Tartışma:Bursalı Mehmed Tahir Bey
| Burası Bursalı Mehmed Tahir Bey adlı madde üzerindeki değişikliklerin konuşulduğu tartışma sayfasıdır. Maddenin konusunun genel olarak tartışıldığı bir forum değildir. |
|||
| |||
 |
Bu sayfa şu Vikiprojelerin kapsamında yer almaktadır: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sert sessizlerin yumuşaması kā'idesine göre eski târîhli özel isimlerin yazılışı[kaynağı değiştir]
Evvelki devirlerde yaşamış insânların isimlerini yazarken bi'l-hassa "t-d" ve "p-b" müşkili yaşandığı görülüyor.
"Ahmet, Mahmut, Celâlettin, Alaattin, Nasrettin, Edip, Hâcip, Talip" gibi, son harfini veyâ iki kelime arasındaki terkîb (tamlama) ekinin son harfini sert sessizlerle yazdığımız özel isimlerin; 1923'te i'lân edilen cumhûriyyet idâresine geçiş öncesi doğan insânlar için yazılışında "Ahmed, Mahmûd, Celâleddîn, Alâ'addîn/Alâ'eddîn, Nasreddîn, Edîb, Hâcib, Ta'lîb" şekilleri tercîh edilebiliyor. Bu gibi özel isim veyâ cins isimlerin köküne baktığımızda "b, c, d" yumuşak sessizlerinden türetildiği görülür. Bu yüzden özel isimlerin ilgili devirdeki yazılışına sâdık kalmak; dilin o devirdeki kullanımıyla günümüzdeki hâli arasında bağlantı kurulabilmesine ve aynı zamânda dilin gelişimi ve yöneliminin anlaşılabilmesine yardımcı olunmak bakımından önem teşkîl etmektedir.
Bir de şu var ki son harfi aslında yumuşak sessiz harflerden "b, c, d" ile biten kelimelerin son harfini sert sessiz harflerden "p, ç, t" yaptığımızda, aynı kökten türetilmiş kelimeler arasında bağlantı kurulabilmesinin önü tıkanmaktadır. Örneğin; edep/edebiyat (edepiyat), edip/edibe (edipe), hamit/hamide (hamite), kitap/kitâbe (kitape), kütüphane/kütüb-ü sitte, ispat/sâbit (sâpit)/tespît/ müsbet, sebep/esbâb (sebebi/sebepi), tokat/tokādî, (tokatımı/tokadımı) milât/mîlâdî (milâtî/mîlâdî takvîm), mecit/mecîdiye/temcit/temcîd, murat/murâdiye (ne muratın/murâdın varsa), fert-ferit/ferdi-ferîdûn vs.
Öte yandan DEÜ BEF'ten Türk Dili hocama danıştım; şunları söyledi: "Son devir Osmânlı metinlerinden bâzılarında örneğin bugün 'Mehmet' diye söyleyip yazdığımız isim; 'Mehmed' diye yazılır, 'Mehmet' diye okunur. Zîrâ 《dilde kolay söyleyişe yöneliş vardır》 ve Türk halkı da yumuşak sessiz harflerle biten kelimeleri söylerken zorlandığı için sertleştirme eğilimindedir. 1928'de Latin harflerine geçildikten sonra da d harfi ile yazış ve t harfi ile okunuş devâm etmiştir. Zamân içinde d harfli yazış bırakılmış, t harfi ile yazış hâkim olmuştur." MFEcelfe 23.43, 10 Mart 2023 (UTC)