Tiflis Kutsal Teslis Katedrali

Tsminda Sameba
ya da Tiflis Kutsal Teslis Katedrali
თბილისის წმინდა სამების საკათედრო ტაძარი
Temel bilgiler
Konum	Tiflis
Koordinatlar	41°41′51″K 44°49′00″D / 41.69750°K 44.81667°D
İnanç	Gürcü Ortodoks Kilisesi
Mimari
Mimar(lar)	Arçil Mindiaşvili
Mimari biçim	Gürcü çapraz kubbesi
Tamamlanma	2004
Özellikler
Kapasite	10,000[kaynak belirtilmeli] ; 3,000 m² (iç alan); 3,200 m² (dış alan-merdivenler)[kaynak belirtilmeli]
Uzunluk	87.1 m[kaynak belirtilmeli]
Genişlik	64.7 m

Tiflis Kutsal Teslis Katedrali (Gürcüce: თბილისის წმინდა სამების საკათედრო ტაძარი, yaygın olarak Sameba (Gürcüce: სამების ლავრა, Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te bulunan Gürcü Ortodoks Kilisesi'nin ana katedralidir. 1995 ve 2004 yılları arasında inşa edilen, dünyanın üçüncü en yüksek Doğu Ortodoks katedrali ve toplam alana göre dünyanın en büyük dini yapılarından biridir. Sameba, tarihin çeşitli aşamalarında Gürcü kilise mimarisine hâkim olan ve bazı Bizans tonlarına sahip geleneksel tarzların bir sentezidir.

Tarihi ve inşası[değiştir | kaynağı değiştir]

Gürcü Ortodoks Kilisesi'nin 1.500 yıllık otosefal ve doğumundan 2.000 yıl sonra İsa'nın anılması için yeni bir katedral inşa etme fikri, o zamanki Sovyet Gürcistan Cumhuriyeti'nin ulusal uyanışı için çok önemli bir yıl olan 1989 yılında ortaya çıktı. Mayıs 1989'da Gürcü Ortodoks Patrikhanesi ve Tiflis yetkilileri "Kutsal Teslis Katedrali" projesi için uluslararası bir yarışma duyurdu. Yüzden fazla proje sunulduğunda dolayı yarışmanın ilk turunda kazanan seçilemedi. Sonunda mimar Arçil Mindiaşvili'nin tasarımı yarışmayı kazandı. Gürcistan'ın takip eden çalkantılı iç karışıklık yılları, bu görkemli planı altı yıl erteledi ve yeni katedralin temeli 23 Kasım 1995'e kadar atılamadı.^{[kaynak belirtilmeli]}

Kilisenin inşası "Gürcü milli ve manevi canlanmasının sembolü" olarak ilan edildi ve çoğunlukla çeşitli iş insanları ve vatandaşlardan gelen isimsiz bağışlarla desteklendi. 23 Kasım 2004'te, Aziz George Günü'nde katedral, Gürcistan Katolikos Patriği II. İlia ve dünyadaki diğer Ortodoks Kiliselerinin üst düzey temsilcileri tarafından kutsandı. Törene, Gürcistan'daki diğer dini liderlerin ve günah çıkarma topluluklarının liderlerinin yanı sıra siyasi liderler de katıldı.^{[kaynak belirtilmeli]}

Yeni katedral kompleksi için seçilen alanın en azından bir kısmı,^[2]^[3] bir zamanlar Hocavank denen eski bir Ermeni mezarlığı olan araziyi içeriyordu.^[4]^[5]^[6]^[7]^[8] Mezarlık bir zamanlar Sovyet döneminde Lavrenti Beriya'nın emriyle bir Ermeni kilisesinin yıkıldığı alandı. Mezarlıktaki mezar taşları ve anıtlarının çoğu da tahrip edildi ve mezarlık bir eğlence parkına dönüştürüldü. Bununla birlikte, mezarlık Sameba Katedrali'nin inşası başladığında mezarlarının çoğunu içeriyordu.^[9] Bir yazara göre mezarlık,^[5] inşaat sahasının her yerine dağılmış kemikler ve mezar taşları göründükten sonra "skandal saygı yoksunu" bir süreç ile düzenlendi.^[7]^[10]^[11]

Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]

Sameba Katedrali, Eski Tiflis'teki tarihi Avlabari semtinde Kura Nehri'nin (Mtkvari) sol yakasının üzerinde yükselen İlyas Tepesi'nde inşa edildi.

Geleneksel Gürcü tarzında ancak daha büyük bir dikey vurguyla tasarlandı ve "birçok insan tarafından göz kamaştırıcı olarak kabul edilirken, diğerleri tarafından eşit derecede saygı gördü."^[12] Katedral, sekiz sütun üzerine oturan bir geçişin üzerinde kubbeli bir haç planına sahiptir. Aynı zamanda kubbenin parametreleri apsislerden bağımsızdır, kubbe ve genel olarak kiliseye daha anıtsal bir görünüm kazandırır. Kubbe 7,5 metre yüksekliğinde yaldızlı bir altın haçla örtülmüştür.

Katedral beşi büyük bir yer altı bölmesinde bulunan dokuz şapelden (Başmelekler, Vaftizci Yahya, Azize Nino, Aya Yorgi, Aya Nikola, On İki Havari ve Tüm Azizler) oluşmaktadır. Katedralin geniş narteksi dahil toplam alanı 3.000 metrekare ve kapladığı hacim 137.000 metreküptür. Kilisenin içi (nef) 56 metreye 44 metre, iç alanı 2.380 m²'dir. Katedralin yerden haç tepesine yüksekliği 87.1 metredir (merdivenlerin yüksekliği 1 metre). Yer altı şapeli 35.550 metreküp hacim kaplar ve yüksekliği 13.1 metredir.^{[kaynak belirtilmeli]}

İnşaatta doğal malzemeler kullanılmıştır. Zemin mermer fayans olup, sunak da mozaikle süslenmiştir. Duvar resimleri, Amiran Goglidze'nin rehberliğinde bir grup sanatçı tarafından yapılmıştır.

İnşaatı tamamlanmış olan Sameba Kompleksi, ana katedral kilisesi, bağımsız bir çan kulesi, Patrik ikametgâhı, bir manastır, bir ruhban okulu ve ilahiyat akademisi, birkaç atölye, dinlenme yerleri, vb. içermektedir

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Tiflis Sioni Katedrali

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "როგორ შენდებოდა სამების საკათედრო ტაძარი". 26 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Kalatozishvili, Georgy (30 Temmuz 2014). "Relations between Georgian and Armenian churches". Vestnik Kavkaza. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020. the construction of the St. Trinity Cathedral in Tbilisi in 1989.The patriarchy of the Georgian Orthodox Church (GOC) decided to build a huge temple on a hill near an Armenian cemetery. The territory of the church, Armenian officials say, will take part of the territory of the cemetery.
^ Goble, Paul (8 Ağustos 2014). "Tensions Between Georgian and Armenian Churches Escalate". Eurasia Daily Monitor. 11 (146). Jamestown Foundation. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020. The construction of the Georgian cathedral became a problem for the Armenians because its site was either next to or, according to Armenians, occupied part of what has long been the Armenian cemetery there.
^ "Цминда Самеба – современное видение грузинского христианства". btimes.ru (Rusça). Business Times. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020. Храм был построен на месте старинного армянского кладбища Ходживанк, что вызвало волну возмущения, как от местных жителей, так и от армян, которые были недовольны непочтительным отношением к останкам захороненных людей.
^ ^a ^b Burford, Tim (2015). Georgia. Bradt Travel Guides. s. 128. ISBN 9781841625560. It was built on the Armenian Khojavank cemetery which was treated with a scandalous lack of respect.
^ Noble, John; Kohn, Michael; Systermans, Danielle (2008). Georgia, Armenia & Azerbaijan. Lonely Planet. s. 57. ISBN 9781741044775. Some controversy surrounded its construction on the site of an old Armenian cemetery.
^ ^a ^b Hakobyan, Julia (28 Eylül 2007). "Havlabar: Armenian community in Tbilisi pays the price of urbanization". ArmeniaNow. 9 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020. Three years ago the largest Georgian Orthodox Church Holy Trinity was constructed in Havlabar and now next to the church is being constructed a seminary in the area which used to be the oldest Armenian cemetery “Khojivank.” Arnold Stepanyan, the head of the “Tbilisi Community of Georgian Armenians” non governmental organization in Tbilisi says as the cemetery was considered by the Georgian authorities to be old no reburial was organized and a great number of skeletons appeared during digging the foundation ditch.
^ Hovyan, Vahram (10 Aralık 2007). "Հակահայկական քաղաքականության դրսեվորումները Վրաստանում [Anti-Armenian policies in Georgia]" (Ermenice). Noravank Foundation. 9 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Այս միտումը մեր ժամանակներում իր գործնական դրսևորումն արդեն գտել է ի դեմս այն փաստի, որ վրացական իշխանությունները Հավլաբարի Խոջիվանք եկեղեցուն հարակից հայկական գերեզմանատան տարածքում երեք տարի առաջ ավարտեցին Սուրբ Երրորդություն վրացական ուղղափառ տաճարի շինարարությունը
^ "Հայկական Հանրագիտարան". www.encyclopedia.am. 6 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018.
^ Dikranian, Raffy (14 Eylül 2007). "Desecration of Armenian Cemetery in Avlabar District, Tbilisi, Georgia ContinuesDesecration of Armenian Cemetery in Avlabar District, Tbilisi, Georgia Continues". Armenian News Network / Groong. University of Southern California. 1 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Ghazinyan, Aris (1 Kasım 2008). "The 'Armenian Problem': Hayastantsi in Georgia face challenges over ethnicity". Armenian General Benevolent Union. 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. A few years ago, a Georgian cathedral was constructed at Khojivank Hill in Tbilisi. Located just behind Avlabar Square, Khojivank Hill is a magnet. Besides its landmark prominence, it is the location of the pantheon of outstanding figures of Armenian culture represented by a constellation of names of classics of national literature of the 19th century. Originally, Khojivank was an Armenian cemetery where, along with renowned literary figures, their ordinary contemporaries were also buried. The new residence of the Patriarch of All Georgia, erected in 2004, is built over those graves. By now, loads of human ashes have been transferred to the city dump as common construction garbage. According to eyewitnesses, human bones were among debris hauled away in dump trucks and gravestones were scattered and left lying wherever they fell.
^ Tim Buford, "Georgia - 2015 edition, Bradt Travel Guides", p128.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

[Sameba-1] "როგორ შენდებოდა სამების საკათედრო ტაძარი". 26 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[2] Kalatozishvili, Georgy (30 Temmuz 2014). "Relations between Georgian and Armenian churches". Vestnik Kavkaza. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020. the construction of the St. Trinity Cathedral in Tbilisi in 1989.The patriarchy of the Georgian Orthodox Church (GOC) decided to build a huge temple on a hill near an Armenian cemetery. The territory of the church, Armenian officials say, will take part of the territory of the cemetery.

[3] Goble, Paul (8 Ağustos 2014). "Tensions Between Georgian and Armenian Churches Escalate". Eurasia Daily Monitor. 11 (146). Jamestown Foundation. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020. The construction of the Georgian cathedral became a problem for the Armenians because its site was either next to or, according to Armenians, occupied part of what has long been the Armenian cemetery there.

[4] "Цминда Самеба – современное видение грузинского христианства". btimes.ru (Rusça). Business Times. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020. Храм был построен на месте старинного армянского кладбища Ходживанк, что вызвало волну возмущения, как от местных жителей, так и от армян, которые были недовольны непочтительным отношением к останкам захороненных людей.

[Burford-5] Burford, Tim (2015). Georgia. Bradt Travel Guides. s. 128. ISBN 9781841625560. It was built on the Armenian Khojavank cemetery which was treated with a scandalous lack of respect.

[6] Noble, John; Kohn, Michael; Systermans, Danielle (2008). Georgia, Armenia & Azerbaijan. Lonely Planet. s. 57. ISBN 9781741044775. Some controversy surrounded its construction on the site of an old Armenian cemetery.

[armenianow_2007-7] Hakobyan, Julia (28 Eylül 2007). "Havlabar: Armenian community in Tbilisi pays the price of urbanization". ArmeniaNow. 9 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2020. Three years ago the largest Georgian Orthodox Church Holy Trinity was constructed in Havlabar and now next to the church is being constructed a seminary in the area which used to be the oldest Armenian cemetery “Khojivank.” Arnold Stepanyan, the head of the “Tbilisi Community of Georgian Armenians” non governmental organization in Tbilisi says as the cemetery was considered by the Georgian authorities to be old no reburial was organized and a great number of skeletons appeared during digging the foundation ditch.

[noravank-8] Hovyan, Vahram (10 Aralık 2007). "Հակահայկական քաղաքականության դրսեվորումները Վրաստանում [Anti-Armenian policies in Georgia]" (Ermenice). Noravank Foundation. 9 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Այս միտումը մեր ժամանակներում իր գործնական դրսևորումն արդեն գտել է ի դեմս այն փաստի, որ վրացական իշխանությունները Հավլաբարի Խոջիվանք եկեղեցուն հարակից հայկական գերեզմանատան տարածքում երեք տարի առաջ ավարտեցին Սուրբ Երրորդություն վրացական ուղղափառ տաճարի շինարարությունը

[9] "Հայկական Հանրագիտարան". www.encyclopedia.am. 6 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018.

[10] Dikranian, Raffy (14 Eylül 2007). "Desecration of Armenian Cemetery in Avlabar District, Tbilisi, Georgia ContinuesDesecration of Armenian Cemetery in Avlabar District, Tbilisi, Georgia Continues". Armenian News Network / Groong. University of Southern California. 1 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[11] Ghazinyan, Aris (1 Kasım 2008). "The 'Armenian Problem': Hayastantsi in Georgia face challenges over ethnicity". Armenian General Benevolent Union. 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. A few years ago, a Georgian cathedral was constructed at Khojivank Hill in Tbilisi. Located just behind Avlabar Square, Khojivank Hill is a magnet. Besides its landmark prominence, it is the location of the pantheon of outstanding figures of Armenian culture represented by a constellation of names of classics of national literature of the 19th century. Originally, Khojivank was an Armenian cemetery where, along with renowned literary figures, their ordinary contemporaries were also buried. The new residence of the Patriarch of All Georgia, erected in 2004, is built over those graves. By now, loads of human ashes have been transferred to the city dump as common construction garbage. According to eyewitnesses, human bones were among debris hauled away in dump trucks and gravestones were scattered and left lying wherever they fell.

[12] Tim Buford, "Georgia - 2015 edition, Bradt Travel Guides", p128.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]