Tarihî coğrafi bilgi sistemleri
Tarihi coğrafi bilgi sistemleri (aynı zamanda Tarihi CBS, TCBS), geçmişe ait verileri depolayan, görüntüleyen, analiz edebilen ve zaman içerisindeki değişiklikleri ortaya koyabilen bilgi sisteminin adıdır.[1]
Tarihi CBS, tarihi araştırmacılara farklı dönemlerden tarihsel haritaları tarayarak, coğrafi referanslarla, yeniden projelendirip, ölçeklendirerek ve katmanlaştırarak ve bu haritaları hem doğal hem de kültürel özelliklerin güncel konumlarını gösteren haritalarla karşılaştırarak zaman içindeki değişiminin haritalanması yeteneği verir.[2]
Tanım ve İsimlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarihi CBS, geçmişin coğrafyalarını araştırmak için Coğrafi Bilgi Sistemlerini kullanan ve gelişmekte olan bir alandır. Tarihi coğrafyanın bir alt alanı olarak kabul edilen TCBS, geçmiş coğrafyaların verilerini görüntüler, depolar, analiz eder ve zaman içindeki değişiklikleri izler.[2] Tarihi Coğrafi Bilgi Sistemleri, çağdaş bilgi ve yöntemlerin kullanılarak geçmişin yeniden inşasını oluşturmak için tarih ve coğrafya alanına sentezlenen ve geçmişin coğrafyasını CBS teknikleri ile açıklamaya çalışan, geçmişe ait verileri görüntüleyen, depolayan, analiz eden ve zaman içindeki değişimleri ortaya koyan bir bilgi sistemidir.
Tarihsel Gelişim[değiştir | kaynağı değiştir]
1990’lara kadar diğer disiplinlere nazaran tarih araştırmalarında CBS kullanımı fazla yaygın değildi. O zamandan bu yana, TCBS’nin yeni bir alan olarak ortaya çıkmasına vesile olacak bir şekilde CBS’nin tarihsel araştırmalardaki potansiyeli konusunda hızlı bir gelişme olmuştur. CBS’nin, 1990'lardan bu yana kullanımı, alanın Tarihi CBS olarak bilinmesi için giderek artan bir şekilde tarihsel araştırmalara yayılmıştır. Bu yayılmanın orijinal tezahürlerinden biri, Büyük Britanya Tarihi CBS (Great Britain Historical GIS) ve ABD Ulusal Tarihi CBS (National Historical Geographic Information System) gibi Ulusal Tarihi CBS'lerin yaratılmasıdır.[3]
Tarihi CBS'nin Önemi[değiştir | kaynağı değiştir]
Gregory ve diğ. (2001) CBS'nin tarihsel araştırmalarda kullanılmasının üç avantajını belirlemiştir. Birincisi, konumsal veriler (Coğrafi bilgi sisteminde bir coğrafi varlığın veya bir detayın belli bir referans sistemine göre yerini ve biçimini belirten koordinat veya piksel değerleri.) bize verilerin konumlarını belirttiğinden, bir veri tabanı yapılandırmak için kullanabilir ve dünya üzerinde birbirine uyumsuz görülen verileri kolayca birleştirmek için kullanabiliriz. İkincisi, verilerin haritalar, animasyonlar ve sanal manzaralar gibi daha gelişmiş teknikler kullanılarak görüntülenmesini sağlar. Üçüncüsü, CBS mekânsal analiz yapmayı mümkün kılar. Dolayısıyla tarihi coğrafya çalışan bir araştırmacı bu kolaylıklardan yararlanmaktadır.[4]
Oldukça yoğun emekle gerçekleştirilen tarihi CBS sayesinde, uzun bir süreçte coğrafi değişimin yorumlanması mümkündür. Tarihi CBS’nin oluşturulması ve kullanılmasının sadece coğrafyacılar için değil, aynı zamanda coğrafyacıların bilimsel toplantılarda gerçekleştirdikleri sunumları gören tarihçiler arasında da giderek cazip hale gelmektedir. Zira tarihi CBS heyecan verici ve meydan okuyan gelişmelere sahiptir. Tarihi CBS nitel ve nicel büyük veri setlerinin mekansal entegrasyonunu mümkün kılar ve uzun zaman periyotlarındaki mekansal karşılaştırmalarının standardizasyonuna izin verir. Böylece tarihi CBS, tarih ve coğrafyanın yakınlaşmasını teşvik eden, zaman ve mekân vasıtasıyla ortaya çıkan kültürel değişim yapısını ortak ilgi alanı seçen iki disiplin arasındaki iletişimin gelişmesine de katkı sağlayan analitik bir araçtır.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Tsinaraki, C.-Kozasis, F.-Tarantilis, N.-Gioldasis, N.-Christodoulakis, S. (2014). “Spatiotemporal Event Visualization on Top of Google Earth”, Semantic Multimedia Analysis and Processing, CRC Press, London, s. 164-184.
- ^ a b Padilla, C. (2008). Historical GIS: Mapping the Past to Understand the Future. Online, 32-36.
- ^ Gregory, I., & Ell, P. (2007). GIS And İts Role İn Historical Research: An İntroduction. I. Gregory, & P. Ell içinde, Historical GIS Technologies, Methodologies And Scholarship (s. 1-20). Cambridge: Cambridge University Press.
- ^ Gregory, I., & Healey, R. (2007). Historical GIS: Structuring, Mapping And Analysing Geographies Of The Past. Progress İn Human Geography, 638-653.
- ^ Baker, A. R. H. (2003). Geography and History Bridging and Divide, Cambridge University Press, UK.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- İngiltere Tarihi CBS 6 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ABD Ulusal Tarihi CBS5 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Çin Tarihi CBS29 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Tayvan Zaman ve Mekanda Tarih ve Kültür 19 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Belçika Tarihi CBS 20 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Hollanda Tarihi CBS 30 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Almanya Tarihi CBS31 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Rusya Tarihi CBS 13 Eylül 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Euratlas web sitesi 31 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Tarihi CBS Araştırma Ağı web sitesi 6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- David Rumsey Harita Koleksiyonu web sitesi1 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.