Tskordza
Tskordza (Gürcüce: წყორძა; okunuşu: “ts'q'ordza”), Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, deniz seviyesinden 1.100 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 16 km uzaklıktadır.
Tskordza, Uraveli, Heoti ve Mushi köyleriyle birlikte Uraveli temini oluşturmaktadır.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
Tskordza'da 12-13. yüzyıldan kamla, kayaya oyulmuş ve Baiebi (ბაიები) adını taşıyan yapı kompleksi, buranın eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Tarihsel Gürcistan'ın güneybatı topraklarında yer alan Tskordza, bu dönemde birleşik Gürcistan Krallığı sınırları içinde yer alıyordu. Daha sonra, Gürcü devletlerinden biri olan Samtshe-Saatabago'nun yönetimi altındayken bu bölge 1578'de Osmanlılar tarafından ele geçirildi. Osmanlı idaresinin Zoğorza (زوغورزە) adıyla kaydettiği köy, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre, Ahısha livasının Çeçerek nahiyesine bağlıydı. Osmanlı idaresinin Müslüman olmayan köylülerden aldığı ispenç vergisi vermekle yükümlü 40 hane kaydedilmişti. Hane reislerinin adlarına bakınca, Tskordza'nın Hristiyan Gürcü köyü olduğu anlaşılmaktadır. Bu defterde büyükçe bir köy olarak yer alması da Tskordza'nın eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Sözkonusu deftere göre köyde buğday, arpa, darı, çavdar, mercimek, nohut, keten tohumu tarımı, arıcılık ve şarapçılık yapılıyor, domuz besleniyordu.[2]
Tskordza, uzun süre Osmanlı egemenliğinde daldıktan sonra, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında imzalanan Edirne Antlaşması'yla, o tarihte Gürcistan'ı da kapsayan Rusya İmparatorluğu'na bırakıldı. Tskordza'nın nüfusu 1870 yılında 9 haneden oluşuyordu.[3]
Kaya yapı kompleksi Baiebi, Tskordza köyünün batısında, Uraveli Deresi vadisinde yer alır. 12-13. yüzyıla tarihlenen tarihsel yapılardan günümüze yıkıntı halinde kiliseler, surlar, evler ve sığınaklar ulaşmıştır. Yazı ve kabartmalarla bezenmiş olan kiliselerin kayanın içinde gömüldüğü anlaşılmaktadır. Bu kompleksinin adının kişi adı olan Baia'dan geldiği sanılır ve Baiebi (Baia'lar) demektir.[4]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
2014 verilerine göre Tskordza'da 95 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamına yakını Gürcülerden oluşuyordu.[5]
| Yıl | Nüfus | Erkek | Kadın |
|---|---|---|---|
| 2002 | 136 | 64 | 72 |
| 2014 | 95 | 45 | 50 |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 129 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 155, II. cilt (1941), s. 155, III. cilt (1958), 216-217". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), 217". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2021.
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 48 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 273 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7