Karamazov Kardeşler (film, 1958)
| The Brothers Karamazov | |
 "Karamazov Kardeşler" (The Brothers Karamazov) filminin sinema afişi | |
| Yönetmen | Richard Brooks |
|---|---|
| Yapımcı | Pandro S. Berman |
| Senarist | Richard Brooks Julius J. Epstein Philip G. Epstein Dostoyevski (roman) |
| Oyuncular | Yul Brynner Maria Schell Claire Bloom Lee J. Cobb Albert Salmi William Shatner Richard Basehart Judith Evelyn |
| Müzik | Bronislau Kaper |
| Görüntü yönetmeni | John Alton |
| Kurgu | John D. Dunning |
| Stüdyo | MGM Avon |
| Dağıtıcı | MGM |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Renk | Renkli (Metrocolor) |
| Yapım yılı | 1958 |
| Çıkış tarih(ler)i | 20 Şubat 1958, New York |
| Süre | 145 dakika |
| Ülke |  ABD |
| Dil | İngilizce |
| Diğer adları | Karamazov Kardeşler (Türkiye) Les frères Karamazov (Fransa) I fratelli Karamazov (İtalya) Los Hermanos Karamazov (İspanya) Die Brüder Karamasov (Almanya) |
Karamazov Kardeşler, 1958 ABD yapımı dramatik filmdir. Özgün adı The Brothers Karamazov olan film Türkiye'de 1970'li yıllarda TRT Televizyonunda, 2007'de de Business Channel'da gösterildi.
"Karamazov Kardeşler"i, tıpkı bu filmde de olduğu gibi, kendi yönettiği filmlerinin çoğunun senaryosunu kendisi yazan Oscar ödüllü Amerikalı yönetmen Richard Brooks yönetmiştir. Film, Rus yazar Dostoyevski'nin 1880 yılında bitirdiği, son ve zirve romanı olan Karamazov Kardeşler (Brat'ya Karamazovy, Братья Карамазовы)'den uyarlanmıştır. Brooks, senaryoyu kaleme alırken Julius J. Epstein ve Philip G. Epstein'dan yardım almıştı. Brooks, 19. yüzyıl Rus Edebiyatından yaptığı çevirilerle ünlenmiş İngiliz çevirmen Constance Garnett'ın Rusça aslından yaptığı çeviriyi esas almıştır.[1]
Baba Karamazov'u Lee J. Cobb, oğullarını da Yul Brynner, William Shatner, Richard Basehart ve Albert Salmi'nin canlandırdığı filmin kadın oyuncuları ise Maria Schell, Claire Bloom ve Judith Evelyn'dir. Filmde Maria Schell'in oynadığı gizemli kadın Grushenka rolünü kapabilmek için Marilyn Monroe'nun o tarihte çok mücadele ettiği Hollywood'da kulaktan kulağa dolaşmaktadır.[2] "Karamazov Kardeşler", hem Uzay Yolu televizyon dizisinin kaptanı William Shatner'ın, hem de Albert Salmi'nin sinemadaki ilk filmidir.[3]
Baba Karamazov rolüyle Lee J. Cobb En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü'ne, film de Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye'ye aday gösterilmişti.[4]
Daha önce VHS formatında piyasaya verilmiş olan filmin 2009 yılı itibarıyla sadece İspanya'da üretilmiş bir DVD'si vardır.
Özet[değiştir | kaynağı değiştir]
1870'lerde Çarlık Rusyasındaki küçük Ryesk kasabasında geçen bu aile dramında varlıklı ama eli sıkı bir hovarda olan Baba Karamazov (Lee J. Cobb)'un dört erişkin oğluyla olan sorunları anlatılır. Kumarbaz, çapkın ve meteliksiz bir subay olan büyük oğul Dmitri (Yul Brynner), aileden kopuk yaşayan tanrı tanımaz nihilist oğul Ivan (Richard Basehart), onun aksine kendini dine vermiş bir keşiş olan Alexi (William Shatner) ve saralı gayrimeşru çocuk Smerdjakov (Albert Salmi) hepsi farklı annelerden doğmuşlardır. Bencil baba çocuklarına karşı çok acımasızdır.
Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]
Genelde edebiyat eserlerinin sinema uyarlamaları film eleştirmenlerince pek başarılı bulunmazlar. Dostoyevski'nin Rus edebiyatının doruklarındaki bu dev eserinin Hollywood'da yapılmış bu ilk sinema uyarlaması da aynı şekilde söz birliği etmişçesine hiçbir eleştirmen tarafından beğenilmemişti. Her şeyden önce ağdalı bir dili olan ve karışık bir teknikle yazılmış bu hacimli romanı (Türkçe ilk baskısı 1700 sayfa ve dört ciltti) 2,5 saatlik bir filme sığdırmanın olanaksız olduğu, bunun için en az 4 saatlik bir film yapmak gerektiği belirtilmiştir. Nitekim romanın 1969 tarihli Sovyet uyarlaması 4 saat sürüyordu ve romana daha sadık bulunmuştu. Yine Rusya'da yapılan TV dizisi toplamda 7,5 saat uzunluğundaydı, Brezilya'da yapılan dizi ise birer saat süren 178 bölümden oluşuyordu.
Klasik eserlerin çizgi roman haline getirilmiş versiyonlarına (Classics Illustrated gibi) gönderme yapılarak bu filmin de bir klasikten çok bir 'klasik çizgi roman' gibi durduğu da ileri sürülmüştür. Oyuncuların yer yer iyi oyun çıkardıkları anlarda alkışı hak edecek kadar göz doldurdukları ama çoğunlukla düz ve ruhsuz oynadıkları hatta zaman zaman gülünç oldukları yazılmıştır. Romanın ruhunu yakalayamayan bu grotesk filmin dönemin atmosferini de yeterince yansıtamadığı ileri sürülmüştür.
Görüntü yönetmeni John Alton'un çektiği filmin çarpıcı sıcak renkli görüntüleri, ışıklandırması ve egzotik müziği neredeyse filmin yegane beğenilen tarafları olmuştur.[5]
Oyuncu kadrosu[değiştir | kaynağı değiştir]
| Oyuncu | Rolü |
|---|---|
| Yul Brynner | Dmitri Karamazov |
| Maria Schell | Grushenka |
| Claire Bloom | Katya |
| Lee J. Cobb | Baba Karamazov |
| Albert Salmi | Smerdjakov (üvey kardeş) |
| William Shatner | Alexi Karamazov |
| Richard Basehart | Ivan Karamazov |
| Judith Evelyn | Mme. Anna Hohlakov |
| Edgar Stehli | Grigory |
| Harry Townes | Ippoli Kirillov |
| Miko Oscard | Ilyusha Snegiryov |
| David Opatoshu | Yüzbaşı Snegiryov |
| Simon Oakland | Mavrayek |
| Frank DeKova | Yüzbaşı Vrublevski |
| Jay Adler | Rehinci |
| Gage Clarke | Savunma avukatı |
| Ann Morrison | Marya |
| Mel Welles | Trifon Borissovitch |
Diğer "Karamazov Kardeşler" uyarlamaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Richard Brooks'un 1958'de yönettiği bu film romanın o tarihe kadar yapılmış 4. sinema uyarlamasıdır ve Hollywood'da yapılan ilk uyarlama olma özelliğini de taşır. Aynı zamanda da renkli çekilmiş ilk uyarlamadır. 1921 ve 1931'deki uyarlamalar Almanya'da, 1947'deki uyarlama ise İtalya'da yapılmıştı ve siyah beyaz çekilmişlerdi.
| Yıl | Film | Ülke | Yönetmen | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| 1921 | Die Brüder Karamasoff | Almanya | Carl Froelich | Siyah beyaz |
| 1931 | Der Mörder Dimitri Karamasoff | Almanya | Erich Engels, Fyodor Otsep | Siyah beyaz |
| 1947 | I fratelli Karamazoff | İtalya | Giacomo Gentilomo | Siyah beyaz |
| 1958 | The Brothers Karamazov | ABD | Richard Brooks | Renkli (Bu maddenin konusu) |
| 1969 | Bratya Karamazovy | Sovyetler Birliği | Kirill Lavrov | Renkli 232 dakika |
| 1976 | "O Julgamento" | Brezilya | Edison Braga | TV dizisi. 178 bölüm (60'ar dak.) |
| 2009 | "Bratya Karamazovy" | Rusya | Yuriy Moroz | 8 bölülük TV mini dizisi. 440 dak. |
| 2010 | "Karadağlar" | Türkiye | Oğuzhan Tercan | Bu TV dizisinde Erdal Özyağcılar başrolde. |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "The Brothers Karamazov/writers" (İngilizce). IMDb. 14 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2009.
- ^ "The Brothers Karamazov/Plot Synopsis" (İngilizce). www.allmovie.com. 27 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2009.
- ^ "The Brothers Karamazov/trivia" (İngilizce). IMDb. 29 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2009.
- ^ "Festival de Cannes: The Brothers Karamazov" (İngilizce). www.festival-cannes.com. 23 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2009.
- ^ "The Brothers Karamazov (1958)" (İngilizce). www.rottentomatoes.com. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2009.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- IMDb'de Karamazov Kardeşler
- allmovie.com'da "The Brothers Karamazov"27 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Amerika Birleşik Devletleri filmleri
- Film ödülü sahipleri
- Rus romanlarından uyarlanan filmler
- Konusu Rusya'da geçen filmler
- Metro-Goldwyn-Mayer filmleri
- Richard Brooks'un senaryosunu yazdığı filmler
- Richard Brooks'un yönettiği filmler
- John Alton'ın görüntülediği filmler
- Bronislau Kaper'in müziğini yaptığı filmler
- 1950'lerde İngilizce filmler
- 1958 çıkışlı dramatik filmler