Termokarst

Termokarst, Arktik bölgelerde ve daha az olmak üzere Himalayalar ile İsviçre Alpleri'nde görülen bir yeryüzü şeklidir. Buz bakımından zengin donmuş toprak erirken oluşan bataklık oyukların ve küçük tümseklerin çok düzensiz yüzeyleri ile ayırt edilen bir arazi türüdür.

Genel özellikleri

Bu çukurlu yüzeyler, karstik bölgelerde bulunan, eriyik tarafından oluşturulan yüzeylere benzediği için yapılarında kireçtaşı içermemesine rağmen karst terimi eklenerek adlandırıldılar. Kış başlangıcıyla ve don kabarmasından dolayı yüzeyde oluşan küçük kubbeler geçici özelliklerdir.^[1]

Bir sonraki yaz erimesinin gelmesiyle bu yeryüzü şekilleri yıkılıyor ve artlarında küçük yüzey depresyonları bırakıyorlar. Bazı buz lensleri büyüyor ve çok sene süren ve bazen erimeye başlayana kadar otlarla ve sazlıklarla kaplı olan daha büyük yüzey çukurları oluşturuyorlar. Bu kubbeli yüzeyler, ya yıllık olarak ya daha uzun periyotlardan sonra yıkılıyor ve düz olmayan yüzeylere katılan depresyonları oluşturuyorlar. Bütün bunlar termokarstın genel özelliklerindendir.^[2]

Bununla ilgili kavram olan ve aynı zamanda çözülme gölü ya da mağara gölü olarak adlandırılan termokarst gölü genelde derin olmayan, depresyonda toprak-buz karışımından erimiş sudan oluşur. Depresyonlar genelde toprak-buz karışımı ile temasta olan zemin seviyelerinin yıkılmasıyla ortaya çıkarlar. Toprak-buz substratın sürdürülen erimesi termokarst göllerin drenajına ve sonuç olarak onların yok olmalarına sebep olabilir ve bu durumlarda onlar jeomorfolojik olarak geçici olgulardır. Son yıllarda termokarst gölleri Sibirya ve tundra çevrelerde giderek yaygınlaşmıştır.^[3]

Kaynakça

^ Bucksch, Herbert. Dictionary Geotechnical Engineering. New York, Springer, 1997
^ Phillips, Marcia, Lukas U. Arenson, and Sarah M. Springman, eds. Permafrost London, Taylor & Francis, 2003.
^ Smith, L. C., Sheng, Y., MacDonald, G. M. & Hinzman, L. D. (2005). "Disappearing arctic lakes.". Science 308: 1429.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Termokarst ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

TÜBİTAK Kutup Bilimleri Ansiklopedisi'nde Termokarst

[1] Bucksch, Herbert. Dictionary Geotechnical Engineering. New York, Springer, 1997

[2] Phillips, Marcia, Lukas U. Arenson, and Sarah M. Springman, eds. Permafrost London, Taylor & Francis, 2003.

[3] Smith, L. C., Sheng, Y., MacDonald, G. M. & Hinzman, L. D. (2005). "Disappearing arctic lakes.". Science 308: 1429.

[1]

[2]

[3]