında bir fark görmez, sinemaya emek veren herkes için aynı koşulların esas alınmasını beklerdi. Bir filminin çekimleri sırasında verilen öğle molasında figüranlara sandviç dağıtılırken kendisine yemek getirildiğini gördüğünde bu durumu reddederek masadan kalkıp gitmiştir.[10]
Filmografisi[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1951: İstanbul'un Fethi (Ulubatlı Hasan)
- 1952: Ankara Ekspresi (Seyfi)
- 1952: Kızıl Tuğ: Cengiz Han (Otsukarci)
- 1953: Altı Ölü Var: İpsala Cinayeti (Muhittin)
- 1953: Hayat yarışı
- 1953: Katil - Muzaffer (Durak)
- 1953: Öldüren Şehir (Şevket)
- 1954: Bulgar Sadık (Bulgar Sadik / Boris)
- 1954: Cingöz Recai (Cingöz Recai)
- 1954: Kaçak
- 1955: Bataktaki Kız
- 1955: Görünmeyen Adam İstanbul'da (Ali)
- 1955: Kardeş Kurşunu (Muzaffer)
- 1955: Kızımla Beraber Ağladık (Emin Tuncer)
- 1955: Ölüm Korkusu
- 1956: Miras Uğrunda
- 1956: Tuzak Oteli
- 1956: Yetimler Ahı (Pehlivan Mahmut)
- 1957: Berduş
- 1957: Çölde Bir İstanbul Kızı
- 1958: Allı Yemeni
- 1958: Meyhanecinin Kızı (Ali)
- 1958: Meçhul Kahramanlar
- 1958: Yavrum İçin
- 1958: Yaşamak Hakkımdır
- 1960: Devlerin Öfkesi
- 1961: İçimizden Biri
Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1953: Türk Film Dostları Derneği - En İyi Erkek Oyuncu
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "TSA' da Turan Seyfioğlu". tsa.org.tr. 11 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023.
- ^ "Söyleşi: Turan Seyfioğlu". Artist Dergisi, Sayı 9. 28 Temmuz 1960. 31 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2022.
- ^ a b "Görünmeyen Adamın Peşinde". 30 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
- ^ a b c d "Görünmeyen Adam İstanbul'u Terk Etti". 30 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
- ^ "1951-1960 / Türk Sineması Dönemleri". 14 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Şoför Nebahat Geçti Az Önce Toz Duman..." 6 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Caddebostan..." 14 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Turan Seyfioğlu". 11 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Batının Gözü: Atıf Yılmaz". 6 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ ""Sanatçı Gururlu Olmaz, Onurlu Olur" - Hakkı Kıvanç ile Söyleşi". 10 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Beyazperde'de Turan Seyfioğlu 16 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- IMDb'de Turan Seyfioğlu
- Sinemalar.com'da Turan Seyfioğlu 16 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- SinemaTürk'te Turan Seyfioğlu 16 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- TSA'de Turan Seyfioğlu 11 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.