Tennure
Tennure, Mevlevi dervişlerin giydikleri sema töreninin ayrılmaz bir parçası üst tarafı dar, aşağısı geniş, kolsuz bir elbisedir. Sema tennuresi ve hizmet tennuresi olarak ikiye ayrılır. Sema tennuresinin beyaz renkte olması kefeni ve ölümü simgelemektedir.
Simgesel anlamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Allah'ın isminin anıldığı sırada kıyafetle tenin bir olduğunu ve ışık saçtığını ifade etmek için'ten-nur' adını aldığı bir yorum dışında, arapçada tandır anlamına gelmesi nedeniyle "hamdım, piştim, yandım" sözüne atıfta bulunduğu ifade edilmektedir[1]
Tennurenin Arap alfabesindeki lamelif harfinin ters çevrilmiş şekline benzediği bunu giyen kimsenin harfin ortasına koyulmuş elif harfi gibi göründüğü düşünülmektedir. Bu haliyle ters Lâ, İllâ şeklini alır. Allahdan başka yoktur tapacak -Lâ ilahe illallah sözündeki yok saymayı,ifade eden Lâ ile varlığını sabit kılmayı ifade eden îllâya işaret sayılmaktadır.[2]
Sema'ya yeni başlayanlar çarh eğitimi belli bir seviyeye gelmeden sema tennuresi giyemezler.[3] Eskiden ancak izin (destur) verilmiş terziler dikebilirken günümüzde kalıbını bilen terziler de dikebilmektedirler[4] Tennurenin etek kısmının açılması kalıp, kesim ve dikim ile yakından alakalıdır. Geçmişte sadece pamuklu kumaş kullanılırken günümüzde sentetik kumaşlar da kullanılmaktadır. Semazenler tennure eteğinin, yuvarlak, üçlü, sekizli ve dokuzlu olarak açıldığını söylemektedirler. Eteğin tam yuvarlak şeklinde açılmasına sahan kapağı ismi de verilir. Üç köşeli olması halinde ise Mevleviler tarafından pir aşkına kendinden geçtiğine yorumlanmaktadır.[5]
Tennurenin beline elifnamet denilne bir kuşak bağlanır. Üzerine destegül adı verilen bir yelek giyilir.[6]
Hizmet tennuresi[değiştir | kaynağı değiştir]
Mevlevilikte derviş olabilmek için çile çıkartmak gerekmektedir. Çileyi tamamlayıp, ikrar verip ve bunda sebat gösteren derviş adayına arâkiyye ve hizmet tennuresi giydirilir. Hizmet tennuresi sema tennuresinden (beyaz) farklı olarak siyah ve kahverengi olabilir ve ona göre daha kısadır[6]
Renk tartışması[değiştir | kaynağı değiştir]
Kutlu doğum haftası gibi etkinliklerde sema törenine katılan kadınların giydiği renkli tennureler zaman zaman tartışmalara konu olmuştur. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Türk Din Musikisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Hakkı Turabi, bazı sema mukabelelerinde renkli tennure giyilmesinin gerçeğe aykırı olduğunu ifade etmiştir.[7] Silivrikapı Mevlana Kültür Merkezi ise Mevlana döneminde süzenli bir sema gösterisinin olmadığını, 17’inci yüzyıldaki sema ayinlerinde de kadın ve hatta erkek semazenlerin renkli kıyafetler giydiğini iddia etmiştir.[8]
Tennure Dansı[değiştir | kaynağı değiştir]
Arapça el-Tanoura (Arapça: التنورة) Mısır'da Sufi Festivalindeki bir halk dansının ismidir. Tennure dans performansı Sufi bir adam tarafından yapılır. Dönme hareketi Türkiye'deki Mevlevi dervişlerinin sema ayinine benzese de aslında farklıdır. Bu dans için kullanılan tennurenin eteği rengarenktir ve etekteki her bir renk farklı bir sufi öğretisini temsil etmektedir.[9]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Tennure". 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ "MEVLEVÎ KIYAFETLERİ". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ "Sem`â Öğreniyorum". 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ "Semazenin Sessiz Dili: Tennure". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ Yöndemli, Fuat. "Hekim Gözüyle Sema Eğitimi ve Baş Dönmesiyle Alakası" (PDF). Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ a b Önder, Mehmet. "Mevlevi Giyisileri" (PDF). Türk Etnografya Dergisi. 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ "İLAHİYATÇI PROFESÖRDEN 'PEMBE TENNURE' TEPKİSİ". Milliyet. 5 Temmuz 2014. 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ "Kadın semazen renkli tennure giyebilir mi?". Vatan. 14 Nisan 2014. 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ "Egyptian Folk Dance Tanoura at entertainment.feedfury.com". 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Tennure Şov
- Kırmızı ‘tennure’li balet18 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
