T-Stoff
T-Stoff ('T maddesi'), II. Dünya Savaşı sırasında Almanya tarafından kullanılan stabilize edilmiş yüksek oranda konsantre peroksittir. T-Stoff'un %80 (bazen %85) hidrojen peroksit (H2O2), kalan su ve eser miktarda (<%0,1) stabilizatör içerdiği belirtilmiştir. Kullanılan stabilizatörler, %0.0025 fosforik asit, fosforik asit (H3PO4), trisodyum fosfat (Na3PO4) ve 8-Hidroksikinolin karışımı ve sodyum stanattan oluşuyordu.[1]
T-Stoff temel olarak konsantre hidrojen peroksittir. Saf halde oldukça konsantredir, kendiliğinden bozunmaya ve patlamaya duyarlıdır. Eser miktarda nikel varlığı bile bu olasılığı arttırır ve açığa çıkan ısı reaksiyonu hızlandırır. Diğer metaller katalizör görevi görür. Bu nedenle, eser metaller olarak hızlı bir şekilde bağlandığından, işlevi bir antioksidanınkine benzer olduğundan, stabilizatör olarak çok yüksek oranda 8-hidroksikinolin eklenmiştir.
T-Stoff çok çabuk tepkimeye giren ve tüm organik malzemeleri yiyen bir maddedir. Aşırı oksidasyon potansiyeli nedeniyle, T-Stoff, çoğu kumaş veya diğer yanıcı malzeme ile reaksiyona girdiği ve kendiliğinden yanma ürettiği için, onunla çalışırken özel kauçuk giysiler gerektiren, işlenmesi çok tehlikeli bir kimyasaldır. Pilotlar, aside dayanıklı özel bir giysi kullanmışlardır ancak bu yalnızca psikolojik olarak pilotları kandırmaya yönelikti.[2]
Kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]
T-Stoff'tan gelen hidrojen peroksit, bir gaz jeneratöründe katalizör görevi gören Z-Stoff (çeşitli permanganatların, özellikle potasyum permanganatın sulu bir çözeltisi) ile karıştırıldığında, sıcak (~650 °C) oksijen ve buhara ayrışır. Bu sıcak oksijen ve buhar, Alman V-2 roketinin türbinli pompasını çalıştırmak için kullanılmıştır. Sovyet R-7 ve Amerikan Redstone roketinin ilk versiyonlarında, gaz jeneratöründe hidrojen peroksit kullanılması tıpkı Almanların geliştirdiği şekildeydi.
T-Stoff, Alman Tip XVII denizaltılarının Walter türbinini itmek için de kullanılmıştır. Ancak bu durumda geleneksel yakıtla üretilen oksijen türbinden geçmeden yakılmaktaydı.
C-Stoff (metanol ve hidrazin karışımı) ile T-Stoff, bir çift hipergolik itici gaz oluşturur, yani birbirleriyle temas ettiklerinde tutuşurlar. Bunlar Messerschmitt Me 163, Messerschmitt Me 263 ve Bachem Ba 349 roket itkili uçaklarında kullanılan Walter HWK 109-509 motoruna uygun yakıtlardı. Karışım oranı, üç C-Stoff yakıtına bir T-Stoff oksitleyiciydi (3:1). Yanma basıncı 24 atmosfer (yaklaşık 24000 kPa) idi. Motor itişi 5 ila 15 kN arasında ayarlanabilmekteydi. Yakıt ikmali, uçuş süresini maksimum yaklaşık 8 dakika ile sınırlandırdı. İki madde görünüşte çok benzer olduğundan, her bir iticinin doğru tanka konmasını sağlamak için karmaşık bir protokol geliştirildi. Hipergolik olduğu için, yanlışlıkla bir T-Stoff oksitleyici tankını C-Stoff yakıtı ile doldurmaya çalışmak veya bunun tersi, uçağın çok kolay bir şekilde patlamasına neden olmaktaydı.
Önlemler[değiştir | kaynağı değiştir]
Daha önce de belirtildiği gibi, aşırı oksitleyici potansiyeli nedeniyle T-Stoff, işlenmesi çok tehlikeli bir kimyasaldır, T-Stoff ile çalışırken özel kauçuk giysiler gerekmektedir. T-Stoff, demir ve çeliği dahi aşındırır ve bu nedenle alüminyum tanklarda saklanması gerekir. Tersine, C-Stoff ise alüminyumu yer, bundan dolayı cam veya emaye içinde saklanması gerekir. T-Stoff konteynerleri beyazken, C-Stoff konteynerleri sarı renkteydi. Açıkça "T" ve "C" harfleriyle işaretlenmiş T-Stoff ve C-Stoff taşıyan tankerlerin birbirlerine 800 metreden fazla yaklaşmaları yasaklanmıştı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Stüwe, Botho (1998). Peenemünde-West die Erprobungsstelle der Luftwaffe für geheime Fernlenkwaffen und deren Entwicklungsgeschichte. Augsburg. ISBN 978-3-8289-0294-7. OCLC 231774896.
- ^ Die grossen Luftschlachten des Zweiten Weltkriegs : Flugzeuge, Erfolge, Niederlagen. Klagenfurt: Kaiser. 1993. ISBN 3-7043-6029-5. OCLC 32704319.