Türkiye coğrafyası
| Türkiye coğrafyası | |
|---|---|
| |
| Kıta | Asya, Avrupa |
| Bölge | Batı Asya Anadolu |
| Koordinatlar | 39°00′N 35°00′E |
| Yüzölçüm | dünyada 37. sırada 780,580 [kaynak belirtilmeli] km² Kara : 98 % Su : 2 % |
| Kıyılar | 8.333 km |
| Sınırlar | 2.648 km |
| En yüksek nokta | Ağrı Dağı, 5.166 m |
| En alçak nokta | Akdeniz, 0 m |
| En uzun nehir | Kızılırmak, 1.350 km |
| En büyük göl | Van Gölü, 3.755 km² |
Türkiye coğrafyası Türkiye Cumhuriyeti'nin yeryüzü şekilller, nüfus, din ve ekonomisinin yörelere göre dağılımını içerir.
Türkiye'nin toprakları 36° - 42° Kuzey paralelleri ve 26° - 45° Doğu meridyenleri arasında yer alır.Doğusu ile batısı arasında 76 dakikalık bir zaman farkı vardır. Kabaca bir dikdörtgeni andırır ve genişliği 1.660 kilometredir. Göller ve adalar dahil kapladığı gerçek alan 814.578 km²'dir izdüşüm alanı ise 783,562 km²'dir. Türkiye'ye ait bu iki yüzölçüm değeri arasındaki farkın büyüklüğü arazinin dağlık ve engebeli olmasından kaynaklanır. Marmara Bölgesi % 8,5, Ege Bölgesi % 12, Akdeniz Bölgesi % 16, İç Anadolu Bölgesi % 18, Karadeniz Bölgesi % 18, Doğu Anadolu Bölgesi % 21, Güneydoğu Anadolu Bölgesi % 7,5 yer tutar. Trakya'nın yüzölçümü 24.370 km² dir. Türkiye'nin kara sınırlarının uzunluğu 2.875 km, adalar dahil sahil uzunluğu 8.333 kilometredir.[1] Kara parçalarının toplam alanı 770.760 km², su alanlarının toplam alanı ise 9.820 km²' dir.
Coğrafi bölgeler
Türkiye 6-21 Haziran 1941 tarihinde yapılan Birinci Türk Coğrafya Kongresi'nde 7 ana coğrafi bölgeye ve 21 coğrafi bölüme ayrılmış, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden dördüne komşu olduğu denizin adı verilmiştir, diğer üç bölge de Anadolu bütünü içindeki konumlarına göre adlandırılmışlardır. Oluşturulan coğrafi bölgelerin herhangi bir siyasi özelliği yoktur ve il sınırlarıyla da çakışmaz.[2]
Yeryüzü şekilleri
Dağlar
Ülkenin yarısından fazlası, yükseltisi 1.000 metreyi aşan yüksek alanlardan oluşur.Türkiye'nin ortalama yüksekliği 1132 metre'dir. Yaklaşık üçte biri orta yükseklikteki ovalar, yaylalar ve dağlar, yüzde 10'u da alçak alanlarla kaplıdır. En yüksek ve dağlık alanlar doğu kesimde yer alır. Kuzey kesimini Kuzey Anadolu Dağları, güney, doğu ve güneydoğu kesimlerini de Toroslar engebelendirir. Ülkenin en yüksek noktası, Ağrı Dağı'nın 5.137 metreye erişen doruğudur.
Düzlükler
Başlıca geniş düzlükler Çukurova, Konya Ovası ve Harran ovalarıdır.
Akarsular - Göller
Kaynağı ve denize döküldüğü yer ülke sınırları içinde olan en uzun akarsu 1.355 kilometre uzunluğundaki Kızılırmak'tır. En büyük doğal göl, 3.713 km² alan kaplayan Van Gölü'dür. 817 km²'lik alana yayılan Atatürk Baraj Gölü ise ülkenin en büyük yapay gölüdür. Türkiye'nin en büyük adası olan Gökçeada'nın yüzölçümü 279 km²'dir.[3]
Deprem kuşağı
Türkiye, dünya'nın önemli deprem kuşaklarından biri olan Alp-Himalaya kuşağı üzerindedir.[4] Kuzey Anadolu fayı boyunca 1939 yılından bu yana pek çok büyük ve yıkıcı deprem yaşanmıştır[5]
İklim
Aşağıdaki tabloda sıcaklık ve yağış durumları verilmiştir.
| Sıcaklık ortalaması | Yüksek sıcaklık | Düşük sıcaklık | Nem Ortalaması | Yağış ortalaması | |||||
| Marmara Bölgesi | 13.5°C | 56.3°F | 44.6°C | 112.3°F | -27.8°C | -18.0°F | 71.2 % | 564.3 mm | 22.2 in |
| Ege Bölgesi | 15.4°C | 59.7°F | 48.5°C | 119.3°F | -45.6°C | -50.1°F | 60.9 % | 706.0 mm | 27.8 in |
| Akdeniz Bölgesi | 16.4°C | 61.5°F | 45.6°C | 114.1°F | -33.5°C | -28.3°F | 63.9 % | 706.0 mm | 27.8 in |
| Karadeniz Bölgesi | 12.3°C | 54.1°F | 44.2°C | 111.6°F | -32.8°C | -27.0°F | 70.9 % | 828.5 mm | 32.6 in |
| Orta Anadolu | 10.6°C | 51.1°F | 41.8°C | 107.2°F | -36.2°C | -33.2°F | 62.6 % | 392.0 mm | 15.4 in |
| Doğu Anadolu | 9.7°C | 49.5°F | 44.4°C | 111.9°F | -45.6°C | -50.1°F | 60.9 % | 569.0 mm | 22.4 in |
| Güneydoğu Anadolu | 16.5°C | 61.7°F | 48.4°C | 119.1°F | -24.3°C | -11.7°F | 53.4 % | 584.5 mm | 23.0 in |
Toprak kullanımı
| Eğim değeri (%) | Kapladığı alan (km²) | Ülke toprakları içindeki kullanımı | Açıklama | Kullanım Alanı |
|---|---|---|---|---|
| 0 - 5 | 65.846 | 8.5 | Düz ve hafif eğim | Ovalar, eski göl alanları,
tarımsal faaliyetlerin yapıldığı yerler |
| 5 - 10 | 100.385 | 12.8 | Orta eğimli | Palato sahaları, iç kesim ovaları,
tarımsal faaliyetler de yapılır, yerleşmeler ve sanayinin fazla olduğu yerler |
| 10 - 15 | 125.909 | 16.2 | Çok eğimli | Vadilik ve tepelik alanlardır, toprak incedir,
erozyon buralarda şiddetlidir |
| 15'ten fazla | 487.864 | 62.5 | Sarp | Erozyon şiddetlidir, hayvancılık faaliyetleri yoğundur |
Kaynaklar
- ^ "Türk Coğrafya Kurumu - Bölgeler ve İller". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2008.
- ^ "Türk Coğrafya Kurumu - Türkiye'nin Coğrafi Bölgeleri". 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2008.
- ^ Türkiye 2005. Ankara, Türk Haberler Ajansı, 2005 - ISBN 975193817X - Başbakanlık Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü
- ^ "deprem.gov.tr - Türkiye deprem bölgeleri haritası". 12 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2008.
- ^ "deprem.gov.tr - Türkiye'de hasar yapan depremler". 23 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2008.
