Türkiye Radyo Televizyon Kurumu

Vikipedi, özgür ansiklopedi
21.04, 10 Ocak 2017 tarihinde Bthncrks34 (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 18034209 numaralı sürüm (Yazım hatası düzeltildi.)
Başlığın diğer anlamları için TRT (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT)
TürDevlet Kanalı
Kuruluş1 Mayıs 1964 (Radyo)
31 Ocak 1968 (TV)
Genel merkeziTürkiye \ Ankara,
Ankara
,
Türkiye
Önemli kişilerŞenol Göka (Başkan ve CEO)
Gelirartış 1.477 milyar ₺ (2013 sonu itibariyle)[1]
SahibiT.C. Başbakanlık
Çalışan sayısı10.536 (2013 sonu itibariyle)[1]
Web sitesitrt.net.tr

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu kısaca TRT, 1 Mayıs 1964 tarihinde çıkarılan TRT yasasıyla kurulan ve kamu yayıncılığı yapmakla görevli Türkiye'nin ilk, günümüzdeki tek kuruluşu.

Türkiye'de yayın yapan ikinci televizyon kanalıdır. 1952'de yayına başlayan ve sadece İstanbul'da yayın yapan İTÜ TV'nin 1970 yılında kapanmasından sonra TRT, 1990'ların başında ilk özel televizyon ve radyo kanalı yayına başlayana dek Türkiye'de radyo ve televizyon yayıncılığı yapan tek kurum olarak hizmet vermiş; ülkede televizyon ve radyo yayıncılığı konusunda ilk örnekleri oluşturmuştur. 1968 ve 1986 yılları arasında Türkiye'de yayın yapan tek televizyon kanalı TRT'nin yayımladığı TRT 1 kanalı olmuş; 1986 yılında TRT 2 yayına girmiştir.

Tarihi

359 sayılı "Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Yasası" ile 1964 yılında özerk kamu tüzel kişiliğine sahip bir kurum olarak, devlet adına radyo ve televizyon yayınlarını gerçekleştirmek amacıyla kuruldu. İlk genel müdürü 29 Nisan 1964'te Adnan Öztrak oldu.[2]

Radyo yayını

Ankara Radyosu

İlk programlı radyo yayınına 1965 yılında geçildi ve bütün radyolar haber saatlerinde Ankara Radyosu'na bağlandılar. Aynı yıl bünyesinde Türk Sanat ve Halk Müziği Danışma Kurulu ve Batı Müziği ve Çok Sesli Türk Müziği Danışma Kurulu toplandılar. Seçim sonuçlarını vermek için ilk sabaha kadar yayın yine bu yıl yapıldı. 1966 yılında TRT kapalı devre televizyon eğitimi yayınları başladı. Spor haberleri ilk kez 1967 yılında haber bülteni ile birlikte verildi. Erzurum Radyosu ve İzmir Radyosu yine bu yıl içerisinde yayın hayatlarına başladı. Televizyon yayınına yönelik çalışmalara hız verildi.

Televizyon yayınları

TRT'nin merkez binası, Ankara

Televizyon yayınları ise, 31 Ocak 1968 tarihinde Türkiye'de ilk deneme televizyon yayını Ankara'da bulunan Mithatpaşa Stüdyosu'nda Mahmut Tali Öngören'in açılış konuşmasıyla başladı. Haftada üç gün, üçer saat olarak başlayan deneme yayınları bir yıl sonra haftada dört güne çıktı. 1970'de İzmir televizyonu, ardından 1971'de İstanbul televizyonu faaliyete geçti. İlk canlı spor yayını, 1971 yılında İzmir'de oynanan Karşıyaka Spor Kulübü ile İstanbulspor arasında oynanan futbol maçını naklen vererek gerçekleştirdi. Sonraki sene televizyonda ilk kez Bedava Dünya Gezisi adlı yabancı dizi Türkçe seslendirildi. Aynı yıl reklam yayınlarına da başlandı. Münih'teki 1972 Yaz Olimpiyatları verilerek ilk dış naklen yayını gerçekleştirdi.

Özerkliğin kaldırılması

1971 Muhtırası'nın ardından 1972'de anayasa değişikliği sırasında TRT'nin özerkliği kaldırıldı ve kurum, "tarafsız" bir kamu iktisadi kuruluşu olarak yeniden düzenlendi.[3]

1960'lı yıllar

359 sayılı Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Kanunu 2 Ocak 1964'te, Resmi Gazete'de yayınlandı. Nisan ayında, TRT yönetim kurulu ilk toplantısını yaptı. Başkanlığına Sedat Tolga seçildi ve yönetim kurulu, oybirliği ile Adnan Öztrak'ı TRT'nin ilk genel müdürü olarak seçti. Aynı yıl mayıs ayında, 359 sayılı TRT Kanunu yürürlüğe girdi. Siyasi partilerin Türkiye radyolarında yapacakları seçim konuşmaları sırası için Yüksek Seçim Kurulu'nda kura çekildi. Haziran ayına gelindiğinde ise TRT, ilk kez EBU'nun Viyana'da yapılan genel kurul toplantısına katıldı. Eylül ayında 10 kw. gücünde Kıbrıs'ın Sesi Radyosu yayına başladı. Aynı yıl ABU'ya aktif üye olan TRT'DE 1965 yılının ocak ayında ilk kez programlı dönem başladı ve bütün radyolar haber saatlerinde Ankara Radyosu'na bağlandılar.

Türkiye Radyoları Program Dergisi yayınlanmaya başladı. Şubat ayında dönemin Türkiye Başbakanı Suat Hayri Ürgüplü, hükümet programında Türkiye radyolarının tarafsız olacağını söyledi. TRT ile Anadolu Ajansı haber anlaşması yaptı. Behçet Kemal Çağlar, yönetim kurulu başkanı oldu ancak daha sonra Millet Partisi Ürgüplü'ye başvurarak TRT Kanunu'nun değişmesini istemiş, Danıştay ise özerk yapısı dolayısıyla TRT'n devlet kurum ve kuruluşlarıyla doğrudan haberleşmeye yetkili olduğunu kararlaştırdı. Bunun üzerine genel müdür Adnan Öztrak Türkiye Cumhuriyeti Turizm ve Tanıtma Bakanlığı müfettişlerinin kurumu teftişine izin vermedi.

İlk televizyon oyunu

31 Ocak 1968 yılında ilk olarak Ankara televizyonu yayına başladı. 6 Şubat tarihinde de ilk televizyon oyunu Şair Evlenmesi canlı olarak yayınlandı. Aynı ay TBMM'nde TRT bütçesinin başbakanlığa bağlanması kabul edildi, daha sonra TBMM KİT Karma Komisyonu TRT'nin üç yıllık mali raporunu kabul etmedi. Mart ayında 300 kw orta dalga ile Çukurova Radyosu deneme yayınına başladı. Ankara Radyosu 3. Programı FM bandından yayına başladı. Nisan ayında Yüksek Seçim Kurulu, TRT'nin haberlerinde siyasi partilere eşit yer vermesini kararlaştırdı.

Haber bültenleri içinde yer alan yorumlarda değişiklik yapıldı; radyoda kısıtlandı, televizyonda kaldırıldı. Ankara Televizyonu'nda kadrosuz çalışan yapım ve teknik personel sendika kurdu. Ağustos ayında, radyo teknisyenlerine ek çalışma ücreti verilmemesinden ötürü naklen yayınlar kaldırıldı ve ayın 22 Ağustos tarihinde 200 kw orta dalga İzmir radyo vericisi yayına başladı. 26 Ağustos tarihinde uluslarararası fuar nedeniyle İzmir'de ilk televizyon deneme yayını yapıldı. 4 Ekim'de TRT, EBU Televizyon Program Komitesi'nin Stockholm'de yapılan toplantısına ilk kez katıldı. Aynı ay Anayasa Mahkemesi, TRT Kurumu'nun özerk yetkilerini karara bağladı. Cumhuriyet Senatosu, TRT'nin 1964, 1965, 1966 yılı hesaplarını kabul etmedi ve TRT, Kıbrıs'ın Sesi Radyosu yayın sorumluluğunu Genelkurmay Başkanlığı'na devreti. Kasım ayında, Çukurova Bölge Danışma Kurulu Mersin'de toplandı. Sartre'ın kitabını radyoda tanıtan beş kişi mahkemede suçsuz bulundu. Aralık ayında, 2 kw orta dalga ile Trabzon Radyosu yayına başladı. Yönetim Kurulu, TRT'nin TV-İş Sendikası ile görüşmelere başlamasını kabul etti.

1969 yılına gelindiğinde ocak ayında TRT Teknik Danışma Kurulu İstanbul'da toplandı. Şubat ayına gelindiğinde, köye yönelik televizyon yayınlarının izlenmesi için, Ankara'nın dört köyüne televizyon izleme merkezi kuruldu. Bakanlar Kurulu, yeni TRT Kanun Tasarısını onayladı. Televizyon yayınlarına ilk Hükümet yasağı kondu. Nisan ayında, Televizyon yayınları, vericide meydana gelen bir arızadan ötürü yapılamadı. TRT Kanun tasarısı TBMM Başkanlığı'na verildi. TRT Kanun tasarısı TBMM'de geçici komisyona havale edildi. CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, TRT konusunda iktidarı uyarması için Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'a muhtıra verdi. Mayıs'ta Adnan Öztrak, siyasi kuruluşlara dostluk çağrısında bulundu. TRT kanun tasarısı TBMM geçici komisyonunda kabul edildi. TRT ile SACEM arasında müzik eserleri telif hakları ile ilgili sözleşme imzalandı ve Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkışının 50. yılı dolayısıyla ilk kez Ankara dışından bağlantılı naklen yayın yapıldı.

1969 yılının mayıs ayı içerisinde TRT sitesi kurulması ile ilgili çalışmalar başladı ve bir ay sonra Anayasa Mahkemesi TRT'ye mali özerlik tanıdı ve ardından iki adet televizyon naklen yayın arabasının satın alınmasına karar verildi. TRT'nin radyo ruhsatiye ücretlerinin tespiti için dava açmasına karar verildi. Televizyon, insanın aya ilk ayak basışı ile ilgili televizyon filmini, normal yayın günü dışında özel olarak yayınladı. Ağustos'ta yönetim kurulu, Türk Sanat Müziği ve Türk Halk Müziği konusunda 9 uzmanın hazırladığı müzik eğitim planını kabul etti. Bir ay sonra Yönetim Kurulu, televizyonda gösterilecek filmlerin seçimi için komisyon kurulması kararlaştırıldı. Türk Dil Kurumu, ilk radyo ve televizyon dil ödülünü, Metin Öztekin'in Bu Dilin Ustaları adlı radyo dizisine verdi.

1970'ler

1970 yılında ilk olarak İzmir Radyosu 2. Program yayınına başladı. Aynı ay yönetim Kurulu, bölge yayınları konusunda sosyal, ekonomik ve kültürel ihtiyaç ve özelliklerin araştırılmasına karar verdi. Yönetim Kurulu, program planlarının üçer aylım dözenlenmesine karar verdi. TRT, müzik sanatçılarının "zam farklarının ödenmemesi" konusunda açtıkları dava sonucu ₺500.000 tazminat ödemeye mahkum oldu.

1980'ler

1980 yılının son günü, yılbaşı gecesi oryantal Nesrin Topkapı ilk kez televizyona çıktı. 1984 yılında TRT tümüyle renkli yayına geçti. Yine aynı yıl radyolar da stereo yayına başladı. 1980'lerde TRT'nin yılbaşı özel programları popüler hale geldi ve özel kanalların açılmasına kadar en çok rating alan programlardan oldu.

Yeni televizyon kanalları

TRT'nin çoklu kanala geçmesiyle kanalların isimleri TV şeklinde anılmaya başladı: 1986'da haber ve kültür ağırlıklı yayın yapan TV2 (TRT 2), 1989'da ise spor programları, Anadolu'ya yönelik programlar ve TBMM yayınlarını veren TV3 (TRT 3 ve TRT GAP) kuruldu. 1990 yılında TRT Telegün ismi ile teletekst yayınları devreye girdi. Aynı yıl müzik ve eğitim üzerine programlar yayınlayan TV4 (TRT 4) ve dünya üzerindeki tüm Türklere yönelik yayın yapmaya başlayan TV5 (TRT İnt Avrasya) kuruldu. Yönetim Kurulu, Güney Doğu Anadolu Bölgesi'nde televizyon şebekesi kurulması için inceleme yapılmasını kararlaştırdı.

28 Eylül 1992'de kanallar yeniden TRT adını aldı. 1990'ların ortalarında TRT İnt Avrasya, iki ayrı kanala ayrılarak TRT İnt ve TRT Avrasya (2001-2009 arası TRT Türk) olarak yayına başladı. 2001 yılında TRT tüm logolarında değişikliğe gitti.

2 Şubat 2006 tarihinde ise sayısal yayıncılığın test yayınına geçti. 2008 yılının Kasım ayında TRT Çocuk adlı çocuk televizyon kanalı, aynı yılın son günlerinde Kürtçe yayın yapan TRT 6 yayın hayatına başlamış 2009 yılında ise TRT 1, TRT 3 ve TRT 6 logoları değişmiş, ayrıca Nevruz bayramında Türk dillerini konuşan halklara hitap eden ve Azerice, Türkmence, Özbekçe, Kazakça, Kırgızca dillerinde programlar yayınlayan TRT Avaz, 18 Ekim 2009'da ise belgesel ve turizm programları yayınlayan TRT Belgesel adlı kanal yayına başladı. 4 Nisan 2010'da ise TRT'nin Arapça yayın yapan kanalı TRT Et-Türkiyye açıldı. Yine Bülent Arınç 2011'de yaptığı açıklamasında, TRT'nin İngilizce haber yapan bir kanal olan TRT World'un hazırlanmakta olduğunu belirtti.[4]

Geniş ekran, HD ve 4K yayınları

TRT'nin ilk sürekli 16:9 geniş ekran kanalı, 2008'de yurtdışı haber kanalı olarak hazırlanan TRT Türk'tür. Bunların ardını sırayla TRT 1, TRT Haber ve TRT Spor takip etti.

HD yayınları ilk olarak, 2008 Olimpiyatları sırasında TRT 3 üzerinden geçici olarak verilmiştir. İlk sürekli HD yayını olarak da 27 Mayıs 2010'da TRT HD'nin başlamasının ardından, 19 Mayıs 2012'de TRT 1 HD, 19 Ağustos 2012'de TRT 3D açıldı.

4K yayınları 19 Şubat 2015'te TRT 4K ile verilmeye başlandı.

Genel Müdürler

Kaynak:[5]

# İsim Başlama Tarihi Bitiş Tarihi
1 Adnan Öztrak 29 Nisan 1964 2 Haziran 1971
2 Musa Öğün 2 Ağustos 1971 30 Ağustos 1973
3 İsmail Cem 15 Şubat 1974 17 Mayıs 1975
4 Nevzat Yalçıntaş 17 Mayıs 1975 24 Kasım 1975
5 Şaban Karataş 19 Ocak 1976 22 Haziran 1977
6 Cengiz Taşer 2 Mayıs 1978 14 Kasım 1979
7 Doğan Kasaroğlu 14 Aralık 1979 20 Ocak 1981
8 Macit Akman 23 Ocak 1981 27 Mart 1984
9 Tunca Toskay 28 Mart 1984 28 Mart 1988
10 Cem Duna 29 Mart 1988 26 Nisan 1989
11 Kerim Aydın Erdem 10 Temmuz 1989 10 Temmuz 1993
12 Tayfun Akgüner 16 Temmuz 1993 9 Eylül 1996
13 Yücel Yener 18 Temmuz 1997 24 Mart 2003
14 Şenol Demiröz 12 Ocak 2004 1 Ağustos 2005
15 İbrahim Şahin 23 Kasım 2007[6] 15 Eylül 2014[7]
16 Şenol Göka 22 Ekim 2014[8]

Bugün TRT ve İzlenebilirlik

TRT canlı yayın araçları.

TRT yayınları tüm Türkiye'de ve ayrıca tüm kıtalarda dinlenebilmekte ve izlenebilmektedir. Ayrıca Türksat uydusu üzerinden yapılan sayısal yayın yoluyla Avrupa'da yaşayan Türklere de ulaşılmaktadır.

Kurum; TRT 1, TRT Haber, TRT 3, TRT Spor, TRT Müzik, TRT Belgesel, TRT Diyanet, TRT Çocuk, TRT Türk, TRT 1 Avrupa, TRT 4K, TRT Kurdî, TRT Avaz, TRT El Arabia ve TRT Okul olmak üzere 15 televizyon kanalının yanında Euronews Türkçe'nin %15,70 ortağıdır (çok uluslu haber kanalı) ve TRT Radyo 1, TRT FM, TRT Radyo 3, TRT Kurdî Radyo, TRT Antalya Radyosu, TRT Çukurova Radyosu, TRT Erzurum Radyosu, TRT Trabzon Radyosu, TRT GAP Radyosu, TRT Nağme, TRT Türkü, TRT Kent Radyo Ankara, TRT Kent Radyo İstanbul, TRT Kent Radyo İzmir, Diyanet Radyo ve TRT Memleketim FM olmak üzere yurtdışı'na Türkçe dahil 38 dilde[9] yayın yapan Türkiye'nin Sesi Radyosu olmak üzere 19 radyo kanalına sahiptir.

Merkezi Ankara'da bulunan kurumun, İstanbul, İzmir, Mersin, Antalya, Trabzon, Diyarbakır, Erzurum illerindeki müdürlükleri yoluyla hizmetlerini sürdürmektedir.

TRT'nin tüm Radyo ve Televizyon kanalları Türksat 3A ve Türksat 4A uyduları ile izlenebilmektedir. Ayrıca Digiturk, D-Smart, Türksat Kablo TV, Filbox ve Tivibu dijital platformları ve normal antenle izlenebilir.

TRT'nin Tüm Radyo ve Televizyon Kanalları Uydu Frekansları

Uydu TV Kanalları Radyo kanalları Kapsama Alanı Frekans
Türksat 3A TRT Çocuk HD, TRT 1 HD, TRT Haber HD, TRT Spor HD, TRT Belgesel HD, TRT World HD ve TRT 1 HD Avrupa Yok Batı ve Türkiye 11054 V 30000 3/4
Türksat 3A TRT 1, TRT Haber, TRT Türk, TRT Müzik, TRT Çocuk, TRT Avaz, TRT El Arabia, TRT Spor, TRT Kurdî, TRT Diyanet ve Euronews Türkçe TRT Radyo 1, TRT FM, TRT Radyo 3, TRT Kent Radyo Ankara, TRT Kent Radyo İstanbul, TRT Kurdî Radyo, TRT Antalya Radyosu, TRT Çukurova Radyosu, TRT Erzurum Radyosu, TRT Trabzon Radyosu, TRT Nağme, TRT Türkü, Türkiye'nin Sesi Radyosu, TRT VOT East, TRT VOT West ve TRT VOT World Doğu ve Türkiye 11096 H 30000 5/6
Türksat 3A Yok TRT Radyo 1, TRT FM, TRT Radyo 3, TRT Kent Radyo Ankara, TRT Kent Radyo İstanbul, TRT Kent Radyo İzmir, TRT Nağme ve TRT Türkü Doğu ve Türkiye 11574 H 1800 5/6
Türksat 4A TRT 1, TRT 3, TRT Belgesel, TRT Çocuk, TRT Diyanet, TRT Haber, TRT Müzik, TRT Okul ve TRT Türk TRT Radyo 1, TRT FM, TRT Radyo 3, TRT GAP Radyosu, TRT Kent Radyo Ankara, TRT Kent Radyo İzmir, TRT Kurdî Radyo, TRT Memleketim FM, TRT Nağme, TRT Türkü, Türkiye'nin Sesi Radyosu, TRT VOT East, TRT VOT West ve TRT VOT World Batı ve Türkiye 11958 V 27500 5/6
Türksat 3A TRT 4K Yok Batı ve Türkiye 10980 H 12500 3/4

Logolar

Eleştiriler

TRT, kamu yayıncılığından giderek uzaklaşıp Adalet ve Kalkınma Partisi'nin propaganda aygıtına döndüğü yönünde yoğun eleştirilere hedef olmaktadır.[10][11][12][13] Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun açıkladığı istatistiklere göre TRT, seçim çalışmalarının başladığı 1 Nisan ila 3 Haziran 2015 tarihleri arasında:[10]

TRT, CHP'nin 7 Haziran 2015 genel seçimleri için hazırladığı "Milletçe alkışlıyoruz" temalı reklam filmini, Ak Parti’yi eleştirdiği gerekçesiyle yayınlamama kararı aldı.[14] RTÜK üyesi Ersin Öngel'e göre TRT kanalları, "hükümet kontrolündeki televizyon kanallarından daha fazla AKP propagandası" yapmaktadır.[10]

TRT, 17-25 Aralık yolsuzluk ve rüşvet operasyonlarının yıldönümünde sadece AKP'li milletvekilleri, bakanlar ve AKP'ye yakınlıkları ile bilinen gazetecilerden görüş aldığı "17-25 Aralık Darbe Girişimi" adlı bir belgesel yayınladı.[15]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b "Sayıştay 2013 Yılı Denetim Raporu" (PDF). Sayıştay. 31 Aralık 2014. 22 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  2. ^ "TRT'nin Kilometre Taşları". trt.net.tr. 19 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Mustafa Çufalı. "1971-1973: 12 Mart Muhtırası Dönemi" (PDF). Atatürk Üniversitesi. 19 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  4. ^ "Arınç: İngilizce Haber Kanalı Hazırlıkları İçerisindeyiz". haberler.com. 03 Aralık 2011. 19 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= (yardım)
  5. ^ "Genel Müdürlerimiz". trt.net.tr. 19 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "İbrahim Şahin TRT Genel Müdürlüğüne getirildi". Hürriyet. 21 Kasım 2007. 19 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "TRT'de İbrahim Şahin depremi!". Cumhuriyet. 15 Eylül 2014. 19 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Karar Sayısı : 2014/6919". Resmî Gazete. 22 Ekim 2014. 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Tarihçe". trt.net.tr. 22 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ a b c "TRT’nin 'seçim propagandası': Erdoğan’la AKP’ye 100, muhalefete 25 saat!". T24. En son 10 Eylül 2013 tarihinde erişildi.
  11. ^ "Haber-Sen: TRT Hükümetin propaganda bürosu gibi". IMCTV. En son 10 Eylül 2013 tarihinde erişildi.
  12. ^ "Muhalefetten TRT tepkisi". Hürriyet. En son 10 Eylül 2013 tarihinde erişildi.
  13. ^ "TRT artık sadece propaganda değil, hükümet adına hâkimlik ve savcılık da yapıyor!". T24. En son 10 Eylül 2013 tarihinde erişildi.
  14. ^ "TRT, CHP’nin reklam filmini ‘AKP’yi eleştiriyor’ diye yayınlamayacak". Diken. En son 10 Eylül 2013 tarihinde erişildi.
  15. ^ "Halkın vergisiyle yayın yapan TRT'den skandal belgesel: 17-25 Aralık Darbe Girişimi Belgeseli". T24. En son 10 Eylül 2013 tarihinde erişildi.

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Türkiye_Radyo_Televizyon_Kurumu&oldid=18034209" sayfasından alınmıştır