Tataristan'da İslam
Tataristan'da İslam, onuncu yüzyıldan önce vardı, ancak 922'de Bulgar hükümdarı Almış Han'ın İslamiyeti kabul etmesiyle büyük bir büyüme başladı.[1] Bu durumu, İdil Bulgarları'ndaki misyonerlik faaliyetlerindeki artış izledi. İslam, Moğol istilası ve ardından Kazan Hanlığı aracılığıyla baskın din olarak kaldı. 1552'de bölge nihayet Rusya tarafından işgal edildi ve Orta Volga'daki Tatarları ve Başkurtları Çarlığa dahil etti. Rus yönetimi altında İslam, önce Çarlık ve İmparatorluk döneminde ve daha sonra Sovyet döneminde olmak üzere yıllarca bastırıldı. Bugün, İslam'a inananlar, tahmin edilen 3,8 milyonluk nüfusun %53'üne[2][3][4] denk gelmektedir ve bu durum İslam'ı Tataristan'da en büyük din haline getirmektedir.[5]
Marat Gatin, bir Cumhurbaşkanlığı departmanı olan Dini Kuruluşlarla Etkileşim bakanıdır.[6]
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Tataristan sınırları içinde bilinen en eski organize devlet İdil Bulgarları'ydı (y. 700-1238). İdil Bulgarları, Hazarlar, Kiev Rusları ve Kıpçaklar gibi halkların baskısına rağmen bağımsızlığını koruyan, İç Avrasya, Orta Doğu ve Baltık boyunca ticari bağlantıları olan gelişmiş bir ticaret devletine sahipti. 921'de Bulgar hükümdarı Almış Han, halifeye din eğitimi için dini bilgin gönderilmesini talep eden bir elçi gönderdi. İslam, 922'de İbn Fadlan'ın yolculuğu sırasında Bağdat'tan gelen misyonerler[7] tarafından tanıtıldı. Almış Han'ın İslamiyete geçmesi, İdil Bulgarları'nı ilk Müslüman devleti yapmıştır.
Kazan Hanlığı 1550'lerde Çar IV. İvan'ın birlikleri tarafından işgal edildi ve Kazan 1552'de alındı. Bazı Kazan Tatarları zorla Hristiyanlığa geçirildi ve Kazan'da katedraller inşa edildi; 1593'te bölgedeki camiler yıkıldı ve Rus hükûmeti inşaatlarını yasakladı. Bu yasak 18. yüzyılda II. Katerina kaldırana kadar yürürlükte kaldı. II. Katerina'nın himayesinde yeniden inşa edilecek ilk caminin yapımına 1766'da başlandı ve dört yıl sonra tamamlandı.
Sovyet yönetimi[değiştir | kaynağı değiştir]
27 Mayıs 1920'de Tatar Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. Josef Stalin yönetiminde Sovyetler Birliği, Arap alfabesinin bir çeşidini kullanan Tatar dilinin kullanımına kısıtlamalar getirmeye başladı. Tatar dili alfabesi Kiril alfabesine geçti. Ulusal kültürün gelişimi önemli ölçüde azaldı ve Tataristan'da İslam da dahil olmak üzere din ciddi şekilde bastırıldı. İdil Bulgarları, Sovyet kararnamesiyle zorla Tatar (Volga Bulgarları için aşağılayıcı bir adlandırma) olarak yeniden adlandırıldı.
Tataristan'daki 1921–22 kıtlığı, 500.000[8] ila 2.000.000[9] köylünün öldüğü Tataristan ÖSSC'de[10][11] meydana gelen kitlesel açlık ve kuraklık dönemiydi. Olay, SSCB'nin[12] diğer kısımlarını da etkileyen ve toplamda 5.000.000 kişinin öldüğü 1921-1922 Sovyet Kıtlığının bir parçasıydı.[13][14] 2008 yılında, Tüm Rusya Tatar Sosyal Merkezi (VTOTs) Birleşmiş Milletler'den 1921-22 Tataristan Kıtlığını Müslüman Tatarların soykırımı olarak kınamasını istedi.[15][16]
Modern Rusya'da İslam konusunda uzman olan Ruslan Kurbanov'a göre Kazan Tatarları, dini ve ulusal kimliklerini geliştirmenin ve Rusya içindeki siyasi özerkliklerini genişletmenin çok yapıcı ve etkili bir yolunu gösterdiler. Sovyet sonrası Rusya'nın en zor yıllarında -derin ekonomik kriz yılları ve iki Çeçen savaşı- Tatarlar, ulusal cumhuriyetlerinin ekonomik kalkınmasında olağanüstü sonuçlar elde ettiler.[17]
Son gelişmeler[değiştir | kaynağı değiştir]
Eylül 2010'da Ramazan Bayramı'nda ve İdil Bulgarlarının İslam'ı kabul ettikleri 21 Mayıs'ta resmi tatiller yapıldı.[18] Tatile rağmen, Kazan Devlet Üniversitesi Kurban Bayramı'nda ders vermeye karar verdi. Bu durum, öğrencilerin protesto etmesine neden oldu, bazıları dersi katılmayıp camideki ibadetlerine katılma niyetinde olduklarını açıkladı.[19] Tataristan ayrıca, Ürdün, Afganistan ve Mısır da dahil olmak üzere 28 ülkeden 70'in üzerinde filmin gösterildiği uluslararası bir Müslüman film festivaline ev sahipliği yaptı.[20] Tataristan'da projeyi genişletmek isteyen yabancı firmaların ilk helal gıda üretim tesisi açıldı. Yeni açılan tesiste 30 helal ürün üretilmekte ve 200 kişi istihdam edilmektedir.[21]
2010 ve 2011 yıllarında İslami bankacılık tanıtıldı.[22][23][24] Kazan, merkezi Kazan'da bulunan Rus İslam Üniversitesi'nin düzenlediği 8. Uluslararası Kuran Okurları Yarışması'nı 23-25 Kasım tarihleri arasında gerçekleştirdi. Tataristan'da modern din eğitimini kolaylaştırmanın yolları da tartışıldı.[25]
Demografik bilgiler[değiştir | kaynağı değiştir]
İslam, Tataristan'da çoğunluk inancıdır.[26] 1990'da sadece 100 cami vardı ama bu sayı 2004'te 1000'in çok üzerine çıktı. 1 Ocak 2008 itibarıyla, Tataristan'da 1055'i Müslüman olmak üzere 1398 kadar dini kuruluş kayıtlıydı. Tataristan'daki Müslümanların çoğu ibadetlerini yerine getiriyor.[27] Müslümanlar arasında artan dindarlık belirgindir ve dinler arası ilişkiler çok güçlüdür.[28][29][30][31][32]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Azade-Ayse Rolich, The Volga Tatars, 1986, page 11. Richard Frye, Ibn Fadlan's Journey to Russia, 2005, page 44 gives 16 May 922 for the first meeting with the ruler. This seems to be the official date of the conversion.
- ^ Balkind, Nicole (19 Mart 2019). "A Model Republic? Trust and Authoritarianism on Tatarstan's Road to Autonomy". University of North Carolina. 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021 – Carolina Digital Repository vasıtasıyla.
- ^ "Arena: Atlas of Religions and Nationalities in Russia" 6 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Sreda, 2012.
- ^ 2012 Arena Atlas Religion Maps 20 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. "Ogonek", № 34 (5243), 27/08/2012. Retrieved 21/04/2017..
- ^ "Population". tatarstan.ru. 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2020.
- ^ "Personnel Directory - Marat Gatin". Official Tatarstan. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2018.
- ^ "Tatarstan Parliament Introduces New Islam Holiday". 2 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ Dronin & Bellinger 2005, s. 98.
- ^ Mizelle 2002, s. 281.
- ^ Mizelle 2002, s. 18.
- ^ Werth, Nicolas; Panné, Jean-Louis; Paczkowski, Andrzej; Bartosek, Karel; Margolin, Jean-Louis (October 1999), Courtois, Stéphane (Ed.), The Black Book of Communism: Crimes, Terror, Repression, Harvard University Press, ss. 92-97; 116-21, ISBN 978-0-674-07608-2, 19 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Mayıs 2021
- ^ Millar 2004, s. 56.
- ^ Millar 2004, s. 270.
- ^ Haven, Cynthia (4 Nisan 2011). "How the U.S. saved a starving Soviet Russia: PBS film highlights Stanford scholar's research on the 1921-23 famine". Stanford News Service. 30 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2017.
- ^ Globe, Paul (6 Kasım 2008), "Tatar Nationalists Ask UN to condemn 1921 famine as genocide", Homin Ukraini
- ^ Chaudet, Didier (June 2009). "When the Bear Confronts the Crescent: Russia and the Jihadist Issue" (PDF). The China and Eurasia Forum Quarterly. Central Asia-Caucasus Institute & Silk Road Studies Program. 7 (2): 49. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ "Tatarstan:Smooth Islamization Sprinkled with Blood". 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ "Holiday Commemorating Arrival of Islam in Russia Ratified in Tatarstan". 30 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2010.
- ^ "Students In Tatarstan Want Muslim Holiday Observed". RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ "Tatarstan's Muslim filmfest kicks off". 18 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ "Halal Food Facility Opens In Tatarstan". RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021.
- ^ "Programme four - Tatarstan". Inside Putin's Russia. BBC. 2003. 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ "Islamic leader: Increased religiosity hasn't cut share of marriages between Muslims and Christians in Tatarstan - Jun. 29, 2010". KyivPost. 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ "Friends and neighbours: religious harmony in Tatarstan?". openDemocracy (İngilizce). 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ "RUSSIA: The Rebirth of Islam in Tatarstan". Chris Kutschera (İngilizce). 20 Mart 2017. 8 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ Gorenburg, Dmitry (22 Kasım 2010). "Radical Islamism on the Rise in Tatarstan?". Atlantic Sentinel (İngilizce). 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Millar, James R. (2004). Encyclopedia of Russian History Volume 2: A-D. New York, USA: Macmillan Reference. ISBN 0-02-865907-4.
- Mizelle, Peter Christopher (May 2002). "Battle with Famine:" Soviet Relief and the Tatar Republic 1921-1922. District of Columbia, USA: University of Virginia. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.