Tarım Havzası

Tarım Havzasındaki Taklamakan Çölü

Tarım Havzası, (Çince: 塔里木盆地, Tǎlǐmù Péndì; Uygurca: تارىم ئويمانلىقى, Tarim Oymanliqi) 910,000 km² yüzölçümüne sahip Çin'in uzak batısında Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, doğudan batıya 1,000 km boyunca uzanan büyük bir elips şeklinde çökelti havzadır.

İsim kökeni

Divânu Lügati't-Türk'te; Tarım ترم göllere, kumluklara dökülen çay kolları. şeklinde tanımlanır.

Yeri

Havzanın NASA landsat uydusundan alınan fotoğrafı

Kuzeyinde Tanrı Dağları, güneyinde Karanlık Dağları, güneybatısında Karakulum ve Altınkum dağları bulunur. Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin büyük bir bölümünü kaplamaktadır. Tibet Yaylası'nın kuzeyinde bulunur. İçinde Taklamakan Çölünü barındırır. İçinden geçen Tarım Nehri'nden adını alır. Etrafını çeviren dağ silsilelerindeki vahalarda yerleşim yerleri bulunur. Vaktiyle İpek yolu bu yerleşim yerlerindan geçerdi. 910,000 km² toplam yüzölçümü, 780,000 km² olan Türkiye'nin toplam yüzölçümü ile kıyaslanabilir. 500,000 km²'lik yüzölçümünü Taklamakan Çölü işgal eder. 400,000 km²'lik alan ise tarıma elverişli haldedir.

Havza, Çin Devleti toprakları içindedir. Bu bölgede yaşayanların çoğunluğu UygurTürklerinden oluşur, onların yanı sıra diğer Türkçe konuşan halklar ile Tacik'ler yerleşiktir.

Tarihi

Ana madde: İpek Yolu

MS 3ncü yüzyılda Tarım Havzası

İpek Yolu, Asya'nın değişik havalilerinden geçen iki kola ayrılmış bir ticaret yolları dizisidir: Kuzey İpek Yolu havzanın kuzeyi boyunca, Güney İpek Yolu ise Taklamakan Çölünün kuzeyi boyunca uzanır. Bir orta rota ise altıncı yüzyılda terkedilmiştir.

2-5. yüzyıla ait bir duvar resmindeki budist azizi, Miran

Yerbilimi yapısı

Uluslararası Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi kapsamında, Tarım Fırat Kavağı Orman Doğa Koruma Alanı (Tarim Euphrates Poplar Forest Nature Reserve) 387,900 hektar alan özel korumaya alınmıştır.

Arkeolojik bulgular

06.06.2014 tarihli arkeolojik keşif: Eski Türkler'in yaşadığı bölgelerden Tarım havzasında bulunan, 40 yaşlarında, savaşçı olduğu düşünülen iki atlı göçebenin mezarlarındaki kazıda ikisinin de pantolon giydiği belirlendi.

Karbon testiyle yaklaşık 5 bin yıllık olduğu saptanan pantolonların ikisinin de kahverengi renkte olduğu ve üç parçadan oluştuğu bildirildi.

Paçaları yırtmaçlı olan pantolonun bel bölgesinde kişinin üzerine tam oturması için kemere benzer kayışlara uygun yerler bulunuyor.

Uzmanlar, pantolonların üretildiği döneme bakılarak kesinlikle çığır açan bir ustalık işi olduğu görüşünde.

Alman Arkeoloji Enstitüsü, yün kumaştan yapılan pantolonların at üzerinde yapılan uzun yolculuklarda insan vücudunu sürtünmenin etkilerinden korumak ve daha rahat hareket edebilmek için tasarlandığını tahmin ediyor.

Dış bağlantılar

• Silk Road Seattle (The Silk Road Seattle website contains many useful resources including a number of full-text historical works)
• The International Dunhuang Project