Tartışma:Gezi Parkı olayları

Madde adı (2018)

Kaynak ara: Google (kitap · haber · gazete · akademik · özgür görsel · WRS) · DuckDuckGo · Bing · FENS · JSTOR · NYT · VK Kaynak ara: Google (kitap · haber · gazete · akademik · özgür görsel · WRS) · DuckDuckGo · Bing · FENS · JSTOR · NYT · VK

Yukarıya bırakılan arama sonuçlarında da görüleceği üzere "protestoları" için 53.100 sonuç bulunurken, "olayları" için 138.000 sonuç gösterilmektedir. Üzerinden 5 yıldan fazla geçmiş ve oturmuş bir yaygınlıktan söz edebiliriz zannedersem. Bunlara ek olarak 8 kişinin öldüğü ve 8000+ fazlasının ise yaralandığı bir madde için sadece yöntemi ifade etmek için kullanılan protesto ifadesini kullanmak ne kadar doğru. Başta protesto olarak başlayan ve sonraki evresinde birçok "olayın" vuku bulduğu bir madde için başlığın Gezi Parkı olayları olarak taşınması gerektiğini düşünüyorum. Yöntem-Sonuç ilişkisi olarak yakın zamanda 2015 İstanbul Adalet Sarayı rehine krizi 'nden 2015 İstanbul Adalet Sarayı saldırısı'na taşınan maddeyi örnek gösterebiliriz. Elbette bir konsensus ve yapıcı bir müzakere ile taşınması en büyük arzumuz artık. --Maurice Flesier ^message 22.00, 24 Aralık 2018 (UTC)

Bu bir tarihî olay (the), /o/ büyük yazılmalı. --𐰇𐱅𐰚𐰤 (mesaj) 16.26, 24 Ağustos 2020 (UTC)

Desteklemiyorum. Başlığın güncel hali uygundur (Gezi Parkı olayları). (Ek: Mart 2006 Diyarbakır olayları, Gazi Mahallesi olayları, 1992 Los Angeles olayları & en:1992 Los Angeles riots, 2010 Güney Kırgızistan olayları... en:List of riots vd.) -thecatcherintherye^ileti💬 16.28, 24 Ağustos 2020 (UTC)

Dil kuralları desteğe ihtiyaç duymuyor zaten. Onların da (tarihliler hariç) taşınması lazım. Kaldı ki burada mevzubahis Türkçenin kuralları, list of riots'tan bize ne? --𐰇𐱅𐰚𐰤 (mesaj) 21.04, 24 Ağustos 2020 (UTC)

Yaygın kullanım. Bu arada, list of riots'a değil, içindeki riotlara bakılması için bağlantı bıraktım. Örnek olması açısından.-thecatcherintherye^ileti💬 13.38, 25 Ağustos 2020 (UTC)

İçindeki riotlara bakıp ne yapacağız diyorum zaten, Türkçe kuralından bahsediyoruz. Dil kuralının yaygın kullanımı da olmaz, olsa olsa galat-ı meşhuru olur. Bunun tartışacak bir tarafı ya da bence öyle sence böylesi yok, "tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar" bu kadar basit. Ha, galat-ı meşhur lugat-ı fasihten evladır denecekse de başka ortamda denmeli, ansiklopedi öyle yazılmaz. --𐰇𐱅𐰚𐰤 (mesaj) 15.55, 25 Ağustos 2020 (UTC)

TDK bağlantısında tarihi olay olarak kastedilen İstanbul'un Fethi ise, pekala büyük yazılır, kelimelerle pyun pynamaya gerek yok. Bu maddeyi bu kapsama sokma ölçütü nedir? Bir olayı sıradan bir olay olmaktan çıkarıp tarihi bir olay seviyesine çıkaracak ölçütler nelerdir? Basit bir şekilde, benzer onlarca maddeyi gösteriyorum. Her biri önemli bir olay, o zaman hepsini tarihi olay olarak niteleyelim, bu iş huzur içinde çözülsün. Bir çağrı yapayım, @Dr. Coal, siz ne düşünüyorsunuz?-thecatcherintherye^ileti💬 21.20, 30 Ağustos 2020 (UTC)

Güzel soru, Thecatcherintherye: "Bir olayın tarihi olma ölçütü nedir?" Bunu bilmediğimden dolayı öznel bir yorum getirmek durumunda hissediyorum kendimi. Şöyle soralım, "Gezi Parkı olaylarının tarihi bir sonucu var mıdır"? Farklı grupların farklı amaçları olmuş olsa da bu çerçevede, "tarihi" olarak niteleyebileceğimiz bir sonuç var mıdır? Ben göremiyorum. Dolayısıyla "Gezi parkı olayları"nın "tarihi olay" olduğunu da savunamam. Gelgelelim, dilbilgisi konularında düşünce ve yorumlarına güvendiğim iki değerli kişiye seslenebilirim, ki onlar Vito Genovese ve Mskyrider oluyor. Dr. Coal^mesaj 21.34, 30 Ağustos 2020 (UTC)

Akademik dergilerde yayımlanan birkaç makalenin bağlantısını vermek istiyorum:

• Gezi Parkı Eylemlerinin Farklı Boyutlarıyla Bir Değerlendirmesi
• Gezi Parkı Olayları Örneği’nde Medyatik Şiddetin Söylemsel Pratikleri
• Gezi Parkı Protestoları ve Haber Dili: Barış Gazeteciliği Perspektifiyle Haber Analizleri
• YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER ÇERÇEVESİNDE ÇEVRECİ HAREKET VE GEZİ PARKI OLAYLARI
• Temsili Demokrasinin Krizi ve Bir İleri Demokrasi Talebi Olarak Gezi Parkı Eylemleri
• Özgürlük Alanı Olarak Sunulan Sosyal Medya ve Taksim Gezi Parkı Eylemleri

Bunların dışında da üzerine tezler hazırlanmış, kitaplar yazılmış bir olaylar bütününden bahsediyoruz. "Arap Baharı" ile kıyaslanan bu olaylar bütünü akademik literatürde "Gezi Parkı Olayları", "Gezi Parkı Protestoları" gibi adlandırmalarla kullanılmış. Dolayısıyla bir gazete haberinde verilen "olay" kavramından çıkıp "Olay" kavramına dönüşmüş gibi. --Mskyrider ^ileti 06.40, 31 Ağustos 2020 (UTC)

TDK'nın arkasından bir kez daha atıp tutabilmem için verdiği bu olanaktan dolayı @Dr. Coal'a sonsuz teşekkürler! :)

TDK @𐰇𐱅𐰚𐰤'in de not düştüğü üzere "Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar: Kurtuluş Savaşı, Millî Mücadele, Cilalı Taş Devri, İlk Çağ, Lale Devri, Cahiliye Dönemi, Buzul Dönemi, Millî Edebiyat Dönemi, Servetifünun Dönemi’nin, Tanzimat Dönemi’nde vb." diyor. Elbette anahtar burada "tarihî" sıfatı. Nasıl tanımlıyor diye bakıyoruz? "1. Tarihsel. 2. Tarihe geçmiş. 3. Unutulmayan, anılma değeri olan." diye veriyor. Birinci tanım TDK'nın bkz verme biçimi olduğu için "tarihsel" sözlükbirimine de bakıyoruz: "Tarihe dair, tarihle ilgili, tarihî" diyor. Yani birinci tanım, tarih alanıyla ilgisi olan, ikincisi tarihte yer bulmuş, üçüncüsü de akılda kalmış, gibi anlıyoruz. Ama ikiyle üçün farkını çok net anlayamıyoruz. Kopyala-Yapıştır Derneği de aynı şeyleri söylüyor. Kubbealtı da "1. Tarihle ilgili. 2. Tarihe geçecek nitelikte. 3. (Mimari) Geçmiş asırlardan bugüne ulaşmış olan." diyor. Bizim Vikisözlük de TDK'dan kopyala-yapıştır yapmış. Elimizde bunlar var.

Bu tanımlar bize ne veriyor? Tarihe geçmiş, hatırlanacak, anılacak, tarihe not düşülmüş olaylar. Bu tam olarak bizim kayda değerlik kavramımıza karşılık gelmiyor mu? Kayda değer olana ansiklopedide yer veriyoruz. E o zaman kayda değer olan her şey tarihî mi, tarihsel mi, büyük mü yazılmalı?

Biz tarihî sözcüğünden ne anlıyoruz peki? TDK'nın söylediğini mi anlıyoruz? Türkçeyi anadil olarak konuşan Dr. Coal, burada tartıştığımız olayları düşününce zihninde tarihî tanımlamasının canlanmadığını söylüyor. Kayda değerlik konusundan bunu sınayalım: Vikipedi'deki herhangi bir olay maddesine baktığında "Bu tarihî bir olay ama bu değil" diyebilen var mı? Eğer varsa, TDK'nın tanımında bir sorun var demektir. "Yok, hepsi tarihîdir" diyorsanız, o zaman doğru tanım demektir. Bir şey ilk defa olunca, beklenmedik ve bir daha kolay kolay göremeyeceğimizi düşündüğümüz ama yine gündelik sınıfında kalan bir olay gerçekleştiğinde, "Bu tarihî bir an!" diyebiliyoruz. Kolay kolay göremediğimiz cesarette bir TV programcısı önceden rastlamadığımız, bir daha da kolay kolay görebileceğimize emin olduğumuz bir yayın yapıp gerçekleri çat çat ortaya döktüğünde "Bu tarihî bir yayın" diyebiliyoruz. Ama bu olaylar, TV yayınları kayda değer mi Vikipedi açısından? Değil. Demek ki sözcüğün kapsamı aslında beklediğimizden daha geniş. Bu geniş kapsama giren olaylar yeri geldiğinde kurallarımız bağlamında kayda değer bile olmayabileceği için, TDK'nın kuralı hatalı. Ama niyet belli, İstanbul'un Fethi gibi olağanüstü bir statüde, hatta terimsellikte olayları betimlemek istiyorlar ama yine kotaramıyorlar. Kuralı öyle yazmalılar ki, İstanbul'un Fethi'nin büyük yazılması gerektiğini ama irili ufaklı her ansiklopedik olayın büyük yazılmasının gerekmediğini anlayabilmeliyiz, ama bunu beceremiyorlar her zaman olduğu gibi.

Ben genel olarak TDK'nın önümüze koyduğu kuralları hazır yemek gibi tüketmememiz, sorgulamamız gerektiğine inanıyorum. Bu kuralı da dolayısıyla mevcut biçimiyle uygulamamaktan yanayım. Olağanüstü tarihsel önemde olan olayları büyük yazmayı mantıklı, ancak Gezi Parkı da dâhil olmak üzere tarih biliminin süzgecinden tam anlamıyla geçecek zamanı henüz bulamamış olayları ise şimdilik küçük yazmamız gerektiği kanısındayım.

Vito Genovese 22.13, 1 Eylül 2020 (UTC)

Tarafların yöntemleri

Merhaba GelecekGecmisteGizlidir, tarafların yöntemleri kısmında, protestocular için bıçaklama, molotof ve yağmayı birer yöntem olarak eklemişsiniz. Bunu okuyan bir insan şöyle düşünür: "protestocular bıçakları/molotofları kuşanıp toplu halde eylem yapmış, organize bir şekilde yağma yapmış". Koyduğunuz kaynaklar ise fevri bazı olayları anlatıyor. Bıçaklama için verdiğiniz kaynak, tutuklanmakta olan "bir" kişinin polisleri bıçakla yaralaması. Olay hem eylem olarak değil tutuklama sırasında yapılıyor, hem de bir kişi yapmış bunu. Geziye milyonlarca insan farklı biçimlerde katılmışken... Yağma için verdiğiniz kaynak da İzmir'de bir grubun yağma yaptığına dair. Bu grup kimdir, eylemciler mi belli değil. Taksim'de başlayan ve ülke çapında yapılan eylemlerde böyle bir yönteme başvuruluyorsa bununla ilgili daha fazla haber görürüz herhalde. Molotof kaynağı da H.A adlı "bir" kişinin molotof attığı için tutuklandığını söylüyor.

Bahsedilen kısımları çıkardım. Değişiklik yaparken biraz daha sağduyulu olalım lütfen. Eylemler sırasında polis tarafından öldürülen insanlar oldu, ama kalkıp da yöntem kısmına "adam öldürme" yazamayız mesela. --•gufosowa•✆• 18.06, 23 Ağustos 2020 (UTC)

Merhaba @Gufosowa. Bende sizden aynı "sağduyuyu" bekliyorum. Mesela değişiklik özetinde ifade ettiğim gibi "İşkence", fiziksel istismarın altında bulunuyor. Herkesin bıçaklamadığı, herkes molotof atmadığı gibi her kolluk kuvvetide işkence etmedi. Bu konuyu da "fevri" olarak ifade edebiliriz o zaman. Mesela molotof bombası kullanımı Sözcü'de, Cumhuriyet'de ve Anadolu Ajansı'nda belirtilmiş. Mesela bıçaklı saldırı burada da bahsedilmiş. Ayrıca belirteyim bu olaylar sayfada da belirtildiği gibi ülke genelinde gerçekleşti. Şurada bunu yaptılar burada yapmadılar diyemeyiz. Bu sayfa "Türkiye"'de gerçekleşen olayları anlatıyor. Ansiklopedik olan her yöntemi yazabiliriz. İyi vikiler.--GelecekGecmisteGizlidir ^Mesaj 13.54, 24 Ağustos 2020 (UTC)

Ayrıca bakınız:Vikipedi:İçerik üzerine yorum yapınız, katılımcı üzerine değil. Eğer sadece bana yönelik bir mesajınız varsa bana buradan ulaşabilirsiniz.--GelecekGecmisteGizlidir ^Mesaj 14.33, 24 Ağustos 2020 (UTC)

GelecekGecmisteGizlidir, kaynakları tek tek linkleyip alıntılar yaparak tartıştım. Daha ne kadar içerik üzerine yorum yapabilirim ki. Adana'da bir kişi tutuklandığı sırada bıçaklama yaptı diye eylemcilerin bıçaklamayı bir yöntem olarak kullandığı söylemek nedir? Bu içerikten bu sonucu çıkarmak dosdoğru taraflı bir yorum, onu belirtmek istedim. Şahsınızı tanımıyorum, size yönelik bir mesajım yok.

Bir protesto yöntemi olarak 'bıçaklama' o kadar gerçekötesi bir şey ki, hayal bile edemiyorum. Acaba gerçekten bıçaklama yöntemiyle yapılan bir protesto nasıl olurdu? Verdiğiniz kaynaklarda da birilerinin bıçaklayarak protesto yaptığından bahsedilmiyor. Bunu daha fazla zorlamayın lütfen.

İşkence için verilen kaynak, bunun devletin kurumunda, devletin üniformasını giyen kişilerce yapıldığını söylüyor. Memur tutukluyu evine götürüp de işkence yapmamış. Bu nasıl fevri olabilir? Mesela, olaydan sonra kurum kendi içinde bunu halletse, üstü bunu raporlasa kamuoyuna duyursa, o zaman fevriymiş diyebilirdik. Tam aksine kurum bunu gizlemeye çalışıyor, olay mahkemelere gidiyor.

Türkiye genelinde gerçekleşen bir eylemin yöntemi de Türkiye genelindedir değil mi? Mesela tencere/tava, oturma eylemi, yürüyüş, grev... Bunların hepsi birden fazla şehirde yapıldı. Kastettiğim buydu.

Ansiklopedik olan her yöntemi yazabilirsiniz, ben ansiklopedik olmayanları çıkarıyorum. Maddenin genelinde sağduyuya/tarafsızlığa aykırı anlatım olduğunu düşünüyorsanız tartışıp kaldırabilirsiniz. Maddeyi ben yazmadım. Takip etmeye başladığım zamandan beri yapılan değişiklikleri kontrol ediyorum sadece. --•gufosowa•✆• 15.38, 24 Ağustos 2020 (UTC)

"Merhaba @GelecekGecmisteGizlidir..." söylemini kullanarak tartışma başlığı oluşturduğunuz için Vikipedi:İçerik üzerine yorum yapınız, katılımcı üzerine değil sayfasından bahsettim. Sizinle değişiklik savaşı yaşamamak için, üçüncü görüş bildirmesi için birkaç kullanıcıya sesleniyorum onlarda fikilerini sunarsa sevinirim.@Chansey, Sakhalinio, Electromotive, Thecatcherintherye--GelecekGecmisteGizlidir ^Mesaj 16.06, 24 Ağustos 2020 (UTC)

Sizin yaptığınız değişiklikten geri dönüş yaptığım için sizi pinglemek istedim, GelecekGecmisteGizlidir. Kişisel bir durum yok, dediğim gibi sizi tanımıyorum. --•gufosowa•✆• 09.27, 25 Ağustos 2020 (UTC)

• Çağrıya istinaden geldim. Siyasi tartışmalar canımı çok sıkıyor, bu nedenle görüş belirtmekten kaçınmak istiyorum. Ancak, şunu da belirtmeden geçmek istemiyorum: Gelecekgecmistegizlidir "Herkesin bıçaklamadığı, herkes molotof atmadığı gibi her kolluk kuvvetide işkence etmedi. Bu konuyu da "fevri" olarak ifade edebiliriz o zaman." cümlesinde sonuna kadar haklı. Ama bunu dile getirirsem (mazallah!) taşa tutulabilirim. Bu nedenle, görüş belirtmek istemiyorum *.-thecatcherintherye^ileti💬 16.23, 24 Ağustos 2020 (UTC)

İçerik anlaşmazlığında [geri döndür] düğmesinin kullanılmaması gerekiyor, ona dikkat lütfen.

Vito Genovese 11.36, 25 Ağustos 2020 (UTC)

Bireysel bir olayı genele mal etmeye çalışmak sakıncalı bir durum. Ben @Gufosowa'nın ifade ettiği ve temellendirdiği şeyleri mantıklı buldum. "Herkes molotof atmadığı gibi her kolluk kuvveti de işkence etmedi" diyemezsiniz çünkü Gezi Parkı olayları sırasında ülke tarihinin en büyük polis şiddeti örneklerinden birine tanıklık edildi. Biber gazı kullanma, tazyikli suyla müdahale etme, plastik mermiyle ateş açma gibi olaylar her yönüyle şiddetin, istismarın ve işkencenin bir parçasıdır. En basitinden Ali İsmail Korkmaz, Berkin Elvan, Ceyda Sungur, Erdem Gündüz ve Ethem Sarısülük maddeleri incelendiğinde rahatlıkla görülebilir ki ortada bariz bir polis şiddeti var. Öte yandan, bu protestoların geneline bir vandalizm hakim olduğu da inkar edilemez. Yakılan kamu araçları, camları kırılan iş yerleri vs bunun en büyük örneği. Ama siz tutup da sadece bir yerde gerçekleşen bıçaklama olayını genele mal edemezsin. Eğer ederseniz, ben de emniyet güçlerinin kullandığı yöntemlere "adam öldürme" ibaresi eklenmesi konusunda bir sakınca göremiyorum. --Gargarapalvin (mesaj) 11.59, 25 Ağustos 2020 (UTC)

Ölü sayısı

Maddede büyük bir bilgi sorunu var.

• Bilgi kutusunda 7'si sivil 1'i komiser 8 kişinin protestolarda öldüğü belirtiliyor.
• Olayların gelişimi başlığında 'Olaylar sonucunda 8 sivil (Mehmet Ayvalıtaş, Abdullah Cömert, Ethem Sarısülük, Ali İsmail Korkmaz, Ahmet Atakan, Berkin Elvan, Burak Can Karamanoğlu, Mehmet İstif ve Elif Çermik) ve 2 güvenlik görevlisi (polis komiseri Mustafa Sarı ve polis memuru Ahmet Küçüktağ) hayatını kaybetmiştir' deniyor.
• Ölümler ve yaralanmalar başlığındaki listede 10 kişi (1 polis 9 sivil/gösterici) öldürüldü diye listelenmiş.
• İngilizce Vikipedi'deki maddenin bilgi kutusunda 11 kişinin öldüğü söyleniyor.
• İngilizce Vikipedi'deki Gezi Parkı olaylarındaki kayıplar maddesinde 22 kişinin öldüğü söyleniyor.

Belki yaralanmalarda da benzer bir sorun vardır, ben bakmadım. Bunun acilen düzeltilmesi gerek, kim bilir kaç zamandır böyle. ---Sαǿtura 21.31, 18 Ocak 2021 (UTC)

Bence Türkçe maddede bulunan "Ölümler ve yaralanmalar" başlığındaki liste esas alınmalı. İngilizce maddede 11 denmiş, ama kaynak kitap olduğu için kolay kontrol edilemiyor. İngilizce Vikipedi'deki ikinci sayfada ise 22 denmiş ama sayfanın aşağısında 11 kişinin adı verilmiş, ki bunların ikisi Gezi protestolarında değil, takip eden aylardaki protestolarda ölmüşlerdi. Dolayısıyla, "protestolarla doğrudan bağlantılılık" kriteri çerçevesinde en doğru sayı, başta bahsettiğim listedeki sayıdır 10 kişi (1 polis 9 sivil/gösterici) diye düşünüyorum. (Fatih Demirci (mesaj) 19.19, 19 Ocak 2021 (UTC))