Tirol şapkası
Tirol şapkası (Almanca: Tirolerhut), Bavyera şapkası ya da Alpler şapkası (İtalyanca: cappello alpino) olarak da bilinir, günümüz Avusturya, Almanya, İtalya ve İsviçre topraklarında yer alan Alpler'de giyilen, Tirol bölgesine özgün bir tür şapka. Yerel halk giyiminin (Almanca: tracht) önemli bir parçasıdır.
Tipik bir Tirol şapkası yeşil keçeden yapılır. Bu şapkalarda özgün olarak, bir noktaya doğru inceleyen bir tepe ve bir insan eli büyüklüğüne kadar genişleyen bir kenar var. Bu tarz özellikle Avusturya'daki Zillertal'da pek yaygındı.[1]
Şapka şekliyle şapka kenarının genişliği açısından farklılık göstermeye ek olarak bu şapkalar, karakteristik olarak, renkli, kordonlu bir bantla süslenir ve çiçek, tüy ya da bir "fırçayla" taçlanır. Gamsbart olarak bilinen bu "fırça", Chamois keçisinin sakalından yapılır. Büyük ve gösterişli bir gamsbarta binlerce kıl dikilmiş olabilir ve gamsbartın fiyatı 2.500 ilâ 3.000 ABD doları olabilir. Gamsbartın birçok farklı olası şekli var ve tüylerle kombine edilebilir.[2]
19. ve 20. yüzyıllarda Tirol giysileri görünüşlerinde bir derece tekdüzelik oluşmaya başladı. Tirol bölgesinin yöresel köy giyimlerine ait farklı Tirol şapkası türleri 1830/40'lara dayanır.
Bu şapka sonradan "Tirol kültürü" ve turizminin bir simgesi hâline geldi; halk buluşmalarında ya da Münih Oktoberfest'i gibi bira festivallerinde ve halk müziği grupları tarafından giyilmesi popülerdir. Müzisyen Billy Mo, 1962 yılında, "Ich kauf' mir lieber einen Tirolerhut" ("Bir Tirol Şapkası Satın Almayı Tercih Ederim") diye şapka ile geleneksel Alpler halk müziği arasındaki bağlantıyı pekiştiren bir şarkı yazdı. 1965'te aynı isimle bir komedi müzikali yayınlandı.[3]
Büyük Britanya Kralı VIII. Edward'ın sayesinde Tirol şapkası daha fazla tanınır hâle geldi: tahttan çekilmesinin ardından Edward sık sık Avusturya Steiermark şehrinde kalır ve (Tirol şapkası Steiermark menşeili olmasa da) burada Tirol tarzında bir şapka giyerdi.[4] Dedesi VII. Edward tarafından popülerize edilen[5] bir tarz olan homburg şapkasının ilham kaynağının Tirol şapkası olduğu söylenir.[6]
Görseller[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Tirol şapkası giyen bir erkek çocuk ile bir maymun (Knabe mit Tirolerhut und Äffchen). Tuval üzerine yağlıboya, 1834 civarı -
![Kenarları geniş olan Güney Tirol tarzı şapka giyen Andreas Hofer [en] (ölümünden sonra boyanmış portre, 19. yüzyılın ortası)](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Andreas_hofer_mit_hut.jpg/55px-Andreas_hofer_mit_hut.jpg)
Kenarları geniş olan Güney Tirol tarzı şapka giyen Andreas Hofer (ölümünden sonra boyanmış portre, 19. yüzyılın ortası) -
Tirol şapkasıyla otoportre (Selbstporträt mit Tiroler Hut), Lovis Corinth -
Tirol şapkasının basit, parti versiyonu -
Gri bir Tirol şapkası
![Kenarları geniş olan Güney Tirol tarzı şapka giyen Andreas Hofer [en] (ölümünden sonra boyanmış portre, 19. yüzyılın ortası)](/wiki/Dosya:Andreas_hofer_mit_hut.jpg)
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Tyrolean hats ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Heinrich Heine: Reisebilder II: 1828-1831: Kommentar, Volume 6. Akademie Verlag, 2003, s. 232.
- ^ Kilgour, Ruth Edwards (1958). A Pageant of Hats Ancient and Modern. R. M. McBride Company.
- ^ Ich kauf mir lieber einen Tirolerhut 22 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Moviepilot.de
- ^ Lexikon der Herrenmode, Musterschmidt, 1960
- ^ Chico, Beverly (3 Ekim 2013). Hats and Headwear around the World: A Cultural Encyclopedia. ABC-CLIO. s. 245. ISBN 978-1-61069-063-8. 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2022.
- ^ Grunwald, Torsten (2014). Den Velkædte Mand. Forlaget Vandkunsten. s. 147. ISBN 978-87-76-95362-1.