Taksi yolu

Taksi yolu, bir havalimanında apronların, hangarların, terminallerin ve diğer birimlerin pistle bağlantısını sağlayan uçaklar için yapılmış yoldur. Genellikle asfalt ya da beton gibi sert bir materyalden yapılsalar da genel havacılık için işletilen küçük meydanlarda çakıl ya da toprak taksi yolları kullanılabilir.

Taksi yollarına alfanümerik tanımlama isimleri verilir. Bu tanımlayıcılar taksi yolları boyunca siyah-sarı tabelalar ve yer işareti şeklinde bulunur.

Hızlı çıkış taksi yolu

Yoğun havalimanlarında uçakların pisti ivedi bir şekilde terkedebilmesi için genellikle hızlı çıkış taksi yolu (rapid-exit taxiway) bulunur. Bu taksi yollarının çıkışı standart taksi yolları gibi uçağın 90 derece dönmesini gerektirmez. Genellikle 30 derece gibi daha küçük yön değişiklikleriyle uçak çok düşük süratlere düşmeden pistten çıkabilir. Böylece pist başka bir uçağın kalkışı ya da inişi için daha erken bir şekilde müsait olur.^[1]

Taksi yolu işaretleri

Merkez Hat (Centerline): Taksi yollarının ortasında merkez hattı belirten kesiksiz tek bir sarı çizgi bulunur. Genişliği 15-30 cm arasındadır.
Taksi Yolu Kenar Çizgisi (Taxiway Edge Marking): Taksi yolunun kenarını belirtmek için bulunan işarettir. Genellikle taksi yolunun sağı ve solunda toplam 4 adet olmak üzere yan yana ikişer çift sarı çizgi şeklindedir.
- Kesiksiz çizgiler, her biri en az 15 santimetre genişliğinde ve birbirinden 15 santimetre uzaklıkta olan kesiksiz çift sarı çizgiden oluşur. Bu çizgiler, taksi yolunun kenarını uçakların kullanımı için tasarlanmamış diğer bitişik asfalt yüzeylerden ayırır.
- Kesikli çizgiler, taksi yolunun kenarını taksi yolunun kenarına bitişik olan ve uçakların kullanımı için tasarlanmış asfalt yüzeyde (örneğin apron) belirler. Bu çizgiler, her biri en az 15 santimetre genişliğinde ve birbirinden 15 santimetre (kenardan kenara) uzaklıkta olan kesikli çift sarı çizgiden oluşur. Bu çizgiler 15 fit (4,6 m) uzunluğunda ve 25 fit (7,6 m) aralıklıdır.
Zemine Boyalı Taksi Yolu Yön İşareti Taksi yolunun yanına yön levhasının konulmasının mümkün olmadığı durumlarda kullanılır. Sarı zemin üzerine siyah yazı ile, en yakın taksi yollarının yönünü belirtir. Bu işaretler taksi yolunun her iki yanında bulunur.
Zemine Boyalı Konum İşareti Gerekli hallerde, bu işaretler taksi yolu kenarında bulunan konum işaretlerini tamamlar ve pilotun uçağın bulunduğu taksi yolunu doğrulamasına yardımcı olur. Siyah arka plan üzerine sarı yazı ve sarı-siyah kenarlık şeklindedir. Bu işaretler merkez hattının sağ tarafında bulunur.
Pist Bekleme Noktası İşaretleri Taksi yolundan piste yaklaşırken uçağın nerede durması gerektiğini gösterir. Dört sarı çizgiden oluşur; iki düz ve iki kesikli çizgi, aralarında 15 veya 30 cm mesafe vardır ve taksi yolunun veya pistin genişliği boyunca uzanır. Devamlı çizgiler her zaman uçağın durması gereken tarafta bulunur, pist tarafında ise kesikli çizgi vardır. (Kesikli çizgi tarafından gelen uçaklar, kule müsaadesi almadan bu çizgiyi geçebilir.) Pist bekleme konumu işaretlerinin bulunduğu üç yer vardır: Taksi yollarındaki pist bekleme konumu işaretleri; pistlerdeki pist bekleme konumu işaretleri; pist yaklaşma alanlarında bulunan taksi yolları.

Levha tipi işaretler

Havaalanı yönlendirme işaretleri, taksi yapan uçaklara ve havaalanı araçlarına yön ve bilgi sağlar. Daha küçük havaalanlarında çok az işaret bulunabilir veya hiç bulunmayabilir; bunun yerine havaalanı şemaları ve çizelgeleri kullanılır.

Alpha taksi yolu için konum işareti

Bravo taksi yoluna doğru yön işareti

Girilmez işareti

Havaalanlarında iki tür taksi yolu levhası vardır ve her birinin birkaç çeşidi bulunmaktadır:

Yönlendirme rehber işaretleri

Konum işareti – Siyah zemin üzerine sarı. Uçağın şu anda bulunduğu ya da girdiği pist/taksi yolunu belirtir.
Yön/Pist çıkışı işaretli – Sarı zemin üzerine siyah. Uçağın yaklaştığı taksi yollarını, dönüş yönünü gösteren bir ok ile belirtir.
Durma Barı işareti – Mavi zemin üzerine beyaz. İşaret, S harfi ve ardından Stop Bar'ın bulunduğu taksi yolunun adı ile oluşur. Bu işaret standart değildir.^[2]
Diğer – bazı havaalanlarında dur işareti ve yol ver işareti gibi geleneksel trafik işaretleri kullanılabilir.

Talimat işaretleri

Talimat işaretleri kırmızı üzerine beyazdır. Bu işaretler pistlere veya kritik alanlara girişleri gösterir. Kontrol kulesi ilerleme izni verene kadar araçlar ve uçaklar bu işaretlerin önünde beklemek zorundadır.

Pist işaretleri – Kırmızı zemin üzerine beyaz yazı. Bu işaretler, ileride bir pist kesişme noktası olduğunu belirtir, örneğin yandaki fotoğrafta 12–30 numaralı pist.
Frekans değiştirme işareti – Genellikle bir dur işareti ve başka bir frekansa geçme talimatıdır. Bu işaretler, farklı yer kontrol alanlarına sahip havaalanlarında kullanılır.
Bekleme noktası işaretleri – Taksi yolunun üzerinde tek bir sarı çizgi, yer kontrolünün durmayı gerektirebileceği bir pozisyonu gösterir. İki sarı çizgi ve iki kesikli sarı çizgi ile karşılaşılırsa, bu ilerideki pist kesişme noktası için bir bekleme pozisyonunu gösterir; pist bekleme çizgileri izinsiz olarak asla geçilmemelidir. Bazı havaalanlarında, düşük görüş koşullarında taksi yolu üzerinde kırmızı ışıklar kullanılarak bekleme pozisyonları belirtilir. Kırmızı zemin üzerine beyaz “ILS” işareti bulunan “kesikli merdiven” tipi işaret, ILS kritik alanı öncesindeki bekleme pozisyonunu belirtir.

Taksi yolu ışıkları

Gece operasyonları için büyük havalimanlarında taksi yolları ışıklandırılmıştır. Ancak birçok küçük havalimanında taksi yolu aydınlatması bulunmamaktadır.

Taksi Yolu Kenar Işıkları (Taxiway Edge Lights): Geç saatlerde veya görüşün kısıtlı olduğu durumlarda taksi yollarının kenarlarının görülmesine yardımcı olmak için kullanılır. Standart olarak mavi ışık yayar. Yükseltilmiş veya yer içine gömülü olabilirler. Dört yönlü bir kavşak olduğu durumlarda, kavşağın ortasındaki ışık çok yönlü olup sarı ışık yayar. Yer araçları için bir yolun taksi yolu ile kesiştiği yerlerde veya uçaklar için taksi yolunun kullanılabilir hizmet alanının sonunda yolun kenarındaki ışık veya son taksi yolu kenar ışığı kırmızı ışık yayar. Taksi yolu kenar ışıkları, en az 50 ila en fazla 200 fit aralıklarla yerleştirilir. Düz yollarda, aralık genellikle 200 fittir. Bu ışıklar, taksi yolu kavşaklarında birbirine daha yakın olabilir.
Taksi Yolu Merkez Hattı Işıkları (Taxiway Centerline Lights): Taksi yolunun merkez hattını gösterir. Sabit olarak yanıp taksi yolu merkez hattı boyunca yeşil ışık yayar. Taksi yolunun bir pistle kesiştiği yerde bu ışıklar sarı ve yeşil olarak dönüşümlü olarak yanar. Taksiyolunun merkez hattı ışıkları, izin verilen minimum görüş mesafesine bağlı olarak 50 veya 100 fit aralıklarla yerleştirilir. Dönüşlü taksi yollarında merkez hattı ışıklarının birbirine daha yakın olması gerekebilir.^[3]
Mesafe Barı Işıkları (Clearance Bar Lights): Taksi yollarındaki bekleme pozisyonlarına yerleştirilmiş yere gömülü, sabit yanan sarı ışık.
Pist Koruma Işıkları (Runway Guard Lights): Taksi yolunun her iki tarafına yerleştirilmiş bir çift yükseltilmiş yanıp sönen sarı ışık veya taksi yolu/pist kesişme noktalarındaki pist bekleme pozisyonu işaretinde taksi yolunun tamamı boyunca yerleştirilmiş sarı ışık.
Durma Barı Işıkları (Stopbar Lights): Pist bekleme pozisyonundaki tüm taksi yoluna yerleştirilmiş, tek yönlü, sabit yanan vedüşük görüş koşullarında (1.200 ft RVR'nin altında) kullanılan kırmızı ışıklar. Kontrolörden müsaade alınmasına müteakip kontrol ünitesi tarafından durma barı ışıkları kapatılır ve piste yönlendirme ışıkları açılır.

Taksi yolu kenar ışığı
Taksi yolu merkez hattı ışığı (Yere gömülü)
Taksi yolu ışıklarının gün batımında görünümü.
Taksi yolu ışıklarının gece görünümü.
Atlanta Havalimanı'nda taksi yolu ışıkları.

Ayrıca bakınız

Harici bağlantılar

Wikimedia Commons'ta taksi yolu ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Sean Broderick (Feb 4, 2019). "TSB Canada Recommends Taxiway Changes At Toronto Pearson". Aviation Week Network.
https://www.faa.gov/documentLibrary/media/Advisory_Circular/150-5340-30J.pdf

Kaynakça

^ "FAA TV: High Speed Exit Taxiways". www.faa.gov (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2021.
^ "AIP Israel Amendment 2.5-1". 16 Aralık 2010. Erişim tarihi: 1 Ocak 2018. (LLBG AD 2.9 Surface Movement Guidance and Control System and Markings)
^ "Advisory Circular" (PDF). Federal Aviation Administration. 12 Şubat 2018. Page 2-7, Table 2-1. 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[1] "FAA TV: High Speed Exit Taxiways". www.faa.gov (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2021.

[2] "AIP Israel Amendment 2.5-1". 16 Aralık 2010. Erişim tarihi: 1 Ocak 2018. (LLBG AD 2.9 Surface Movement Guidance and Control System and Markings)

[3] "Advisory Circular" (PDF). Federal Aviation Administration. 12 Şubat 2018. Page 2-7, Table 2-1. 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[1]

[2]

[3]